منبع: واشنگتن‌پست
نویسنده: آن هورنادی (منتقد ارشد سینما)
تاریخ انتشار: 4 دسامبر 2023
مترجم: لیلا احمدی
➖➖➖➖➖➖➖➖➖
عصر ایران- در آستانه پایان سال ۲۰۲۳ منتقد سینمایی واشنگتن پست ۱۰ فیلم برگزیده خود را از این قرار معرفی کرده و به سبک فستیوال ها از ۱۰ شروع کرده است:
آن هورنادی: دروغ چرا؟ سال 2022 برای فیلمسازان یک جورهایی ترسناک بود. سال به پایان می‌رسید و برای انتخاب 10 عنوانی که واقعاً دوست داشتم، در مضیقه بودم. انتخاب‌هایم آنقدر اندک بودند که نگران آیندۀ فیلم و سینما شده بودم.
سینما صرفاً نوعی هنر یا سرگرمیِ مفرح نیست؛ رخدادی معنادار و جمع‌محور است که در فرهنگ ما نقشی اساسی دارد.
امسال اوضاع خیلی فرق کرده. هر یک از این فیلم‌ها به راحتی می‌توانست در فهرست 10 فیلم برتر امسال من قرار بگیرد. لیست امسال خیره‌کننده است و مثل سال قبل نحوست از سراپایش نمی‌بارد. رکود فراگیرِ ناشی از کرونا به پایان رسیده و سینمای جهان، فصل جدیدی را تجربه می‌کند. در سال 2023 هندی‌ها، بخش مستند، فیلم‌های خارجی‌زبان و فیلمسازان جدید پرچم‌دارند.
فهرست فیلم‌های برگزیدۀ من به قرار زیر است:
10. خاستگاه Origin
9. هوا Air
8. واقعیت Reality
7. زندگی‌های پیشین Past Lives
6. جون بائز: من صدا هستم. Joan Baez I Am a Noise
5. باربنهایمر Barbenheimer (اشاره به تقابل "باربی-اوپنهایمر" دارد)
4. آناتومیِ یک سقوط Anatomy of a Fall
3. به احساساتم صدمه زدی You Hurt My Feelings
2. جاماندگان Holdovers
1. داستان آمریکایی American Fiction
10. خاستگاه
اقتباسِ "ایوا دووِرنی" از داستان "طبقه" اثر "ایزابل ویلکرسون"، "آنجانو الیس تیلور" را در نقش ویلکرسون، ستاره کرده است. فیلم، داستان شخصیِ نویسنده است؛ درون‌مایۀ فقدان و سوگ دارد و کنکاش می‌کند از مبحث نژاد بگذرد و ساختاری نظری برای بیدادگری بیابد. ماحصل این تلاش، فیلمی است همسو با رسالت ویلکرسون که زبان جدیدی ابداع کرده و درام و مستند را به هم می‌آمیزد تا با ژرفانگری، بذل عاطفه و صداقت محض به عمیق‌ترین و پیچیده‌ترین واقعیات سیاسی که به تجربۀ بشر درآمده، دست یابد.
9. هوا
از فیلمِ "فلامین داغ" تا کمدی-درامِ وجدآورِ" بلک‌بری"، انگار امسال، سال محصولات فوق‌العاده است. کارگردان فیلم، "بن افلک" است و پیچ‌و‌خم‌های خط تولیدِ کفش بسکتبالِ نایکی‌ایرجردن را با حرارت و هوشیاری خاصی روایت می‌کند. "مت دیمون"، "کریس مسینا" و "جیسون بیتمن" نقش‌های فرعی را برعهده دارند و "وایولا دیویس" نقش مادر جردن را ایفا می‌کند. هوا از آن دست فیلم‌هایی است که دیگر ساخته نمی‌شود و تا زمانی که ساخته نشود، خداوند را شاکرم.
8. واقعیت
"تینا ساتر"، واقعیت را دست‌مایه قرار داده تا فیلمش را در قالبِ "تئاتر واژه به واژه" (از زیرشاخه‌های تئاتر مستند) به تصویر بکشد. فیلمِ ساتر، ساختار را از واقعیت اخذ می‌کند و چارچوبی جذاب و نمایشی می‌سازد که پرده از پیچ و‌خم‌های سیاسیِ سیستمی مخوف بردارد.
این فیلم اقتباسی از داستانِ افشاگرانۀ "ریلیتی وینر" در سیستم امنیتیِ ایالات متحده است که با اجرای حیرت‌انگیزِ "سیدنی سوینیِ" زیبا به تصویر کشیده شده است. وینر بالاخره گرفتار مأموران اف‌بی‌آی می‌شود و از او بازجویی می‌کنند. فیلم، پیچیده، پرتنش، تراژیک، و به‌نحوی ابزورد، خنده‌دار است. سوینی که در ایفای نقش دختران شرور مهارت زیادی دارد، نقش زن جوانِ افشاگری را ایفا می‌کند که به‌نحو خارق‌العاده‌ای آسیب‌پذیر، زیرک و فریبنده است.
7. زندگی‌های پیشین
"سلین سونگ" امسال با فیلمی ایده‌محور و معناگرایانه، متشکل از لحظات کوچک و خیره‌کننده، اولین کار بلند و امیدوارکننده‌اش را ارائه کرد. فیلم دربارۀ چیزهایی است که پشت سر گذاشته‌ایم و بدون گذر از آن‌ها، ورود به آینده ممکن نیست. درنهایت همۀ آن پیش‌درآمدها به سکانس پایانی ویرانگرانه‌ای بدل می‌شوند که شاهدیم.
گرتا لی در نقش زن جوانی ظاهر می‌شود که خانواده‌اش در کودکی از کرۀ جنوبی به کانادا مهاجرت کرده‌اند و زمانی که دوباره به دوست پسرِ احتمالاً گمشده‌اش (تئو یو) برخورد می‌کند، ازدواجش با نویسندۀ آمریکایی (جان ماگارو) به هم می‌خورد. «زندگی‌های پیشین»، فیلمی ظریف و سرشار از احساس است و با هنرمندی، قاعده‌مند شده و به‌خاطر همین لطافت و زیبایی است که تأثیری ماندگار بر جای می‌گذارد.
6. جون بائز : من صدا هستم
جون بائز، اسطورۀ موسیقیِ فولک و نماد مردمیِ دهۀ 1960، آخرین تور خود را در این فیلمِ فوق العاده ساختۀ"کارن اوکانر"، "میری ناواسکی" و "مایو اوبویل" برگزار می‌کند؛ اما آنچه در قالب وقایع خداحافظی شروع می‌شود، به چیزی آشکارتر و غافلگیرکننده‌تر از آنچه بینندگان انتظار دارند، بدل می‌شود. بائز که در اوایل دهۀ 80 زندگی‌اش، کماکان کاریزماتیک است، در این فیلم، اضطراب‌های مادام‌العمر، آسیب‌های مدفون شده و ماجرای ستاره‌شدنش را بازگو می‌کند و هیچ چیز را در خود نگه نمی‌دارد.
روابط او با مردان، زنان و خانواده‌اش به زیبایی به تصویر کشیده می‌شود. تنها صداست که می‌ماند. راز ماندگاری هنرمند، صدای عالی و پرطنینِ او است.
5. باربنهایمر
خیال نکنید یادم رفته. وقتی نوبت به ارز فرهنگی می‌رسد، هیجان‌انگیزتر از کابل دوسرِ "باربی- اوپنهایمر" نداریم. "باربی" فیلمی درباره خواستنی‌ترین عروسک پلاستیکیِ شرکت مَتِل است. باربیِ "گرتا گرویگ" ، باهوش، سرزنده، خنده‌دار و غیرقابل‌کنترل است. میلیون‌ها نفر فیلم را بلعیدند و دوان‌دوان رفتند تا عروسک محبوبشان را بخرند.
بهتر است چیزی بخوریم که طعم تندِ فیلم خانم گرویک را بشورد و ببرد. برویم سروقت رقیب متفاوتش «اوپنهایمر» با شمایل تروتازه و خوش‌تکنیکِ "کریستوفر نولان" که احوالاتِ ملتهبِ رهبر پروژۀ منهتن، پدر بمب اتمی یعنی "جی رابرت اوپنهایمر" با بازیِ "کیلین مورفی" را به تصویر می‌کشد. "رابرت داونی جونیور" در نقش "لوئیس اشتراوس"، منتقد اوپنهایمر و فرماندۀ عملیات در فیلم حضور دارد و "امیلی بلانت" در نقش کیتی، همسر وفادار اوپنهایمر ظاهر شده است.
اوپنهایمر به دلیل "رویداد اینترنتی باربنهایمر" مورد توجه بسیاری از کاربران قرار گرفت. فیلم با واکنش بسیار مثبت منتقدان همراه بود و در زمینۀ عملکرد تیم بازیگری، فیلم‌نامه، کارگردانی نولان، تدوین و فیلم‌برداری تحسین شد. پس از آن‌که اعلام شد دو فیلم مهم سالِ ۲۰۲۳ یعنی باربی و اوپنهایمر هردو در یک روز، اکران عمومی خود را در آمریکا و جهان آغاز می‌کنند، شوخی‌های اینترنتی با این دو عنوان آغاز شد که آن‌ها را از نظر تفاوت سبک و محتوا مقایسه می‌کرد.
4. آناتومی یک سقوط
"ساندرا هولر" در درام فرانسویِ تحسین‌شدۀ "ژوستین تریه" در نقش نویسندۀ معروفی ظاهر شده که معمای قتل حیله‌گرانۀ "جاستین تریت" را می‌سازد. اولین پرسش این است که آیا هولر شوهرش را از پنجرۀ کلبۀ برفی‌شان به بیرون هل داده است یا خیر؟ پرسش‌های بیشتری هم مطرح است که به عشق، خانواده، نقش‌های جنسی، هنجارها و پیوندهای انسانی مربوط می‌شوند. شمایلِ ازدواج تریت، آمیخته به قامتِ همسر و مادر مرموزِ هولر است. سخن از پیوندی سرد و در‌عین‌حال فریبنده است.
3. به احساساتم صدمه زدی
در جدیدترین درامِ "نیکول هولوفسنر"، "جولیا لوئیس دریفوس" و "توبیاس منزیس" به عنوان نویسنده و درمانگر نقش‌آفرینی می‌کنند. وقتی جولیا می‌شنود که توبیاس با صراحت از آخرین کتابش انتقاد می‌کند، ازدواجشان با مشکل مواجه می‌شود. فیلم بسیار درخشان است. کارگردان یک بار دیگر توانسته دردمندی، شوخ‌طبعی و شناختِ تهییج‌کننده را با چاشنیِ طنازی و خردمندی به هم آمیزد.
2. جاماندگان
"پل جیاماتی" و "داواین جوی راندولف" در پیکارسکِ (ترجمه شده به رندنامه یا داستان قلاشان، نوعی رمان کلاسیک) دهۀ 1970 اثر الکساندر پین (بر اساس فیلمنامۀ دیوید همینگسون) همبازی هستند. آن‌ها در دبیرستانی غیرانتفاعی در نیوانگلند نقش معلم و آشپز را بازی می‌کنند. تعطیلات کریسمس است و مجبورند در مدرسه بمانند تا از دانش‌آموزانی که جایی برای رفتن ندارند، مراقبت کنند. این هم‌نشینی دقایق بی‌نظیری خلق می‌کند. فیلمِ جیامانی خنده‌دار، غم‌انگیز، انسان‌گرایانه، هیجان‌انگیز و مملو از زندگی است.
1. داستان آمریکایی
موفق‌ترین فیلم بلند امسال، اقتباس "کورد جفرسون" از رمان «پاک کردن» نوشتۀ "پرسیوال اورت" است و دربارۀ تلاش نویسنده‌ای آفریقایی آمریکایی برای مواجهه با پارامترهای نژادپرستانۀ انتشاراتی لیبرال و سفیدپوست است. فیلم به برخی مسائل فاجعه‌آمیز خانوادگی نیز پرداخته. "جفری رایت" با هنرمندی، طنز تندوتیز و بازی گرم و جذاب، ایفاگر نقش اصلی و روایت‌گرِ احوالاتِ پروفسور سیاه‌پوستِ سرخورده‌ای است که در اقدامی غیرمنتظره کتابی بر اساس کلیشه‌های عجیب و متداول «سیاهان» می‌نویسد تا شانسی برای انتشار و دیده‌شدن بیابد.