هنری کسینجر کیست؟

رویداد ۲۴ نوشت: هاینتس آلفرد کیسینجر که در فضای سیاسیی هنری کیسینجر شناخته می‌شود، در ساختار سیاسی_ مدیریتی آمریکا کارنامه‌ای پربار دارد. این چهره جنجالی یکی از چهره‌های موثر دیپلماسی جهانی به شمار می‌رود. او از سال ۱۹۶۹  در اتفاق‌های مهم مربوط به آمریکا و مناطق دیگر جهان نقش‌آفرینی کرده است و عاقبت در روز November ۳۰ سال  ۲۰۲۳ در ۱۰۰سالگی در خانه خود در ایالت کنتیکت آمریکا درگذشت. 

 

 

کیسینجر که آلمانی_ آمریکایی است، در بیست و هفتمین روز از ماه مه ۱۹۲۳ در خانواده‌ای یهودی‌الاصل و در شهر فورت آلمان به دنیا آمد. او در ۱۵ سالگی به همراه خانواده از آلمانی که آن روز‌ها تحت کنترل نازی‌ها بود، به آمریکا گریخت و در نیویورک ساکن شد. کسینجر تاکنون دو بار ازدواج کرده است که نام همسرانش فلیشر (۱۹۴۹–۱۹۶۴) و نانسی کیسینجر (۱۹۷۴ تا کنون) بودند. او همچنین یک دختر به نام الیزابت و یک پسر که به اسم دیوید دارد. کیسینجر در دبیرستان جورج واشنگتن، کالج شهری نیویورک و کالج لافایت درس خوانده و دوران دانشجویی را در دانشگاه هاروارد گذرانده است.

 

 

هنری کیسینجر به عنوان عضوی از حزب جمهوری خواه آمریکا سیاست‌ورزی را از سال ۱۹۶۹ رسماً آغاز کرد. او در این سال در اولین سمت رسمی به عنوان مشاور امنیت ملی انتخاب شد و چهار سال بعد در دولت «ریچارد نیکسون» به عنوان وزیر خارجه در راس دستگاه دیپلماسی آمریکا قرار گرفت تا رسماً تاثیرگذاری در دیپلماسی آنهم در سطح بین المللی را استارت بزند.

 

کسینجر و پس از پایان دوره نیکسون که به خاطر رسوایی واترگیت مجبور به کناره گیری شد، کسینجر در جایگاهش ماندگار شد تا زیر نظر جرالد فورد (معاون نیکسون که طبق قانون اساسی جانشین وی شد) دیپلماسی کشورش را مدیریت کند. رسوایی واترگیت به اتفاقی اشاره دارد که در جریان انتخابات آمریکا اتفاق افتاد. گفته می‌شود تعدادی از ماموران اف بی‌آی به ساختمان واترگیت یعنی ستاد انتخاباتی حزب دموکرات وارد شدند و در ساختمان شنود کار گذاشتند که این مساله به طور اتفاقی از سوی مامور حراست لو رفت. 

 

کسینجر در عالمِ سیاست به عنوان یکی از هواداران نظریه «رئال پولتیک» یا سیاست مبتنی بر قدرت در روابط بین‌الملل است که از جمله اقداماتش تلاش برای «تنش زدایی با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی»، «برقراری روابط ایالات متحده آمریکا با جمهوری خلق چین»، «خاتمه دادن به جنگ یوم کیپور» و «قرارداد صلح پاریس یا همان خاتمه جنگ آمریکا و ویتنام» بود.

 

آنچه در مورد کیسینجر اهمیت دارد، حضور موثر او در مقاطع مهم تاریخ آمریکا و در کنار روسای جمهور مشهور است. او در کنار جرج بوش به عنوان رئیس کمیته بررسی حملات 11 سپتامبر نقش‌آفرینی کرده و البته به دلیل فضای منفی که علیه او وجود داشته مجبور به استعفا شده است. او در کنار ریچارد نیکسون نیز برای ایجاد تحولاتی در شیلی از جمله کودتای نظامی علیه حکومت سوسیالیست آلنده نقش داشته است. بعد از این کودتا عملاً فضای سرکوب و ترور در شیلی حاکم شد و برای سال‌ها امنیت در این کشور به مخاطره افتاد. 

 

هنری کسینجر به دلیل فعالیت‌های مهم و پررنگی که از خود بر جای گذاشته است، با قضاوت‌هایی متناقض روبه رو است. به طوریکه از سوی چهره‌هایی از جامعه روزنامه‌نگاری و همچنین اهالی سیاست و داوطلبان مباحث حقوق بشر یک متهم به جنایت جنگی خوانده می‌شود و از طرفی گروهی هم او را وزیری مثال زدنی و گره گشا برای ایالات متحده آمریکا می‌دانند.

 

 

 

هنری کیسینجر پس از اینکه تصمیم به ماندن در حکومت گرفت، با تاسیس شرکت «ژئوپلیتیک کیسینجر اسوسییتس» در کنار کنش سیاسی، به نوشتن کتاب در زمینه تاریخ دیپلماتیک و روابط بین‌الملل اقدام کرد. او در طول سال‌هایی که سیاست‌ورزی می‌کرد، کتاب‌هایی مهمی در خصوص نظام بین الملل تاًلیف کرده است که مهمترین آن‌ها «رهبری: شش راهبرد جهانی، عصر هوش مصنوعی و آینده ما انسان‌ها، نظم جهانی، چین، دست پنهان قدرت، دیپلماسی (جلد اول) و دیپلماسی (جلد دوم)» است.

 

 

هنری کیسینجر در رخدادهای مهم سیاست خارجی آمریکا موثر و دخیل بود. او یکی از چهره‌های آمریکایی است که موفق به کسب جایزه نوبل شد. او در سال ۱۹۷۳، به دلیل اینکه تمام سعی خود را برای  برای آتش‌بس در ویتنام به کار گرفت، جایزه صلح نوبل گرفت. با این توضیح که دو نفر از اعضای کمیته صلح نوبل در اعتراض به اعطای نوبل به کسینجر، استعفا داده و از هیئت داوری نوبل کناره گیری کردند.

 

 

نظام بین الملل نگاهی خاص به ئخلیج فارس و مشخصاً حوزه خاورمیانه دارد و بر همین اساس همه تلاش می‌کنند، در این منطقه پر سر و صدا رد پایی از خود داشته باشند که کسینجر هم از این قاعده مستثنی نبود. به طوریکه «نفوذ احتمالی شوروی در خلیج فارس» ذهن کیسینجر را به خود مشغول کرده بود. در همین راستا وقتی محمدرضا پهلوی آخرین شاه ایران در آوریل ۱۹۶۹حاضر به امضای قرارداد ۱۹۳۷ که حاکم بر اروندرود بود، شد عراق بعثی با ایران دچار مناقشه شد. در اول دسامبر ۱۹۷۱ دو سال بعد از تنش‌ها در کنار مرز، رئیس‌جمهور احمد حسن البکر روابط ایران و عراق را قطع کرد. در ماه مه نیکسون و کیسینجر از تهران دیدار کردند تا به شاه بگویند در صورتی که بخواهد سلاح‌های آمریکایی بخرد با هیچ مخالفتی مواجه نخواهد بود.

 

دونالد ترامپ که به طور پیش‌بینی نشده‌ای در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا با شکست هلاری کلینتون کاخ سفیدنشین شد، در نیمه دوم دولتش «ورود به مباحث خاورمیانه» را در دستور کار قرار داد که این تصمیم مخالفان زیادی داشت. اما کسینجر چهار ماه بعد از اینکه ترامپ قدرت را به بایدن را واگذار کرده بود، رویکرد دونالد ترامپ در قبال مسائل خاورمیانه را با سیاستی که ریچارد نیکسون در قبال چین در پیش گرفت مقایسه کرده و گفته بود «ترامپ دو موفقیت بزرگ در سایه سیاست خاورمیانه‌ای خود کسب کرده است: نخست اینکه موفق شده موضوع فلسطین را از سایر مسائل این منطقه جدا کند. چنین امری مانع از آن شده است که هر اقدامی در منطقه با وتوی مخالفان در شورای امنیت روبه‌رو شود. دومین موفقیت ترامپ گرد آوردن کشور‌های سنی در منطقه دربرابر دولت شیعی ایران بود.»

 

جام جهانی فوتبال را می‌توان اتفاقی فراتر از ورزش و سرگرمی دانست. یکی از ابهام‌های جام جهانی ۱۹۷۸ که به میزبانی آرژانتین برگزار شد مربوط به احتمال زد و بندهایی است که برای پیروزی آرژانتین در این مسابقات انجام شده است و گفته می‌شود هنری کیسینجر در این زد و بند نقش داشته است. 

 

با اینکه ۴۴ سال از آن روز‌ها می‌گذرد، معلوم نیست که ژنرال خورخه ویدلا، دیکتاتور نظامی وقت آرژانتین، با زد و بند راه رسیدن این تیم به فینال را هموار کرد؟ تعدادی از بازیکنان پرو مدعی هستند که پیش از بازی با آرژانتین، هنری کسینجر به همراه دیکتاتور آرژانتین در رختکن پرو حاضر شده و با آن‌ها صحبت کرده‌اند. اما در آن روز‌ها شائبه دخالت خورخه ویدلا و هنری کسینجر به قدری جدی بود که بسیاری می‌گفتند: «آرژانتین باید جام را پس بدهد!» و حتی ابطال جام جهانی ۱۹۷۸ را از مقامات وقت فیفا خواستار شدند.

 

تیم ملی فوتبال آرژانتین برای اینکه در خانه فینالیست شود، لازم بود با ۴ گل پرو را شکست بدهد که اتفاقاً بازیکنان این تیم که در بازی‌های قبلی درخشش خیره کننده‌ای داشتند، در آن بازی به قدری بد بازی کردند که در نیمه اول ۲ گل و در نیمه دوم ۴ گل دیگر خوردند تا بازی با نتیجه‌ای باور نکردنی تمام شود و آرژانتین جواز رفتن به فینال را بگیرد. البته سخنگوی کسینجر با گفتن اینکه «آقای کسینجر هیچ خاطره‌ای از حضور در رختکن پرو با حاکم آرژانتین یا بدون او به یاد نمی‌آورد» این موضوع را رد کرد.

 

تنازع ایران و آمریکا یکی از موضوعاتی است که هنری کیسینجر به آن اشاره کرده است تا جایی که ایران را خطرناک تلقی کرده و  در سال ۲۰۱۷ در یادداشتی که در وبسایت کپ ایکس منتشر شد، با اشاره به قدرت سپاه پاسداران در ایران نوشت: «اگر سرزمین‌های داعش تحت اشغال سپاه پاسداران درآید یا تحت کنترل نیرو‌های شیعه آموزش دیده ایران قرار گیرد، ایران یک کمربند سرزمینی از تهران تا بیروت خواهد داشت، چیزی که می‌تواند موجب ظهور یک امپراتوری تندروی ایرانی شود»

 

پاندومی کرونا در دومین ماه ۲۰۲۰ جهان را هم شگفت زده کرد و هم غرق در بحران. به طوریکه همه ابعاد زندگی مردم از کرونا متاثر شد. کسینجر که خود را ملزم به واکنش نشان دادن به پدیده‌هایی می‌دید که همه گیر هستند، در رابطه با کووید ۱۹ در روزنامه وال‌استریت نوشت: «احتمال می‌رود کروناویروس به بحران اقتصادی در جهان منجر شود که نسل‌ها ادامه داشته باشد و اگر اقدام مناسبی برای مقابله با شیوع ویروس کرونا در جهان صورت نگیرد، می‌تواند جهان را به آتش بکشد»

 

هنری کسینجر چند روز قبل «27 می» یکصدسالگی را پشت سر گذاشت و وارد سده دوم زندگی شد. زندگی‌ای که بخشی مهم و زیادی از آن با سیاست و سیاست‌ورزی گذشته است. گاهی با دست آوردهای مثبت و البته گاهی با هزینه سازی!