بنا گفته مورخان، روش تهیه شیر خشک برای اولین بار توسط دکتر روسی اوسیپ کریچفسکی ابداع و از سال ۱۸۳۲ تولید گسترده‌ی آن آغاز شد. پودر شیر خشک فرآورده‌ای است که از خشک کردن شیر تازه و پاستوریزه به روش صنعتی تهیه می‌شود.
به گزارش کالین، شیر مایع پاستوریزه شده و با کمک دستگاه تبخیر کننده، تغلیظ می‌شود و سپس از طریق روش اسپری یا افشان به شکل پودر شیر خشک در می اید. در فرایند خشک‌کردن، رطوبت شیر به ۳ الی ۵ درصد می‌رسد. پودر شیر خشک می تواند در صنعت، جایگزین شیر کامل تازه باشد.
انواع پودر شیر خشک
پودر شیر خشک ممکن است از شیر کامل، شیر کم چرب یا شیر بدون چربی تولید شود. بنابراین پودر شیر خشک در انواع پر چرب، کم چرب و اسکیم در بازار موجود است.
- پودر شیر خشک صنعتی بدون چربی: طعمی ملایم و کمی شیرین با رنگ سفید دارد.
- پودر شیر خشک صنعتی کامل: طعمی غنی و خامه‌ای و رنگی کرمی دارد.
- پودر باتر میلک: طعمی تند و کمی اسیدی دارد و رنگ آن زرد مایل به کرم است.
- پودر شیر خشک صنعتی با چربی افزوده: مانند پودر شیر کامل، طعم خامه‌ای با غنای کمی بالاتر به دلیل چربی‌های گیاهی اضافه شده ارائه می‌دهد.
هنگام خرید پودر شیر خشک مطمئن شوید که مقدار چربی مطابق با استانداردها و نیازهای شما است.
کاربرد پودر شیر خشک در صنعت
شیرخشک در صنعت لبنیات به عنوان جایگزین قسمتی از شیر تازه مصرف می شود. دلیل کاربرد آن در تهیه‌ی محصولاتی نظیر کیک و کلوچه، ایجاد عطر و طعم مطلوب، رنگ طلایی و بالا بردن ارزش تغذیه‌ای در محصول نهایی است.
پودر شیر خشک به عنوان ماده اصلی یا ترکیبی در تولید قهوه، چای، نسکافه، شیک‌ها، و نوشیدنی‌های مختلف به کار می‌رود. در صنعت شیرینی‌پزی و کیک‌پزی برای تهیه‌ی خمیرها، خامه‌ها، و خمیرهای کیک از شیر خشک استفاده می‌شود.
پودر شیر خشک در صنعت بهداشت و بهداشتی نیز کاربرد دارد. مثلاً بعضی از انواع صابون و لوسیون‌ها نیز به پودر شیر خشک نیاز دارد. در بعضی از داروها و مکمل‌های غذایی از شیر خشک به عنوان یک ماده اولیه کمک می‌گیرند.
مشخصات پودر شیر خشک مرغوب
به منظور بهبود حلالیت انواع پودر شیر خشک صنعتی، عملیات فوری سازی بر روی آن‌ها انجام می‌شود. دانسیته و حلالیت پودر شیر خشک صنعتی از مهم‌ترین خصوصیان این محصول می‌باشد.
پودر شیر خشک مرغوب باید بافتی و رنگ یکنواخت داشته باشد و عاری از توده و کلوخه باشد. هنگام خرید پودر شیر خشک، مقدار کمی از پودر را در آب حل کنید و بنوشید. شیر باید طعمی مطبوع و طبیعی داشته باشد.
نگهداری از پودر شیر خشک
پودر شیر خشک ماندگاری بسیار بیشتری نسبت به شیر مایع دارد. به دلیل رطوبت کم، نیازی به نگهداری در یخچال ندارد. پودر شیر خشک باید در جای خشک و خنک و دور از نور مستقیم خورشید انبار شود.
این محصول به شدت جاذب بو است؛ پس باید جدا از مواد غذایی با بوی قوی مانند قهوه و ادویه‌جات نگهداری شود. در صورتی که پودر شیر خشک را برای مدت زمان طولانی انبار می‌کنید، رصد کردن مستمر شرایط نگهداری مهم است.
علائم فساد در پودر شیر خشک
در صورت وجود خرابی در بسته‌بندی، وجود حشرات و یا تغییر رنگ، بو یا طعم محصول، پودر شیر خشک را دور بریزید و استفاده نکنید.
قیمت پودر شیر خشک
قیمت پودر‌های لبنی بستگی به عواملی مانند برند، کیفیت مواد اولیه، مراحل تولید و نوع آن دارد.
سوالات متداول در مورد پودر شیر خشک
پودر شیر خشک صنعتی با پودر شیر خشک مخصوص نوزادان از نظر ساختار و کاربرد کاملاً متفاوت است. پودر شیر خشک نوزادان املاح معدنی، ویتامین و آنزیم دارد و به ترکیب شیر مادر نزدیک‌تر است.
پودر شیر خشک غنی از پروتئین و کلسیم است. جزییات ارزش تغذیه‌ای آن به نوع محصول و نسبت چربی آن بستگی دارد.
در بسیاری از موارد، پودر شیر خشک صنعتی حاوی مواد نگهدارنده اضافی نمی‌باشد. اگر مواد نگهدارنده اضافی وجود داشته باشد، باید در فهرست مواد افزودنی موجود در بسته‌بندی محصول مشخص شده باشند. بهتر است هنگام خرید پودر شیر خشک برچسب محصول را بررسی کرد.