بعضی از زمان ها افراد به دنبال تکثیر و قلمه زدن گیاهان خود هستند تا به جای خرید مجدد از همان گیاه، آن را تکثیر کنند و زیبایی خانه خود را دوچندان کنند. یکی از راه های تکثیر گیاهان، ایجاد یک گیاه جدید از گیاه مادر می باشد.
به گزارش ایران سان لایت، گاهی اوقات بعضی گیاهان با قلمه زدن به سختی تکثیر می‌شوند و یا به دلیل کمبود وقت و سرعت بیشتر نیاز داریم تا فرآیند ریشه‌دهی گیاه را بهبود ببخشیم. در این مواقع برای تقویت ریشه‌دهی قلمه از هورمون ریشه زایی استفاده می‌شود.
در این قسمت به استفاده از هورمون ریشه زایی در آب می پردازیم.
هورمون ریشه‌زایی هورمونی است که به طور طبیعی در بسیاری از گیاهان وجود دارد که با عنوان هورمون‌های گیاهی یا تنظیم کننده شناخته می‌شوند که امروزه با ساخت مصنوعی مواد ریشه‌زا امکان موفقیت ریشه‌زنی در گیاه را بسیار زیاد کرده است. زمانی که به استفاده از هورمون ریشه زایی در آب می پردازیم، ریشه‌ها به سرعت رشد پیدا می‌کنند و دارای کیفیت زیادی هم هستند.
هنگامی که گیاه را با روش قلمه ساقه می‌خواهید تکثیر کنید، استفاده از این محصول بسیار مفید بوده و گاهی برای گیاهانی که سخت تکثیر می‌شوند، مانند گل رز یا برخی از گونه‌های خاص کاکتوس‌ها و گل بنفشه آفریقایی واجب است.
اگر چه بسیاری از گیاهان خودشان به راحتی ریشه می‌دهند، اما استفاده از هورمون ریشه زایی در آب کار تکثیر برخی از گیاهانی را که به سختی می‌توان آنها را با موفقیت قلمه زد، خیلی آسانتر می‌کند. برخی از گیاهان مانند پاپیتال حتی در آب هم به راحتی ریشه تولید می‌کنند اما این ریشه‌ها هرگز به قدرت ریشه‌هایی که با استفاده از این محصول و در خاک تولید شده اند، نمی‌رسند.
به این کار قلمه زدن یا قلمه گرفتن (cutting) گفته می‌شود. روش‌های متداول تکثیر گیاهان به روش قلمه زدن شامل قلمه ریشه (root cutting)، قلمه ساقه (stem cutting) و قلمه برگ (leaf cutting) است و گاهی اوقات برای تقویت ریشه دهی قلمه از هورمون ریشه زایی استفاده می‌شود.
هورمون ریشه زا می‌تواند در روش‌های قلمه زنی بسیاری بکار رود. استفاده آن چه در گیاهان جوان، گیاهان تنه چوبی، چه با برگها و چه در ریشه‌ها به طور چشمگیری شانس تکثیر را افزایش می‌دهد.
سؤالی که ممکن است برای برخی افراد پیش بیاید این است که آیا ریشه زایی گیاهان در آن کارایی لازم را دارد و نتیجه‌بخش است. با وجود این گاهی ریشه‌ها به دلیل ترد بودن در آب له می‌شوند، یا هنگام جابجایی و کاشت آسیب می‌بینند که باید مواظب بود.
ریشه‌هایی که در آب رشد می‌کنند سفیدند ولی ریشههای خاکی قهوه‌ای رنگند. همچنین ریشههای آبی دارای ریشه مویی نیستند، زیرا نیازی به جذب آب از خاک ندارند.
در ادامه به مراحل ریشه زایی گیاهان در آب می پردازیم:
ابتدا باید قلمه مناسب و سالمی را انتخاب کنید. با چاقویی تمیز، ضدعفونی شده و تیز آن را برش دهید. ذقت کنید برش را اریب بدهید. به این ترتیب جذب آب بهتر می‌شود. قلمه‌ها باید دارای گره باشند تا از آنجا ریشه بزنند.
تا جایی که امکان دارد برگهای اضافی و پایینی گیاه را از ساقه جدا کنید. این کار سبب می‌شود گیاه انرژی صرف تغذیه برگ نکند و به ریشه‌زایی در آب ادامه دهد. دو برگ بالایی را بگذارید بماند.
حالا قلمه آماده شده را در آب بگذارید. دقت کنید گره‌ها که محل رشد ریشه هستند در آب بمانند. بهتر است از آب تصفیه شده استفاده کنید. زیرا این آب املاح ندارد و شوره نمی‌زند. ظرفی که قلمه‌ها را در آن می‌گذارید باید شفاف باشد. کدر و مات یا تیزه بودن ظرف سبب می‌شود نور به آن نرسد و ساقه گیاه له، سیاه یا لزج می‌شود.
گاهی اوقات آب آن مقدار مواد مغذی برای ریشه زایی را ندارد و باید با استفاده از هورمون‌های ریشه زیایی گیاه را ریشه دار کنید.
برای استفاده از هورمون ریشه زایی در آب می‌توانید از هورمون‌ها و کودهای محلول در آب استفاده کنید.
پودر تقویتی ۲۰-۲۰-۲۰ یکی از آن کودهایی است که به ریشه زیی گیاه کمک می‌کند.این پودر به رنگ‌های مختلفی در بازار یافت می‌شود ولی رنگ آن اصلاً مهم نیست و مهم ترکیبات آن است. این پودر را به نسبت سه گرم در یک لیتر آب بریزید. تقریباً معادل یک قاشق چایخوری در یک لیتر آب می‌شود. نیازی نیست همیشه این محلول را در آب بریزید.
اگر می‌خواهید گیاهی مانند پوتوس را همیشه در آب بصورت آبزی نگهداری کنید، هر دو سه هفته یا ماهی یک بار کمی از محلول آماده شده را در آب بریزید. بعد از یکی دو روز آب عوض کنید و دوباره آب تصفیه بریزید. نیازی نیست ریشه مدام در تماس با کود تقویتی باشد.ریشه‌ها در آب معمولاً باید سفید باشند، بو ندهند و له و سیاه نشوند. آب آن را مرتب عوض کنید.
ریشههای آبی همانطور که گفتیم سفیدند و از انتهای آنه‌ها مشخص است که در حال رشد هستند. اگر قیمتی از ریشه سیاه شد آن را جدا کنید. البته ریشه خود از قسمت دیگری شروع به رشد می‌کند.
ابتدا تیغ یا قیچی باغبانی خود را با الکل یا حرارت برای جلوگیری از انتقال بیماری به قلمه یا گیاه مادری ضد عفونی کنید قلمه ها را بصورت 45 درجه از گیاه مادری جدا کنید. سپس برگهای اضافی و پایین قلمه را جدا کرده و اجازه دهید چند برگ باقی بماند. یک درب از بطری را در نصف لیوان آب ریخته و قلمه ها را داخل آن قرار دهید.
پس از 24 ساعت آنها را خارج کرده و در خاک مخصوص تهیه شده قرار دهید. اگر تکثیر از طریق برگ انجام می دهید همانند مورد بالا انتهای دمبرگ را داخل مایع تهیه شده بگذارید. توجه: هرگز مایع مخلوط شده با آب را به ظرف اصلی باز نگردانید.
چند نکته برای افزایش موفقیت ریشه زایی: در مدت زمانی که منتظر ریشه دادن قلمه و رشد گیاه جدیدتان هستید، حتما خاک قلمه را مرطوب نگه دارید برای خاک بستر کشت ترکیب ماسه بادی پرلیت پیت ماس و کوکوپیت برای افزایش ریشه زنی استفاده نمایید درفصل ماسب قلمه زنی را آغاز کنید و بستر را مرطوب نگه دارید در صورت استفاده از مایع هورمون ریشه زایی حداقل یک سوم قلمه در هورمون فرو رود پس از ریشه‌دار شدن باید از دفعات آبیاری بتدریج کاسته شود حتما قبل از قلمه گیری برگها و جوانه ها را جدا کنید تا انرژی گیاه صرف ریشه زایی گردد.