عصر ایران؛ مجله تصویری سلاح - سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه، در ماه مارس 2023 (اسفند 1401) بیان کرد که مسکو تا پایان سال 2023 تلاش ها برای مدرن سازی سامانه های دفاع موشکی خود را تکمیل خواهد کرد. توسعه قابلیت های دفاعی هوافضایی بخشی کلیدی در برنامه تسلیحاتی دولتی جدید روسیه از سال 2020 بوده است.
در این برنامه افزایش تامین مالی برای کمک به تولید و استفاده از سامانه پدافند هوایی موشکی اس-500 پرومتئوس در نظر گرفته شده است.
روسیه مدعی است که این سامانه موشکی به راحتی توانایی سرنگون کردن جنگنده های نسل پنجم مانند اف-22 رپتور و اف-35 لایتنینگ 2 را دارد، اما همچنان اطلاعات کمی در مورد آن تایید شده است.
در سال 2010، مسکو توسعه جانشینی برای سامانه های موشکی اس-400 را آغاز کرد. همانند مدل های قبلی اس-300 و اس-400، سامانه موشکی اس-500 نیز به گونه ای طراحی شده تا توانایی مغلوب کردن تهدیدات موشک های بالستیک و کروز را داشته باشد.
اما در طراحی و ساخت سامانه اس-500 پرومتئوس مقابله با هواپیماهای رادارگریز و ماهواره های مدار پایین زمین نیز در نظر گرفته شده است.
توسعه و تولید سامانه موشکی اس-500 بر عهده شرکت آلماز-آنتی است. بنابر یک گزارش، تولید اولیه این سامانه در سال 2017 آغاز شد. گزارش دیگری در سال 2019 تایید کرد که تولید اولیه سامانه اس-500 آغاز شده است. در شرایطی که قرار بود این سامانه از سال 2020 وارد خدمت شود، اما پروژه از زمانبندی های صورت گرفته عقب بود.
در سال 2019 اعلام شد که آزمایش اولیه سامانه اس-500 در سال 2020 آغاز خواهد شد. در سال 2021، مقامات نظامی روسیه گزارش دادند که آزمایش رسمی این سامانه به پایان رسیده است. نخستین دسته از سامانه اس-500 در همین سال وارد خدمت شد و اعلام شد که دومین دسته در سال 2022 عملیاتی می شود.
نخستین سامانه های اس-500 از مسکو و مناطق اطراف آن در برابر حملات موشک های بالستیک محافظت می کنند.
شرکت آلماز-آنتی در سال 2022 از تولید انبوه سامانه موشکی اس-500 خبر داد. روسیه در اختیار گرفتن 10 گردان از سامانه های اس-500 طی چند سال آینده را برنامه ریزی کرده است.
این در شرایطی است که همچنان اطلاعات زیادی درباره این سامانه پدافند هوایی محرمانه باقی مانده است.
سامانه جدید اس-500 از موشک سطح به هوای دوربرد 40ان6ام یا موشک رهگیر 77ان6 در لوله هایی نصب شده روی وسیله نقلیه پرتابگر بهره می برد. بر اساس گزارش مرکز مطالعات بین المللی و راهبردی آمریکا، موشک های دور برد 40ان6ام می توانند بردی تا 400 کیلومتر داشته باشند، در شرایطی که رهگیرهای سری 77ان6 تقریبا 600 کیلومتر برد دارند.
سامانه موشکی اس-500 دارای چهار خودرو رادار برای هر آتشبار است که شامل رادار اکتسابی اس-باند 90ان6ئی(ام)، رادار اکتسابی سی-باند 96ال6-تی اس پی، رادار درگیری چند حالته 76تی6 و رادار درگیری ضد موشک بالستیک 77تی6 می شوند. طبق گزارش ها، این مجموعه راداری به سامانه پدافند هوایی اس-500 امکان شناسایی تهدیدات بالستیک تا فاصله 2000 کیلومتری و تهدیدات هوایی تا فاصله 800 کیلومتری را می دهد.
افزون بر این تهدیدات، مقامات روسی اعلام کرده اند که اس-500 پرومتئوس دارای فناوری مورد نیاز برای شناسایی و سرنگونی جت های جنگنده رادارگریز از جمله اف-22 رپتور و اف-35 لایتنینگ 2 است.
به گفته پاول سوزینف، مهندس ارشد اس-500، این سامانه موشکی جدید توانایی خنثی سازی تسلیحات تهاجمی آمریکا را داشته و از تمام سامانه های ضد هوایی و ضد موشکی آمریکایی برتر است.
اس-500 یک به روز رسانی از سامانه اس-400 محسوب نمی شود، بلکه بیشتر نسخه تکامل یافته از سامانه ضد هوایی و ضد موشک بالستیک اس-300وی است. از بسیاری جهات، اس-500 نسبت به اس-400 برتری دارد.
برخی منابع مدعی اند که این سامانه توانایی ردیابی 5 تا 20 هدف ابرصوت مانند موشک های بالستیک قاره پیما و رهگیری 5 تا 10 مورد از آنها به طور همزمان را دارد. اس-500 می تواند موشک های ابرصوت که با سرعت 14 تا 20 ماخ حرکت می کنند را مغلوب کند.
این سامانه زمان واکنش کوتاهی دارد. گزارش شده است که اس-500 می تواند طی 10 دقیقه آماده شلیک موشک شود.
وسایل نقلیه که پرتابگر موشک ها و رادارها روی آنها سوار هستند همگی از توانایی حرکتی بالایی در جاده و مسیرهای خارج از جاده برخوردار هستند.