عصر ایران؛ مهرداد خدیر- حمله نیروهای حماس به درون سرزمینهای اشغالی و فراتر از مرزهای غزه درصدر خبرهای دنیاست و طبیعی است که مطبوعات ایران هم تیترهای اصلی و صفحه اول امروز خود را به این موضوع اختصاص داده باشند.
قابل پیشبینیترین تیتر «طوفان الاقصی» یا «توقان اقصی» بود که بر پیشانی روزنامههای کیهان، اعتماد و سازندگی و برخی دیگر نشسته است.
کلمه توفان یا طوفان را در عنوان دو روزنامه همشهری و جام جم هم میبینیم. اولی: «طوفان در خانه عنکبوت» و دومی «طوفان برای محو اسراییل».
از واژه «ناگهان» هم دو جا استفاده شده است. هم میهن: «ناگهان جنگ» و وطن امروز: «ناگهان پیروزی». اصطلاح «اسب بازنده» هم در تیتر روزنامههای جوان و خراسان آمده. اولی: اسب بازنده در پرتگاه جهنم و دومی: تحقیر بیسابقه اسب بازنده و نیز در تیتر فرعی رسالت: اسب بازنده از نفس افتاد. (اسب بازنده به سخنان اخیر رهبری در روز تولد پیامبر و خطاب به سران عرب درباره عادیسازی روابط با اسراییل ارجاع و اشاره دارد که روی اسب بازنده شرط بندی نکنید).
روزنامه اطلاعات هم کوشیده از فرم متفاوت استفاده کند اما روح اطلاعات پیر، انگار دستبردار نیست! حاصل شده این تیتر: طوفان حماس در اراضی اشغالی.
با نگاه حرفهای و اگر نویسنده این سطور چون دورههایی در جشنواره مطبوعات در سال های دور بنا را بر داوری بگذارد و با قبول این که تیتر سلیقه سردبیر و حق اوست ضعیفترین تیتر روزنامههای امروز را -همانگونه که حدس میزنید- باید از آن روزنامه جمهوری اسلامی دانست که یادآور تیترهای اطلاعات قبل از تغییرات اخیر است: حمله غافلگیرانه حماس به اسراییل/ ضربه سنگین به صهیونیستها. تیتری که مناسب صفحه اول روزنامه نیست و دیروز عنوان اخبار خبرگزاریهای داخلی بود.
قابل پیشبینیترین تیتر هم بر صفحه نخست کیهان نشسته است. البته میدانیم کیهان در این گونه مواقع عامدانه و آگاهانه با کلمات بازی نمیکند و اگر خبر واقعی یا خبرسازی نداشته باشد به عنوان کلی بسنده میکند ضمن این که در بیرون از ایران به کیهان تنها به عنوان یک رسانه نگریسته نمی شود و کیهان انگار منتظر اتفاقات دیگر هم هست: طوفان الاقصی اسراییل را در هم شکست.
با این مقدمات اگر قرار بر انتخاب تیتر برتر باشد بیتردید و ناباورانه متعلق به روزنامه رسالت است که نشان میدهد واقعا پوست انداخته و نسبتی با رسالت پرکسالت سالها قبل ندارد و واقعا از اصولگرا به نواصولگرا بدل شده است: عادی سوزی.
عادیسوزی بلافاصله یادآور و نقیض «عادیسازی» است و از این رو هم به لحاظ فرم فوقالعاده است و هم محتوا و یک تحلیل و نگاه دقیق و عمیق در همین دو کلمه نهفته است: عادیسوزی. این یعنی عملیات حماس فراتر از باریکه غزه در واقع علیه پروژه عادیسازی روابط اسراییل و کشورهای منطقه بوده است.
تیتر بعدی که شاید همسنگ اولی باشد «زخم کاری» است که جذابیت آن به خاطر بار سینمایی و عنوان سریال محبوب است و بر پیشانی روزنامه دولت (ایران) نشسته است. تیتر شرق هم قابل توجه است اما میخ کوب نمیکند: شنبه سیاه اسراییل.
اگر مدال طلا را به رسالت (عادیسوزی) بدهیم و نقره را به ایران (زخم کاری) فرهیختگان هم سزاوار مدال برنز است: طوفان قاصم. به خاطر کلمه «قاصم» که یادآور نام «حاج قاسم سلیمانی» با اشتراک در تلفظ و نوشتاری متفاوت و معنایی دیگر است اما برای همه مفهوم نیست و شکل و شمایل تیتر عربی را دارد.
بدیهی است که سلیقه ها متفاوت است و هر که نظری و پسندی دارد ولی به خاطر علایق و سابقه داوری این چند سطر ذکر شد.
این نکته را هم باید درنظر داشت که دست روزنامههای مستقل در این مورد خاص خیلی باز نیست چون مثلا کافی است لحن نگران از تبعات حملات داشته باشند تا انگ حمایت از صهیونیستها بر آنان بنشیند حال آن که اصولگرایان در بیان شور و شعف و احساس خود محدودیتی نداشتند.
با این حال و اگر بخواهیم این نوشته خالی از موضع سیاسی هم نباشد باید این را هم اضافه کرد که وطن امروز هم از منظری دیگر غافلگیر کرد. چون «ناگهان پیروزی» انتظارخاص از این روزنامه بر اساس پیشینه را برآورده نکرد. کافی است تیترهای مشهور وطن امروز علیه رهبران سعودی قبل از تجدید رابطه و آشتی را به یاد آوریم: خبر مرگش، گاوبازی، گاو چرانی و دیوانهای؟! بابت اولی کار به دادگاه هم البته کشید.
با این پیشینه برخی حدس میزدند تیتر «وطن امروز» همانی باشد که محمد رضا شهبازی مجری پاورقی توییت کرد: سگکُشی.
اما این اتفاق نیفتاد تا «سگ کشی» همچنان در انحصار بهرام بیضایی در مقام کارگردان و البته محمد رضا شهبازی به تقیلد از آن بماند و بتواند ادعا کند «زخم کاری» که عنوان یک سریال است نیز با الهام از توییت او - نام یک فیلم - بوده است. توییت اما محو میشود و تیتر است که میماند.
چه خوب می شد اگر چند کلمه ای در مقدمه درباره تیتر زدن و ویژگی های آن می نوشتی.
از نوشته شما متوجه شدم که تیتر خوب، باید خواننده را میخکوب کند.