فرهیختگان نوشت: دانشگاه‌های دولتی چند سالی است که خیز بلندی برای جذب دانشجوی شهریه‌پرداز از طریق پذیرش آنها در پردیس‌های خودگردان خود برداشته‌اند. پردیس‌هایی که نام دانشگاه‌های مطرح کشور را یدک می‌کشند و همین مساله، بستر خوبی برای حرکت به‌سوی جذب دانشجویانی است که برای فارغ‌التحصیل شدن‌شان از معروف‌ترین دانشگاهها حاضر می‌شوند شهریه‌های بالایی را بپردازند. البته این موضوع دیگر به امری پذیرفته شده تبدیل شده است؛ به‌طوری‌که طبق گفته معاون مالی اداری، حدود ۴۲ درصد بودجه از منابع درآمد‌های اختصاصی دانشگاه از طریق شهریه دانشجویی تامین می‌شود.
با وجود اینکه دانشگاه‌های دولتی سالانه بودجه قابل توجهی از بودجه عمومی کشور به خود اختصاص می‌دهند و در مقابل هزینه تحصیل این دانشجویان هم به نرخ واقعی محاسبه نمی‌شود و عملا بخش قابل توجهی از آن، از همان بودجه دولتی هزینه می‌شود؛ اما به‌دلیل آورده قابل توجهی که این دانشجویان در طول یک‌سال تحصیلی برای دانشگاه‌های دولتی دارند، عملا رقابت قابل توجهی در میان دولتی‌ها برای جذب هر‌چه بیشتر به راه افتاده است. به‌طوری‌که امسال دانشگاه‌هایی مانند امیرکبیر و صنعتی‌شریف بین ۱۰ تا ۳۰ درصد از کل ظرفیت خود را به دانشجویان شهریه‌پرداز اختصاص داده‌اند؛ سهم قابل توجهی که نشان‌دهنده میل بالای این دانشگاه‌هاست تا از طریق جیب دانشجوی خود بتوانند بخشی از نیاز‌های مالی خود را تامین کنند.
در این گزارش با بررسی ظرفیت و میزان شهریه پرداختی از سوی دانشجویان در ۳ دانشگاه بزرگ کشور، به درآمد‌های قابل توجه این دانشگاهها در یک سال تحصیلی پیش‌رو پرداخته‌ایم.
صندلی شریف سالی ۱۰۳ میلیون تومان!
در کنکور ریاضی و فنی ۱۴۰۲، ۱۳۶ هزار و ۸۵۱ نفر شرکت کردند. داوطلبان این کنکور نسبت به سال ۱۴۰۱، ۶.۰۴ درصد کاهش داشته است. اما علی‌رغم کاهش داوطلبان کنکور ریاضی، ظرفیت رشته‌های این گروه همچنان در حال رشد است و ۱۰ داوطلب به آن اضافه شدند. اولین دانشگاهی که در این گروه به بررسی آن می‌پردازیم دانشگاه شریف است. این دانشگاه در کنکور امسال، ظرفیت خود را برای پذیرش ۹۹۵ نفر اعلام کرده که از این میزان ۱۳۸ ظرفیت برای پردیس خودگردان این دانشگاه است. به عبارت دیگر می‌توان گفت، ۱۴ درصد از ظرفیت پذیرش دانشگاه شریف به پردیس خودگردان آن اختصاص یافته است. پردیس خودگردان این دانشگاه در دفترچه انتخاب رشته کنکور پارسال ۱۱۰ نفر پذیرش داشت که امسال با افزایش ۲۵ درصدی مواجه شده است.
طبق مطلب درج شده در سایت پردیس خودگردان دانشگاه شریف، شهریه ثابت کارشناسی ورودی ۱۴۰۲، ۲۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است. شهریه دروس نظری این دانشگاه ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و شهریه دروس عملی آن ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است. همچنین هزینه دوره کارآموزی ۷۰۰ هزار تومان برای فرد محاسبه می‌شود. با توجه به اینکه رشته کامپیوتر شریف یکی از پرمتقاضی‌ترین رشته‌های این دانشگاه است نگاهی به قیمت تمام شده، مدرک کارشناسی رشته مهندسی کامپیوتر این دانشگاه می‌اندازیم.
هزینه شهریه ثابت در ۸ ترم برای دانشجو ۱۸۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان تمام می‌شود. دروس عملی این رشته طبق سیلابس منتشر شده در سایت دانشگاه، ۲۱ واحد و دروس نظری آن ۱۱۹ واحد است. به عبارت دقیق‌تر باید گفت هزینه دروس عملی؛ ۴۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و هزینه دروس نظری ۱۷۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و کارآموزی ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است. جمع تمام هزینه‌های گفته شده به ۴۱۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می‌رسد، علاوه بر اینکه تورم بر شهریه متغییر تاثیر می‌گذارد و شاید این قیمت مدرک را تا ۴۵۰ و یا ۵۰۰ میلیون تومان بالا ببرد.
همچنین اگر بخواهیم نگاهی به هزینه حدودی ترم اول دانشجویان این رشته بیندازیم؛ اگر ۱۴ واحد نظری در ترم اول به دانشجو ارائه شود هزینه‌ای معادل ۲۱ میلیون تومان در بر خواهد داشت. ۴ واحد دروس عملی نیز حدودا برای دانشجو ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان آب می‌خورد. هزینه حدودی تحصیل در یک ترم ۱۸ واحده پردیس خودگردان دانشگاه شریف، ۳۰ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان می‌شود.
همانطور که اشاره کردیم، ظرفیت امسال پردیس دانشگاه شریف، ۱۳۸ نفر است. به صورت میانگین می‌توان گفت پردیس این دانشگاه در سال ۱۴۰۶، در کمترین حالت می‌تواند، ۵۵ میلیارد تومان از دانشجویانی که امسال دانشجوی آن می‌شوند، درآمد داشته باشد. بررسی دفترچه کنکور امسال نشان می‌دهد بیش از نیمی از ظرفیت پذیرش رشته علوم کامپیوتر شریف به دانشجویان پردیسی اختصاص دارد.
هزینه علوم کامپیوتر امیرکبیر: ۵۴ میلیون سالانه
دانشگاه امیرکبیر یکی دیگر از دانشگاه‌های گروه ریاضی و فنی است که ظرفیتی برای پردیس خود در دفترچه انتخاب رشته در نظر گرفته است. این دانشگاه ۲۳ درصد از کل پذیرش خود را به پردیس اختصاص داده است. ظرفیت کل پذیرش دانشگاه امیرکبیر هزار و ۲۴۵ نفر است که در سال ۱۴۰۲، ۲۹۰ نفر از این میزان به پردیس دانشگاه می‌روند. ظرفیت پذیرش پردیس این دانشگاه با رشد ۳ درصدی نسبت به سال پیش همراه بوده است.
پردیس دانشگاه امیرکبیر؛ برای دروس عمومی ۹۸۵ هزار تومان، برای دروس عملی ۲ میلیون و ۸۵ هزار تومان و برای دروس پایه ۹۹۵ هزار تومان هزینه دریافت می‌کند. شهریه ثابت این پردیس، ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و شهریه متغیر آن به ازای هر واحد دروس اصلی یا نظری ۱ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان است. بیشترین ظرفیت پذیرش این دانشگاه در رشته علوم کامپیوتر اتفاق می‌افتد به همین دلیل به محاسبه هزینه مدرک کارشناسی ارشد این رشته در دانشگاه امیرکبیر می‌پردازیم. علوم کامپیوتر، ۲۰ واحد عمومی، ۲۱ واحد پایه، ۴۲ واحد اصلی و ۲۱ واحد تخصصی دارد.
به عبارت دیگر در ۸ ترم تحصیلی، دروس عمومی برای دانشجو، ۱۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان، دروس پایه ۲۰ میلیون و ۸۹۵ هزار تومان، دروس اصلی ۵۲ میلیون و ۵۰۰ و دروس تخصصی ۲۶ میلیون تومان آب می‌خورد. هزینه شهریه ثابت این دانشگاه در طول ۸ ترم نیز به ۱۰۰ میلیون تومان می‌رسد. به صورت واضح‌تر باید گفت که مدرک کارشناسی علوم کامپیوتر پردیس دانشگاه امیرکبیر ۲۱۹ میلیون و ۳۴۵ هزار تومان برای دانشجو هزینه در بردارد. البته باز هم باید اشاره کرد که این مبالغ بدون محاسبه تورم به دست آمده است. هزینه تحصیل یک ترم دانشجوی علوم کامپیوتر این دانشگاه چقدر می‌شود؟ اگر یک ترم ۱۹ واحده را طبق سیلابس دانشگاه برای دانشجو در نظر بگیریم؛ هزینه دروس پایه این دانشجو در ترم اول ۶ میلیون و ۹۶۰ هزار تومان، هزینه دروس اصلی ۳ میلیون و ۷۵۰ تومان و هزینه دروس عمومی، ۳ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان است.
جمع این مبالغ با هزینه ۱۲ میلیونی شهریه ثابت، به ۲۷ میلیون و ۱۵۵ هزار تومان می‌رسد. با نگاه به اینکه ظرفیت پذیرش دانشگاه امیرکبیر ۲۹۰ نفر است؛ میزان دریافتی این دانشگاه در ترم اول و از شهریه متغیر دانشجویان ورودی ۴۰۲، ۳ میلیارد و ۶۲۵ میلیون تومان است. در کمترین حالت ممکن و با شهریه ترمی ۲۵ میلیون تومان برای تمامی دانشجویان، این دانشگاه در زمان فارغ‌التحصیلی آنها، صاحب ۵۸ میلیارد تومان می‌شود.
ارزان‌فروشی به سبک دانشگاه تهران
دانشگاه تهران امسال برای پردیس کیش خود ۲۰۰ ظرفیت در نظر گرفته است که در چهار رشته مهندسی صنایع، مهندسی کامپیوتر، مهندسی معماری و مهندسی طراحی صنعتی پذیرش می‌شوند. این جمعیت ۲۷ درصد کل پذیرش فنی مهندسی دانشگاه تهران را شامل می‌شود.
آخرین شهریه‌ای که روی سایت دانشگاه قرار دارد مربوط به نیمسال دوم سال تحصیلی گذشته این دانشگاه می‌شود. طبق این جدول شهریه ثابت دانشگاه تهران، برای گروه فنی مهندسی هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، شهریه واحد‌های نظری ۳۵۴ هزار تومان و شهریه واحد‌های عملی ۵۳۱ هزار تومان است. طبق این شهریه‌ها، هزینه شهریه ثابت کارشناسی ۶۸ میلیون و ۲۵۶ هزار تومان می‌شود. هزینه شهریه متغیر کارشناسی‌ارشد رشته مهندسی معماری برای واحد‌های نظری ۲۱ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان و برای واحد‌های عملی ۳۸ میلیون و ۷۶۳ هزار تومان می‌شود. به عبارت دیگر هزینه کارشناسی مهندسی معماری برای دانشجویان ورودی ۱۴۰۱ به ۱۲۷ میلیون تومان درنهایت می‌رسد. اما شهریه دانشگاهها هم با تورم دست‌وپنجه نرم می‌کنند و هر سال افزایش دارند.
شهریه ثابت نیمسال دوم سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ در گروه فنی و مهندسی و علوم پایه هشت میلیون و ۵۳۷ هزار تومان بوده است؛ درحالی‌که این میزان در نیمسال اول سال تحصیلی مدنظر هفت میلیون و ۹۲۷ هزار تومان بوده است که نشان‌دهنده رشد هشت درصدی در کمتر از یک سال است. درحالی‌که این رقم در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ برای همین گروه آزمایشی شش میلیون ۹۸ هزار تومان بوده است، یعنی عملا شهریه ثابت این مقطع در پردیس دانشگاه تهران ظرف یک سال تحصیلی ۳۹.۳۹ درصد رشد داشته و این میزان نسبت به ترم اول سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ رشد ۲۹.۵۵ درصدی را تجربه کرده است. با توجه اینکه میزان شهریه ثابت پردیس در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ براساس اعلام خود سایت این دانشگاه، چهار میلیون و ۶۹۰ بوده؛ نشان می‌دهد شهریه این دانشگاه در چند سال اخیر حداقل حدود ۳۰ درصد رشد داشته است.
اگر این میزان رشد امسال هم تداوم داشته باشد، می‌توان پیش‌بینی کرد که احتمالا شهریه ثابت این پردیس در ترم جاری حداقل به ۱۰ میلیون تومان، شهریه واحد‌های نظری به ۴۲۷ هزار تومان و شهریه دروس عملی به ۶۴۱ هزار تومان برسد؛ حالا اگر قرار باشد باید بار دیگر هزینه مدرک کارشناسی مهندسی معماری دانشگاه تهران را بررسی کنیم، باید عنوان کرد شهریه ثابت برای این دانشجویان ۸۲ میلیون و ۴۴۰ هزار تومان، شهریه دروس عملی ۴۶ میلیون و ۷۹۲ هزار تومان و هزینه دروس نظری آن به ۲۶ میلیون و ۴۷۴ هزار تومان خواهد رسید.
به‌صورت کلی احتمالا مدرک کارشناسی مهندسی معماری دانشگاه تهران نزدیک به ۱۵۶ میلیون تومان برای دانشجو در بیاید. صندلی دانشگاه تهران سالانه ۳۹ میلیون تومان می‌ارزد. به عبارت دیگر احتمالا پردیس کیش دانشگاه تهران از ورودی‌های ۱۴۰۲ در زمان فارغ‌التحصیلی آنها ۳۱ میلیارد تومان درآمد داشته باشد.