صفحه نخست

عصرايران دو

فیلم

ورزشی

بین الملل

فرهنگ و هنر

علم و دانش

گوناگون

صفحات داخلی

کد خبر ۸۹۹۶۸۷
تعداد نظرات: ۱۲ نظر
تاریخ انتشار: ۱۶:۴۴ - ۰۲ مرداد ۱۴۰۲ - 24 July 2023

« استعفا کرد » یا « استعفا داد »؟

استعفا در باب استفعال است یعنی طلب معافیت وقتی شخص از مقام مافوق می‌خواهد او را از ادامه خدمت معاف کند. بنابر این باید با فعل «کرد» بیاید. اما این تمام داستان نیست. چون در مقابل این دیدگاه هم وجود دارد که آنچه در عربی است عینا در فارسی لازم‌الاجرا نیست و استعفا فارسی شده و با "استعفاء" در عربی متفاوت است زیرا همزۀ پایانی آن را انداخته‌ایم.

عصر ایران- هر بار که خبری دایر بر استعفا یا کناره‌گیری مقامی منتشر می‌شود این بحث به لحاظ فنی و دستوری درمی‌گیرد که «استعفا کرد» درست است یا «استعفا داد»؟


استعفا در باب استفعال است یعنی طلب معافیت وقتی شخص از مقام مافوق می‌خواهد او را از ادامه خدمت معاف کند. بنابر این باید با فعل «کرد» بیاید. اما این تمام داستان نیست. چون در مقابل این دیدگاه هم وجود دارد که آنچه در عربی است عینا در فارسی لازم‌الاجرا نیست و استعفا فارسی شده و با استعفاء در عربی متفاوت است زیرا همزۀ پایانی آن را انداخته‌ایم.

   کما این که ما در فارسی حرف آخر کلمۀ «نعناع» یعنی «ع» را انداخته‌ایم  ومی‌گوییم نعنا و نادرست هم نیست و روی بطری های عرق نعنا هم این گونه نوشته شده یا می گوییم نعنایی و نمی گوییم نعناعی یعنی به قول عرب زبان ها تفریس یا فارسی سازی صورت گرفته است. یا «ی» در پایان «ماجری» به الف تبدیل شده و ماجرا را یک کلمه می دانیم نه «ما» به معنی "آنچه" و «جری» یعنی جریان داشت و کاملا فارسی شده است.


  استعفا هم در اصل "استعفاء" بوده و همان گونه که در فارسی همزۀ آخر را که بخشی از کلمه است از کلمه ای مثل "انشاء" انداخته‌ایم و می‌گوییم "انشای  من" وقتی فارسی شده دیگر در باب استفعال نیست تا فعل «داد» نادرست باشد.


  کسانی که از تعبیر «استعفا داد» استفاده می‌کنند جدای اشاره به افتادن همزه و تبدیل به «استعفا» در اینجا منظور را "ارایه دادن استعفانامه" می‌دانند و می گویند استعفا داد یعنی "استعفانامه خود را ارایه داد" منتها چهار کلمه بعدی - با احتساب «را» - حذف شده است.


 احتمالا خواهید پرسید حالا استعفا کرد بهتر است یا استعفا داد؟ پاسخ این است که "استعفاء کرد" درست تر است چون آنچه درباب استفعال است استعفاء است نه استعفا. اما اگر بنویسیم استعفا داد چه بسا برخی متوجه ظرافت قضیه نشوند و ما را به زبان‌نادانی و کم‌سوادی و عوام‌زدگی متهم کنند از این رو احتیاطا به همکاران توصیه می‌کنیم بنویسند استعفا کرد.


  سال‌ها قبل کسی پیشنهاد کرده بود «ز» و «ض» و «ذ» و «ظ» را به یک صورت بنویسیم تا نوآموزان ما حیران و سرگردان نشوند که در انضباط و اذیت و آزار و مریض از کدام حرف استفاده کنند.  این اما شدنی نبود چون رابطه ما با متون کهن را می گسست و متوجه ریشه کلمه هم نمی‌شدیم. راهکار بهتر بهره از واژگان پارسی است. وقتی به جای "ظلم" بگوییم "ستم" دیگر جای تردید هم باقی نمی‌ماند با کدام ز است چون اصلا ز ندارد که ز باشد یا ض یا ظ یا ذ!


  با این فرمول در این قضیه هم اگر به جای "استعفا کرد" یا حتی "استعفا داد" بگوییم کناره‌گیری کرد یا کناره گرفت نیمی از مشکل حل می‌شود! 


  با این همه در نظر داشته باشیم که بسیاری از واژگان عربی در پارسی جامۀ پارسی پوشیده‌اند. به خصوص وقتی پای همزه در میان باشد که اگر در پایان کلمه باشد حذف می‌شود مثل استعفا یا استثنا یا اقتضا یا استدعا که در اصل همزه داشته‌اند و بی‌همزه پارسی شده یا اگر در میانۀ کلمه باشد به ی تبدیل می‌شود مثل مسایل و مصایب. البته در همه کلمات نمی‌توان همزه را به ی تبدیل کرد و هم‌چنان در "خائن" یا "قائم" باقی است اگر چه اندک‌اندک در کلماتی چون رئیس این اتفاق در حال رخ دادن است.

  جمله آخر برای جلب رضایت مخاطبانی که می‌گویند آخر مشکل مملکت ما مگر این است؟ قیمه و قورمه باید گوشت داشته باشد حالا با قاف نشد با غین! وزیر ورزش هم باید ورزش همگانی را توسعه بدهد یا می داد. حالا قبلا دونده بوده یا نه اهمیتی ندارد چه استعفا کرده باشد، چه استعفا داده باشد چه در آستانه استیضاح، استعفائانده باشندش!/م.خ

ارسال به تلگرام
انتشار یافته: ۱۲
در انتظار بررسی: ۳۰
غیر قابل انتشار: ۰
امید
۲۳:۱۵ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۳
البته واضح و مبرهن است ! که ریشه این کلمات عربی است ولی کاربردشان در فارسی به اقتضای ادبیات ما تغییر کرده. مثل کلماتی از فارسی که در گویش افغانی مصدرهای متفاوتی دارند و نمی توانیم بگوییم اشتباه است.
ناشناس
۱۳:۵۱ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۳
استعافائانده شد...
ناشناس
۰۹:۴۸ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۳
خوب بود کاملا موافقم
ناشناس
۰۹:۴۷ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۳
یکی از همین صورت های نوشتاری فارسی شده که هیچ رقمه نمیتونم قبولش کنم، نوشتن "ارایه" به جای "ارائه" هست. چون به همین قیاس، کلمۀ "مسئول" رو هم باید به صورت "مسیول" نوشت. به نظرم ما تا حدی مجازیم تو شکل نوشتار کلمات وارد شده به زبان خودمون دست ببریم که تغییر اساسی توی تلفظ اون کلمات ایجاد نکنه. کما اینکه در سایر زبان ها هم به همین صورت هست. مثلا کلمات فرانسوی تو زبان انگلیسی با همون شکل نوشتاری اصلی خودش قرار داده میشه...
ناشناس
۰۷:۳۵ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۳
بهره از واژگان پارسی هم می تواند غلط انداز باشد. "گزاردن" یا "گزاشتن" یا از همه عجیب تر "گذاشتن" که حکم پیتزای قرمه سبزی را دارد و معلوم نیست اگر فارسی است، چرا ذال دارد؟
ناشناس
۰۲:۵۹ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۳
بسیار عالی ،
ولی قبول کنیم نعناع درست است و نه نعنا ، عدم آگاهی سبب شده این حرف از اسم نعناع حذف شود .
ناشناس
۰۱:۴۳ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۳
آقای خدیر کاش شما وارد رشته حقوق بشید.
یا رشته حقوق از از شما فرار میکنه، یا شما از حقوق.
عصر ایران رشته دانشگاهی مربوط به ۳۰ سال قبل بود. این تصور که شخص تمام عمر خود را باید در همان رشته ای به سر کند که چهار سال یا ۸ سال بایت مدرک آن درس خوانده کل زندگی را تباه می کند. این قاعده البته رشته های یکه مستقیما برای شغل است مثل پزشکی و وکالت نمی شود.
حامد
۲۲:۰۴ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۲
هنگامی که در پارسی کناره‌گیری را داریم چه نیازی به استعفا یا استعفاء داریم. می‌توانیم بگوییم:بهمانی از کار خود کناره‌ گرفت.
ناشناس
۱۷:۵۲ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۲
در زبان انگلیسی هم resign و resignation ونیز get fired یا get sacked وجود دارند.اولی یعنی خودش استعفا داد و دومی یعنی اخراج شدیا بنوعی استعفایش را دستش دادند.البته dismiss هم یعنی ازادی که بروی.هرچنددقیق به همان معنای اون دوتای کلمه اول نیست.
عصر ایران دقت مخاطبان و به اشتراک گذاشتن اطلاعات مایه مباهات است. بهترین نوع نظرگذاری همین است تا دیگران با خواندن متن و نظرات حس کنند بر دانسته هاشان افزوده یا دریچه تازه ای گشوده شده است. سپاس از شما
حمید
۱۷:۴۲ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۲
آنقدر از این مسولان چسبیده به میز و صندلی چیزی ندیدیم که بهر شکلی انجام بشه راضی هستیم
ناشناس
۱۷:۳۹ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۲
نویسنده محترم از این نکته مهم غافل شده است که در فارسی یا ترکی یا کردی یا ....... که استفاده از کلمات عربی رایج هست ، بعضی وقتها این کلمات با معنایی مختلف از معنای اصلی خود در زیان عربی ، به کار گرفته می شوند ، مثل همین استعفا ، در زبان عربی برای این کار(یعنی پایان دادن خودخواسته به مسئولیت یا وظیفه یا کار) کلمه استقاله به کار برده می شود ، مثال آشنای دیگر کلمه انقلاب هست که در زبان اصلی خودش یعنی عربی به معنای زیر و رو شدن و در سیاست به معنای کودتا هست ، در حالی که در فارسی آنرا معادل ثوره عربی به کار می برند و مثالهای زیاد دیگر
عصر ایران اشاره شده. اشاره شما البته کامل تر است.
ناشناس
۱۷:۲۷ - ۱۴۰۲/۰۵/۰۲
اون مطلب کراش که پایین گذاشتین باحال تر بود!!
تعداد کاراکترهای مجاز:1200