عصر ایران ؛ رضا غبیشاوی - حالا سفر پوتین به کشورهای دور به یک معضل تبدیل شده؛ هم برای خودش هم برای کشور میزبان. هر گاه خبر سفر سلطان کرملین به کشوری خارج از منطقه، منتشر میشود کلمه "بازداشت" هم خودنمایی می‌کند تا گمانه زنی درباره لغو سفر، سوژه رسانه‌ها شود.
تازه‌ترین اتفاق هم مربوط به آفریقای جنوبی است که پوتین سرانجام ناچار شد برای رهایی از فشار، سفر برنامه‌ریزی شده به این کشور را لغو کند و به بحث و جدل درباره حکم بازداشت پایان دهد؛ بحث و جدل‌هایی که از زمان اعلام برنامه سفر رئیس فدراسیون روسیه به ژوهانسبورگ برای شرکت در نشست سران بریکس آغاز و چهارشنبه (دیروز) با لغو سفر، تمام شد.
این نشست قرار بود ۳۱ مرداد تا ۲ شهریور ۱۴۰۲ در ژوهانسبورگ با حضور سران ۵ کشور عضو بریکس یعنی روسیه، هند، برزیل، چین و میزبان، آفریقای جنوبی برگزار شود. حتی برخی دیدارهای پوتین هم برنامه ریزی و اعلام شده بود مثل ملاقات با لولا داسیلوا رئیس جمهوری برزیل.
دفتر رئیس جمهوری آفریقای جنوبی روز چهارشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد: "با توافق متبادل، رئیس روسیه در نشست سران، شرکت نخواهد کرد و سرگئی لاوروف وزیر خارجه، نمایندگی روسیه را در این نشست برعهده خواهد داشت". در بیانیه اضافه شده پوتین به صورت مجازی در نشست شرکت و سخنرانی می‌کند.
قصد سفر پوتین به آفریقای جنوبی در روزهای اخیر به معضل جدی برای دولت این کشور و شخص رئیس جمهوری "سيريل رامافوزا " تبدیل شده بود. ماجرا از زمانی شروع شد که دادگاه جنایی بین المللی در مارس گذشته حکم بین المللی بازداشت پوتین را به دلیل جنایات جنگی در اوکراین صادر کرد. اتهام، دخالت در انتقال اجباری کودکان اوکراین به روسیه به هنگام جنگ میان دو کشور است.
ارتش روسیه به هنگام اشغال مناطق شرقی اوکراین در جنگ ۱.۵ سال اخیر و الحاق این مناطق به خاک خود، کودکان بی‌سرپرست مناطق اشغالی را به عنوان کودکان روسی برای ادامه زندگی به خاک روسیه منتقل کرد. آفریقای جنوبی هم عضو دادگاه جنایی بین المللی است و بر اساس نظری باید به هنگام حضور پوتین در خاک این کشور، او را بازداشت و تحویل دادگاه بینالمللی دهد. آفریقای جنوبی مانند اکثر کشورهای آفریقایی و خاورمیانه‌ای، در برابر جنگ روسیه علیه اوکراین سیاست بی‌طرفی در پیش گرفته است.
با این حال چند روز قبل رئیس جمهوری آفریقای جنوبی اطمینان داد پوتین در کشورش بازداشت نمی‌شود. حتی دولتش به دادگاه جنایی بین المللی نامه نوشت و خواست از اجرای تعهد بازداشت معاف شود چرا که بازداشت پوتین ممکن نیست. حزب مخالف در آفریقای جنوبی هم به دادگاه شکایت کرد و خواستار اجبار دولت به رعایت تعهدات بین المللی و بازداشت پوتین شد.
در مقابل، "سيريل رامافوزا" رئیس جمهوری آفریقای جنوبی هم گفت روس‌ها تهدید کرده‌اند بازداشت پوتین را اعلام جنگ می‌دانند. او ادامه داد براساس قانون اساسی آفریقای جنوبی کشور را باید از نزاع و درگیری دور نگه داشت. پس بازداشت پوتین ممکن نیست.
کاملا مشخص است دولت آفریقای جنوبی برای میزبانی از پوتین در تنگنا و سختی بسیاری قرار گرفته است. از یک طرف دادگاه بینالمللی و حکم بازداشت پوتین، یک طرف پوتین که اعلام کرده بود حتما می‌آید و از طرف دیگر انتقادات احزاب مخالف و شکایت آنان به دادگاه آفریقای جنوبی برای اجبار به بازداشت پوتین... همه و همه "بازداشت پوتین" را به سوژه اصلی نشست بریکس تبدیل کرد در حالی که قرار بود نشست سران بریکس بر همکاری اقتصادی منهای غرب و هماهنگی برای حذف دلار متمرکز شوند.
مشخص بود مقامات آفریقای جنوبی از همتایان روس خواسته بودند با لغو سفر پوتین ، رئیس جمهوری و کشور آفریقای جنوبی را از دردسر خلاص کنند و پوتین هم پذیرفت.
البته این اولین بار نیست که چنین رخدادی رقم می‌خورد. در آبان گذشته هم پوتین در دقیقه ۹۰ سفر برنامه‌ریزی شده به اندونزی را برای حضور در نشست سران گروه ۲۰ لغو کرد.
این اتفاق زمانی رخ داد که فشارها بر اندونزی برای عدم دعوت از پوتین بالا گرفت. وقتی مقامات اندونزی با قاطعیت از حق خود برای دعوت از پوتین دفاع کردند و کرملین هم بر حضور او در بالی تاکید کرد اما در نهایت دو طرف لغو سفر را اعلام کردند و گفتند پوتین نمی آید بلکه مجازی سخنرانی می کند؛ لاوروف وزیر خارجه به جای پوتین آمد اما او هم مجبور شد زودتر از موعد برگردد. از ۲۰ عضو گروه ۲۰ ، ۱۶ کشور در رای گیری سازمان ملل درباره جنگ روسیه علیه اوکراین، علیه مسکو رای داده بودند و به همین دلیل جو سنگینی علیه روسیه در نشست اندونزی ایجاد شده بود.
پوتین با حکم جلب بین المللی بازداشت شود یا نشود ( که احتمال نشود حتما بیشتر است) اما حالا هر گاه موضوع سفر پوتین به کشوری خارج از منطقه مطرح می شود بلافاصله کلمه بازداشت هم چشمک می زند و می نشیند کنار اسم او. همین کافی است تا تصویر پوتین و روسیه را مخدوش کند.
فارغ از اینکه پوتین با حکم جلب بین المللی، بازداشت شود یا نشود؛ مهم این است که دو کلمه پوتین و بازداشت در کنار هم نشسته اند و همین برای خدشه جدی به چهره رئیس یک کشور کفایت می‌کند وقتی میزبان را به دردسر می اندازد و سفرها به اجبار و خجولانه لغو می شوند.