صابر گل عنبری
رسانه‌های داخلی عدم ذکر نام ایران و جزایر سه گانه (ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک) در بیانیه و یا اعلامیه جده نشست سران عرب را اقدامی "بی‌سابقه" خوانده و بر این اساس به تفسیر و تحلیل آن پرداخته‌اند. با توجه به پیگیری مستمر چنین نشست‌هایی و بیانیه‌های آن‌ها و مجمل تحولات جهان عرب ذکر چند نکته لازم به نظر می‌رسد:
اولا: ذکر نکردن نام ایران و جزایر سه گانه در نشست‌های سران عرب اقدامی بی‌سابقه نیست و اتفاقا همین پارسال نیز در نشست سران عرب در الجزایز هیچ نامی از ایران برده نشد و هیچ اشاره‌ای هم به سه جزیره ایرانی نشد.
ثانیا: در نشست‌های سال‌های پیشتر نیز گاهی به هر دو مساله اشاره شده و گاهی به یکی از آن‌ها پرداخته شده است. به عنوان مثال در نشست سران عرب در تونس (2019) و عربستان (2018) هم به جزایر سه گانه از نقطه نظر امارات پرداخته شد هم اتهاماتی علیه ایران در مسائل منطقه‌ای مطرح شد. اما در نشست 2017 در اردن صرفا به مساله جزایر اشاره شد و در نشست نواکشوت موریتانیا در سال 2016 به جزایر هیچ اشاره‌ای نشد و بر عکس آن اتهاماتی علیه ایران مطرح شد.
ثالثا: بله! این که در نشست جده عربستان به دو مساله پیشگفته اشاره نشده است، اقدامی قابل تامل است اما همچنان که گفته شد، بی‌سابقه نیست. به احتمال زیاد نپرداختن به این مسائل بر خلاف نشست سال 2018 در الدمام عربستان با فضای مثبت ناشی از توافق تهران و ریاض پیوند دارد.
ثالثا: در بند ششم اعلامیه جده بدون نام بردن از هیچ کشوری بر "متوقف کردن مداخلات خارجی در امور داخلی کشورهای عربی و مخالفت کامل با حمایت از تشکیل گروه‌ها و شبه نظامیان مسلح خارج از نهادهای کشوری" تاکید شده است.
در بند نهم نیز بر پایبندی به گفتگو و رواداری و عدم مداخله در امور دیگر کشورها تاکید شده است.
رابعا: معمولا لحن بیانیه‌های نشست‌های سران عرب در قبال ایران به دلایل مختلف در مجموع ملایم‌تر از بیانیه‌های سران شورای همکاری خلیج فارس بوده است.
خامسا: به نظر نگارنده معیار مهم در این خصوص بیانیه‌های سران شورای همکاری خلیج فارس است.
نشست‌های سران عرب شش کشور عربی در قالب "GCC" معمولا هر سال در ماه دسامبر برگزار می‌شود. در نشست بعدی، اگر این فضای مثبت کنونی تداوم داشته باشد، احتمالا دیگر آن اتهامات گذشته علیه ایران تکرار نشود؛ اما بعید است که به مساله جزایر سه گانه نپردازد.
این مساله یک پای ثابت بیانیه‌های شورای همکاری است و اگر در نشست بعدی به آن نپردازد می‌توان آن را نشانه‌ای مهم و جدی در تغییر رویکرد این کشورها حداقل در بعد رسانه‌ای پنداشت.
منبع: نگاه دیگر