عصر ایران - برخی از افراد مبتلا به یک بیماری نادر با اختلالی مهم رو به رو هستند که تحت عنوان سندرم بوی ماهی شناخته می شود. بدن مبتلایان به این وضعیت بویی مشابه بوی ماهی تولید می کند. لازم به ذکر است که این شرایط نادر به نام تری متیل آمینوری نیز معروف است. افراد مبتلا به چنین اختلالی غالبا نسبت به وضعیتشان خودآگاهی دارند زیرا تنفس و ادرار آنها بوی قوی ماهی می دهد.
گفتنی است تمامی اطلاعاتی که در خصوص این بیماری در اختیار علاقه مندان قرار می گیرند، از طریق وب سایت کتابخانه ملی پزشکی آمریکا قابل دسترسی هستند.
تری متیل آمین (TMA) یک ترکیب شیمیایی است که بویی شبیه ماهی پوسیده دارد. این ترکیب در روده از آمین های خاص موجود در رژیم غذایی تولید می شود و اغلب با تصلب شرایین و بیماری های قلبی عروقی شدید در ارتباط است.
هنگامی که بدن فرد قادر به تجزیه TMA نباشد، تری متیل آمینوری ایجاد خواهد شد. در ادامه از آنجایی که TMA در بدن تجمع می یابد، باعث می شود که بویی ناخوشایند از آن استشمام شود. تری متیل آمینوری یک اختلال ژنتیکی غیر معمول است. از این رو تعداد دقیق افرادی که به آن مبتلا هستند، مشخص نیست.
هرچند تاکنون کیس های مختلف ابتلا به این بیماری گزارش شده است، اما برخی از پزشکان معتقد هستند که سندرم بوی ماهی به طور معمول تشخیص داده نمی شود. بخش مهمی از این موضوع به این دلیل است که افراد با علائم خفیف همیشه به دنبال کمک پزشکی نیستند.
تری متیل آمینوری اغلب در اثر جهش در ژن FMO3 ایجاد می شود. به طور معمول، FMO3 مسئول تولید آنزیمی است که TMA را به یک مولکول بی بو تجزیه می کند. هنگامی که این آنزیم تولید نشود یا فعالیت آن کاهش یابد، TMA در بدن تجمع خواهد یافت. در نهایت TMA اضافی از طریق مایعات بدن مانند عرق و ادرار دفع می شود.
جهش FMO3 به طور کلی در یک الگوی مغلوب به ارث می رسد، به این معنی که هر دو والدین حداقل حامل یک نسخه از ژن FMO3 جهش یافته هستند. ناقلین ممکن است هیچ نشانه ای از تری متیل آمینوری نداشته باشند یا تنها علائم خفیف در کنار دوره های موقت بوی ماهی را نشان دهند. با این حال حتی بدون جهش در FMO3 نیز برخی از افراد ممکن است تری متیل آمینوری را در اثر مصرف دوزهای زیاد TMA یا محصولاتی که تولید TMA را افزایش می دهند، تجربه کنند.
شایع ترین علامت تری متیل آمینوری چیزی نیست جز بوی قوی ماهی مانند آن. این بو ممکن است از طرق زیر منتشر شود:
- تعریق
- تنفس
- ادرار
- مایعات جنسی
بوی ماهی مانند از نظر شدت متفاوت است و در بعضی افراد برای مدت طولانی تری از دیگران باقی می ماند. سندرم بوی ماهی ممکن است با ورزش یا استرس بدتر شود، زیرا می تواند میزان تعریق فرد را افزایش دهد.
علاوه بر این، افرادی که چرخه قاعدگی دارند ممکن است بوی ماهی قوی تری را درست قبل و طی دوره ماهیانه خود تجربه کنند. بوی ماهی می تواند هنگام مصرف قرص های ضد بارداری یا زمانی که فرد به یائسگی نزدیک می شود نیز قوی تر شود.
در حالی که تری متیل آمینوری به طور معمول علائم فیزیکی دیگری به جز بوی ماهی ندارد، قادر است افراد را از نظر اجتماعی منزوی کرده و به افسردگی مبتلا کند.
در حال حاضر هیچ درمان قطعی موثری برای تری متیل آمینوری وجود ندارد. با این حال می توانیم با انتخاب دقیق غذاهایی که مصرف می کنیم، آن را مدیریت کنیم.
غذاهایی که باید از آنها پرهیز کرد شامل مواد حاوی تری متیل آمین N-اکسید و کولین هستند. این ترکیبات میزان TMA را در بدن افزایش می دهند.
تری متیل آمین N-اکسید در غذاهای دریایی وجود دارد، از جمله:
- ماهی
- ماهی مرکب
- اختاپوس
- انواع خرچنگ ها
غذاهای حاوی کولین عبارت اند از:
- تخم مرغ
- لوبیا
- دل و جگر حیوانات
- بادام زمینی
- کلم بروکلی
علاوه بر این، اجتناب از شیر گاوهای تغذیه شده با گندم نیز بسیار مهم است. شیر ممکن است حاوی مقادیر بالایی از TMA باشد. مکمل های حاوی لسیتین نیز می توانند سندرم بوی ماهی را بدتر کنند.
مشخص شده که از مسیرهای زیر نیز می توان اقدام به کنترل سطح TMA کرد:
- مصرف آنتی بیوتیک (حتما باید زیر نظر پزشک معالج انجام شود)
- ملین برای تسریع روند هضم
- مکمل های خاص مانند زغال فعال و مس
- ریبوفلاوین (ویتامین B2) برای کمک به افزایش فعالیت آنزیم FMO3
گفتنی است که بیمار می تواند با پزشک یا داروساز خود در مورد دوز مناسب برای هر یک از موارد فوق مشورت کند.
همچنین استفاده از انواع صابون ها و لوسیون ها با سطح pH معادل 5.5 تا 6.5 به این دسته از افراد توصیه می شود. این ترکیبات ممکن است شستن TMA را از روی پوست آسان تر کنند.
از آنجایی که ورزش شدید و سطوح بالای استرس می تواند سطح تعریق را افزایش دهد، بهتر است افراد مبتلا به تری متیل آمینوری تا جای امکان از تعریق بیشتر و اضطراب جلوگیری کنند.
هرچند هیچ درمان صد در صدی تایید شده ای برای تری متیل آمینوری وجود ندارد، تغییرات در عادات غذایی می تواند تا اندازه زیادی به مدیریت آن کمک کند. اگر متوجه شدید که سلامت روانی و یا اجتماعی شما تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته است، گروه های درمانی و پشتیبانی آنلاین مختلفی در فضای مجازی وجود دارند که می توانند حمایت عاطفی ارزشمندی را ارائه دهند.