آیا کودک شما برای خودش دوستی دارد؟ در دو سال گذشته به علت شیوع ویروس بسیاری از کودکان از بازی‌های گروهی، دوستیابی و تعاملات اجتماعی دور ماندند. اگرچه حالا بعد از گذشت این دوران، کودکان فرصت‌های بیشتری برای معاشرت با یکدیگر به دست آورده‌اند. اما ممکن است در این دوران با چالش‌هایی برای دوستیابی و معاشرت کردن با کودکان دیگر مواجهه شوند.
به گزارش
تا شش، در این مطلب راه‌حل‌های کاربردی و مفیدی را بر عبور از این چالش ارائه می‌کنیم.
۱-قاضی نباشیم
خیلی مواقع ممکن است کودکان با دوستان خود دچار چالش‌هایی مانند مالکیت بر سر وسایل و اسباب‌بازی‌ها و یا رقابت کردن باشند. این مشکلات کاملا طبیعی هستند و برای بسیاری از کودکان و گروه‌های دوستی آنها رخ می‌دهد. وظیفه ما این است که تا وقتی کودکان به یکدیگر یا وسایل آسیبی نرسانده‌اند، در این مسائل دخالت نکنیم، مگراینکه کودک خودش از ما کمک بخواهد. در بسیاری از چالش‌های کودکان، والدین ناگهان وارد می‌شوند و مانند یک قاضی از پیش تعیین شده، بچه‌ها را نادیده می‌گیرند و بین آنها تصمیم‌گیری و قضاوت می‌کنند. این کار ممکن است در مدت خیلی کوتاهی مشکل را حل کند، اما در طولانی مدت، موجب خشم بیشتر بچه‌ها نسبت بهم می‌شود. بنابراین بهتر است در دعوا و چالش‌های کودکان قاضی نشویم و آنها را مستعد مسائل پیچیده‌تر نکنیم.
۲-تسهیل‌کننده چالش‌ها باشیم
لازم است با مشاهده چالش‌های کودکان، کاملا بی‌طرفانه و از روی مهربانی و حمایت‌گری، با کودکان صحبت کنیم. برای صحبت کردن با کودکان، هم قد آنها بنشینیم و صحبت کردن خود را با جملات خبری و سوالی پیش ببریم. مثلا: فکر می‌کنم امروز تو و دوستت به مشکلی برخوردید! (جمله خبری)، به نظر تو به جای قهر کردن یا گریه کردن چه کار کنیم؟ (جمله سوالی).
با به کار بردن جملات خبری، مشاهدات خود را به کودکان می‌گوییم و آنها را از اتفاقی که ناراحت‌شان کرده است، آگاه می‌کنیم. بسیاری مواقع بچه‌ها به ساده‌ترین شکل ممکن، دچار سوءبرداشت می‌شوند. حتی ممکن است صدای دوست خود را به درستی نشنیده باشند و این مساله مشکلی بین آنها ایجاد کند.
ما با گفتن جملات خبری دو کار انجام می‌دهیم: ۱-آنها را نسبت به احساسی که دارند آگاه می‌کنیم (می‌بینم که غمگین هستی). ۲-کودک را نسبت به آنچه رخ داده است آگاه‌تر می‌کنیم. در اصل فرصتی برای دوباره فکر کردن به ماجرا، به کودک می‌دهیم (پس تو از اینکه دوستت با اسباب‌بازی تو بازی می‌کند ناراحت شده‌ای).
علاوه‌براین وقتی به جای امر و نهی کردن که اغلب هیچ فایده‌ای برای بچه‌ها ندارد، از آنها سوالاتی در مورد آنچه رخ داده می‌پرسیم، بچه‌ها می‌توانند به تدریج فرایند حل مساله را بیاموزند و از پس چالش‌های دوستی برایند. زیرا دوباره مجبور می‌شوند فکر کنند.
۳-معجزه بازی‌های نمایشی را فراموش نکنیم
همان‌طوری که می‌دانیم مهمترین کار کودکان زیر شش سال، بازی کردن است. در بازی‌های نمایشی فرایندی رخ می‌دهد که طی آن بچه‌ها می‌توانند با آزادی عمل بسیار، ناکامی‌ها و امیال خود را بیان کنند و برای ترمیم آن به راه‌حل‌هایی دست پیدا کنند. برای مثال اینجا یک چالش دوستی را مثال می‌زنیم و بازی نمایشی آن را روایت می‌کنیم.
فرض کنید یک کودک به کودک دیگری می‌گوید: «من دیگر با تو دوست نیستم. من امروز با فلان کودک دیگر دوست هستم». گاهی بچه‌های سه تا شش ساله تصور می‌کنند که فقط با یک نفر می‌توانند دوستی نزدیکی داشته باشند. در برخورد با چنین مواردی، بازی‌های نمایشی آزادانه می‌توانند نقش مهمی برای آموزش غیر مستقیم کودکان بازی کنند. در اینجا می‌توانیم یک قصه بداهه و سریع از خودمان بسازیم (قصه‌ای درباره اینکه ما همزمان می‌توانیم با همه دوست باشیم). در این قصه به هر کودک نقشی دهیم و از آنها بخواهیم نقش را بازی کنند. می‌توانیم از وسایل مختلف هم برای نمایش استفاده کنیم. بچه‌ها در طی بازی‌های نمایشی به راه‌حل‌های مختلفی دست می‌یابند و ناکامی‌های خود را ترمیم می‌کنند. آنها از این طریق چیزهای جدیدی یادمی‌گیرند و می‌توانند آنها را در زندگی خود به‌کار ببرند.
۴-موقعیت‌هایی برای دوستی ایجاد کنیم
اگر موقعیت‌هایی برای دوستیابی کودکان ایجاد نکنیم بچه‌ها نمی‌توانند وارد تعاملات اجتماعی با کودکان و حتی بزرگسالان دیگر شوند.
چند نمونه از اقداماتی که به کودکان کمک می‌کند تا بیشتر در موقعیت‌های اجتماعی و دوستیابی قرار گیرند را در اینجا ذکر می‌کنیم:
-برای کودک یک دورهمی ساده ترتیب دهیم و کودکان همسایه را برای بازی دعوت کنیم. این دعوت ممکن است در پارک، حیاط خانه یا در خانه باشد.
-یک قرار ملاقات آنلاین بین کودکان ترتیب دهیم. در این قرار می‌توانیم به صورت آنلاین کاردستی بسازیم یا شعری بخوانیم.
-یک گردش علمی بین کودکان ترتیب دهیم. مثلا یک مکان تاریخی یا تفریحی مانند پارک‌های موضوعی را انتخاب کنیم.
-یک قرار برای خرید یا رفتن به رستوران ترتیب دهیم.
-یک قرار ملاقات برای بازی، ساختن کاردستی، قصه‌خوانی، نمایش عروسکی یا آشپزی برای کودکان ترتیب دهیم.
مهرنوش خالقی