کیفیت پایین
کیفیت خوب
عصر ایران؛ حسن ظهوری ــ روی سنگی نیمه سیاه و در یک مسیر قدیمی نوشته شده. آنچه احمدبن رستم روی آن نوشته حالا قدیمی‌ترین کتیبه اسلامی است که تا کنون در ایران کشف شده‌است. آن را حدود ۱۲۴۰ سال قبل نوشته؛ یعنی ۴۵ سال پس از آن‌که علی‌ابن موسی‌الرضا (ع) امام هشتم شیعیان احتمالا از نزدیکی روستای دره‌گازه عبور کرده‌است.
این کتیبه البته قدیمی‌ترین کتیبه‌ای نیست که از دوره اسلامی کشف شده‌است. در داغستان یک کتیبه‌ای اسلامی حدود ۶۰ سال قدیمی‌تر از این کتیبه وجود دارد. اما این کتیبه در ایران از همه کهنسال‌تر است.
دره‌گازه را باغات زیبا محصور کرده‌است. نزدیک توران‌پشت و دهشیر واقع شده و روزگاری جاده دسترسی فارس به خراسان از اینجا عبور می‌کرده‌است. برای همین است که در کنار قدیمی‌ترین کتیبه اسلامی ایران چندین کتیبه دیگر هم وجود دارد. یکی از آن‌ها ۹۰ سال پس از کتیبه کهن اسلامی نوشته شده‌است.
اما یکی از جالب‌ترین کتیبه‌های اینجا فاصله چندانی با کتیبه کهن اسلامی ندارد. روی آن شعری به فارسی نوشته شده و حالا یک سند مهم تاریخی برای تصحیح شعری از اوحدی کرمانی است.
اینجا پر از سنگ‌نوشته‌های دوره اسلامی‌است. اغلب آن‌ها آیاتی از قرآن دارند. برخی از آن‌ها شکسته و برخی محو شده‌اند. حتی در برخی سنگ نگاره‌ها هم می‌شود نقوش چوپانی و نقش بز و چراگاه را دید. در نگارش برخی از آن‌ها خطی خوش به کار رفته‌است.
کاملا مشخص است که برای سالیانی دراز مسافران زیادی در این مسیر تردد داشته‌اند. اما حالا پژوهشگران احتمال می‌دهند یکی از این مسافران علی‌ابن موسی‌الرضا(ع)، امام هشتم شیعیان باشد که در راه خراسان بوده‌است. احتمالی که وجود قدمگاهی در توران‌پشت آن را تقویت می‌کند. قدمگاهی که کتیبه های زیبا روزگاری در آن نگهداری می‌شده ولی حالا در گالری فریر واشنگتن نگهداری می‌شود. روی آن اطلاعات مهمی درباره قدمگاه توران‌پشت نوشته شده‌است.
در این دره کوچک بخش مهمی از کتیبه‌های اسلامی ایران وجود دارد. این احتمال هست سنگ‌هایی که شکسته یا فرو افتاده‌اند هم کتیبه‌هایی داشته باشند. برای همین اینجا نیاز به کاوش‌های باستان‌شناسی دارد. کاوش‌هایی که می‌تواند به گنجینه کتیبه‌های اسلامی ایران بیافزاید. مثل کتیبه‌ای که حالا لقب قدیمی‌ترین کتیبه اسلامی در ایران را دارد.
این گزارش را ببینید تا بیشتر دراین‌باره بدانید.