عصر ایران - تیمی از دانشمندان چینی شواهد جدیدی ارائه کرده اند که نشان می دهد یکی از آزاردهنده ترین یا حتی کشنده‌ترین حشرات جهان می تواند متحدی کلیدی برای انسان در مبارزه با بیماری های ویروسی باشد.
در مقاله ای که در نشریه Nature Communications منتشر شد، پژوهشگران به این نکته اشاره داشتند که با توسعه یک فناوری جدید امکان تبدیل پشه ها به یک واکسن پرنده برای ایمن‌سازی حیوانات در حیات وحش را فراهم می کند.
به گفته پروفسور ژنگ آیهاو که هدایت این پژوهش را بر عهده داشته است، مطالعه ما مسیری در آینده برای توسعه واکسنی به منظور از بین بردن ویروس های مشترک بین انسان و دام فراهم می کند که توسط پشه ها تحویل می شود.
به گفته پژوهشگران چینی، یافته های آنها نه تنها می تواند به کاهش گسترش ویروس ها در جمعیت میزبان هایی با دسترسی دشوار در حیات وحش منجر شود، بلکه از گونه های در معرض خطر نیز در برابر بیماری های ویروسی محافظت می کند.
پژوهشگران دریافتند که نیش پشه های اصلاح ژنتیکی شده موجب یک پاسخ ایمنی قوی و طولانی مدت می شود. پس از ایمن‌سازی، حیوانات در برابر عفونت ها مقاومت کردند، از این رو، به پیشگیری از گسترش زودهنگام بسیاری از ویروس ها از جمله ویروس زیکا که زمانی شایع بود، کمک کرد.
زیکا متعلق به جنس فلاوی‌ویروس (Flavivirus) است و عمدتا توسط پشه آئدس (Aedes) منتقل می شود. افراد مبتلا به این ویروس می توانند علائمی از جمله راش های پوستی و تب تا تب و دردهای عضلانی و مفصلی را تجربه کنند.
عفونت های ویروس زیکا طی دوران بارداری می تواند موجب تولد نوزدان مبتلا به میکروسفالی و سایر ناهنجاری های مادرزادی شود. این عفونت همچنین می تواند به زایمان زودرس یا سقط جنین منجر شود.
در دوران اوج خود در سال 2015، برزیل حدود 1.3 میلیون مورد زیکا را گزارش گزارش کرد. اگرچه نرخ ابتلا پس از سال 2017 در سطح جهان کاهش یافت، اما زیکا در بسیاری از کشورهای گرمسیری آفریقا و آسیا همچنان ادامه دارد. به گفته کارشناسان، بهترین روش برای مهار این ویروس، توقف گردش آن بین حیوانات است.
پروفسور ژنگ آیهاو و تیم وی از مطالعه قبلی روی ویروس دیگری در جنس فلاوی‌ویروس – ویروس چائویانگ – که نخستین بار در سال 2009 در شهر چائویانگ در استان لیائونینگ، چین کشف شد، الهام گرفتند. آن مطالعه نشان داد که ویروس می تواند در پشه های تکثیر شود، اما در مهره‌داران خیر.
پژوهشگران از ویروس چائویانگ (Chaoyang virus) به عنوان یک حامل واکسن برای ساخت یک واکسن کایمریک(واکسن های کایمریک با جایگزینی ژن های پاتوژن هدف به جای ژن های مشابه در یک ارگانیسم ایمن و در عین حال نزدیک از نظر ژنتیکی تولید می شوند) استفاده کردند که حاوی پروتئین هایی از یک ویروس متفاوت است. آنها چندین پروتئین از ویروس چائویانگ گرفته و آنها را در سلول های ویروس زیکا وارد کردند تا ویروس چائویانگ-زیکا ایجاد شود که عفونی نبود. ویروس چائویانگ-زیکا می تواند به طور موثر در پشه ها تکثیر شده و در بزاق ترشح شود.
با تغذیه پشه ها از خون حاوی ویروس چائویانگ-زیکا، این حشرات به یک حامل واکسن تبدیل شدند. سپس، تیم پژوهشی اثربخشی واکسن جدید خود را روی موش ها آزمایش کردند.
با استفاده از پشه های آئدس آلوده به ویروس جدید چائویانگ-زیکا، هر موش تا سه بار توسط 30 پشه مختلف گزیده شد تا شرایط طبیعی شبیه‌سازی شود.
پژوهشگران دریافتند که موش ها پس از نیش پشه های ناقل ویروس چائویانگ-زیکا یک واکنش ایمنی محافظتی نشان داده و در نتیجه پادتن هایی ایجاد شد که بیش از پنج ماه دوام آوردند. پس از تزریق دوزهای کشنده ویروس زیکا، این موش های به تازگی ایمن‌سازی شده همگی زنده ماندند.
افزون بر این، پژوهشگران دریافتند که ایمن‌سازی در موش ها همچنین از انتقال ویروس زیکا از موش به پشه ها جلوگیری می کند، از این رو، چرخه انتقال آن در طبیعت را مسدود می کند.
برای حذف احتمال گسترش ویروس آزمایشگاهی چائویانگ-زیکا به جمعیت پشه های وحشی، تمام پشه های مورد استفاده در این آزمایش در معرض پرتو اکس قرار گرفته و نابارور شدند.
به گفته پروفسور ژنگ، ایمن‌سازی هدفمند حیوانات وحشی یک رویکرد امیدوارکننده نه تنها برای کنترل بیماری های مشترک بین انسان و دام، بلکه برای محافظت از حیوانات در معرض خطر انقراض است.