عصر ایران؛ اهورا جهانیان - فینال جام جهانی 2022 احتمالا زیباترین فینال‌های جام جهانی بود. ]چون هر چقدر به عقب برگردیم، کمتر مسابقه‌ای را در فینال این تورنمنت پیدا می‌کنیم که چنین مهیج از کار درآمده باشد.
فینال جام 2018 با آن گل‌های مضحکش، حقیقتا بازی باشکوهی نبود. اشتباه فاحش هوگو لوریس یکی از گل‌های کرواسی را رقم زد و یک گل فرانسه هم گل‌به‌خودی ماریو مانژوکیچ بود!
در جام 2014 مسابقۀ فینال نفس‌گیر بود ولی فراز و فرود چندانی نداشت. یک گل برای آلمان و دو فرصت گلِ هدررفته برای آرژانتین، بازی چندان دل‌چسبی رقم نزد.
در فینال 2010 نیز بازی دفاعی هلند، به قول کرایف، روح فوتبال را کشته بود و نهایتا اسپانیا با تک‌گل اینیستا قهرمان شد.
در سال 2006 دنیا شاهد فینال جذاب‌تری بود ولی دو گل در 19 دقیقۀ نخست بازی، کافی نبود برای اینکه آن فینال را جذاب‌تر از فینال 2022 بدانیم. اگرچه اخراج زیدان، آن فینال را به داستانی متفاوت تبدیل کرد. هیچ ژنرالی تا به حال در هیچ یک از فینال‌های جام جهانی اخراج نشده است.
مسابقۀ برزیل و آلمان در فینال 2002 هم چندان جذاب نبود. همه می‌دانستند که شانس برزیل بیشتر است. تیم رودی فولر، فقط سه بازیکن طراز اول داشت: کان، بالاک، کلوزه. از این سه نفر، بالاک بازی فینال را از دست داده بود و تیم نه چندان قدرتمند آلمان، با قدرت کمتری در فینال حضور داشت.
فینال سال 1998 قطعا زیبا بود ولی مسابقه‌ای یک‌طرفه از آب درآمد. اگر برزیل یکی از دو گل زیدان را تلافی کرده بود، شاید نمایش میهج‌تری در زمین رقم می‌خورد.
مسابقۀ کسالت‌آور برزیل و ایتالیا در فینال 1994 را هم باید نادیده بگیریم. نیز بازیِ کم‌گل آلمان و آرژانتین در فینال 1990، که محصول عملکرد به شدت دفاعی آرژانتینی‌ها بود. تیم بیلاردو در فینال 1990 اصلا توان حمله کردن نداشت. آلمان هم نتوانست موقعیت گل مسلمی خلق کند و به لطف داور پیروز شد.
از این‌جا به بعد، با چند فینال جذاب مواجه می‌شویم. آلمانی‌ها در 1986 بازی دو بر صفر باخته را به تساوی کشاندند و قطعا یکی از جذاب‌ترین فینال‌های جام جهانی را رقم زدند ولی بازی سریعا به سود آرژانتین تمام شد.
در فینال 1986 نه کار به وقت اضافی کشید، نه مارادونا چندان درخشان بود چراکه ماتیوس سایه به سایۀ او حرکت می‌کرد (اگرچه در هر سه گل آرژانتین به نوعی موثر بود)، نه چیزی شبیه دوئل مسی-امباپه در جریان بود.
اگر آلمان در فینال 86 یکبار دیگر کامبک می‌زد، آن فینال هم تقریبا شبیه این فینال می‌شد. اما چرا تقریبا؟ چون تیم آلمان در سال 1986 متشکل از بازیکنانی پیر و خسته بود که با جان‌کندن به فینال رسیده بودند. ستاره و کاپیتان تیم، کارل هاینس رومنیگه هم آسیب‌دیده بود و نمی‌توانست چنان‌که باید درخشان باشد. گرمای مکزیک هم از کیفیت کار ژرمن‌ها کاسته بود در آن جام.
فینال 1982 یکی از فینال‌های کلاسیک تاریخ جام جهانی است ولی در آن مسابقه ایتالیا تیم برتر زمین بود و آلمان نتوانست ایتالیا را به تنگنا بیندازد؛ کاری که فرانسه دیشب توانست با آرژانتین انجام دهد.
به نظر می‌رسد فینال 1978 بیش از سایر فینال‌هایی که تا این‌جا برشمردیم، دست کم از حیث میهج بودن، شبیه فینال 2022 بوده باشد. در 1978 آرژانتین در زمین خودش نیمۀ اول را برد ولی در دقیقۀ 82 گل مساوی را دریافت کرد. در دقیقۀ 89 مهاجم هلندی در مصاف تک به تک با گلر آرژانتین، توپ را به تیر دروازه کوبید و نفس در سینۀ بوینس‌آیرس حبس شد. هلندی‌ها قبل از گل تساوی هم یکبار دیگر تیر دروازۀ آرژانتین را لرزانده بودند.
با این حال وقت اضافی آن فینال یک‌طرفه شد. آرژانتین گل دوم را زد و سپس گل سوم را. اما دیشب فرانسه در وقت اضافی هم بازی را به تساوی کشید و حتی در دقیقۀ 120 نزدیک بود گل چهارم را بزند که گلر آرژانتین غیرممکن را ممکن کرد و توپی را گرفت که قاعدتا نباید می‌گرفت!
فینال 1974 هم اگرچه جزو فینال‌های کلاسیک جام جهانی است ولی اگر به جریان بازی با دقت نگاه کنیم، می‌بینیم که آلمان در مجموع به سختی پیروز نشد. در همان نیمۀ اول 2 بر 1 پیش افتاد و گل سوم را هم زد که داور به اشتباه گل را مردود اعلام کرد. پیروزی حق آلمان بود و در همان نود دقیقه بدستش آورد. دیشب ولی تا دقیقۀ 123 که امباپه سه مدافع آرژانتینی را دریبل کرد و مدافع چهارم توپش را دفع کرد، هر آن ممکن بود نتیجۀ بازی عوض شود.
در فینال 1970 هم برتری مطلق از آن برزیل بود. شاید فینال 1966 نزدیک‌ترین رقیب فینال 2022 باشد. در آن بازی آلمانی‌ها در دقیقۀ 11 با گل هلموت هالر پیش افتادند و جف هرست در دقیقه 19 بازی را به تساوی کشاند. در دقیقۀ 78 مارتین استنفورد گل دوم انگلیس را زد و در حالی که همه چیز تمام‌شده به نظر می‌رسید، ولفگانگ وبر در دقیقۀ 90 بازی را به تساوی کشاند.
فینال 1966 از این حیث هم تا مدت‌ها در خاطره‌ها بود که گل سوم انگلیس در دقیقۀ 101 به مسأله‌دارترین گل تاریخ جام جهانی بدل شد. اینکه شوت زیرطاق جف هرست گل شد یا نه، سوالی بود که حداقل تا دو دهه بعد، ذهن فوتبال‌دوستان جهان را مشغول کرد. توپ احتمالا گل نشد، ولی گل مرموز جف هرست، فینال 1966 را متفاوت از سایر فینال‌های جام جهانی کرد.
فینال 1966 از این حیث هم مهم است که جام جهانی تقریبا از 1966 به شکل امروزی فراگیر شد و پخش تلویزیونی قابل توجهی پیدا کرد. مسابقات قبل از جام 1966، شبیه بازی‌های عهد عتیق‌اند! ضمنا در فینال 1966 جف هرست سه گل به آلمان زد و تا دیشب که امباپه در جریان بازی سه گل به آرژانتین زد، 56 سال بود که کسی نتوانسته بود کار جف هرست را تکرار کند.
در فینال‌های 1962 و 1958 نیز برزیل عالی بود ولی به راحتی قهرمان شد. از فینال‌های قبلی نیز ویدیوهای درخوری وجود ندارد. قطعا پیروزی آلمان در فینال 1954 و پیروزی ایتالیا در فینال 1934 و نیز فینال پرگل 1930، که با پیروزی 4 بر 2 اروگوئه مقابل آرژانتین پایان یافت، مسابقات جذابی بودند ولی ابتدایی بودن فوتبال در دهۀ 1930 و فقدان تصاویر دقیق از فینال 1954 دلایلی هستند برای اینکه پنج فینال نخست در تاریخ جام جهانی را در سطح فینال 2022 ندانیم.
باید افزود که تراژدی بازی آخر جام 1950، بین برزیل و اروگوئه، اگرچه تاریخی و خاص بود ولی جذابیت چندانی برای کسی نداشت جز مردم اروگوئه!
در مجموع می‌توان گفت فینال 2022 جذاب‌ترین فینال در تاریخ جام جهانی بوده است. البته این بازی 45 دقیقۀ غیرجذاب هم داشت. یعنی بعد از 35 دقیقۀ دیدنیِ ابتدایی، که آرژانتین 2 بر صفر پیش افتاد، بازی تا دقیقۀ 80 چنگی به دل نمی‌زد ولی گل‌های امباپه در دقایق 80 و 81 ورق را برگرداند.
اینکه آرژانتین در یک بازی معمولی 2 بر صفر فرانسه را ببرد و قهرمان جهان شود، عجیب بود. امر عجیبی که خوشبختانه محقق نشد. دو گل امباپه و انبوهی از لحظات حساس و نفس‌گیر تا پایان وقت اضافی دوم، فینالی را رقم زد حتی تماشایی‌تر از فینال 1966.
چهل دقیقۀ پایانی فینال دیشب، نشان داد که چرا فوتبال محبوب‌ترین ورزش دنیاست؛ و چرا هنوز جام جهانی مهم‌تر از لیگ قهرمانان اروپاست. بدون این چهل دقیقه، قهرمانی آرژانتین و کامیابی مسی این قدر لذت‌بخش نمی‌شد. نه برای مردم آرژانتین نه برای مردم دنیا.
و نهایتا باید گفت که دوئل مسی-امباپه نقش ویژه‌ای در تبدیل بازی دیشب به "تماشایی‌ترین فینال جام جهانی" داشت. امباپه دیشب با پنالتی آخرش چهار بار توپ را به تور دروازۀ آرژانتین چسباند. کاری که هیچ بازیکنی در هیچ فینالی انجام نداده بود؛ از 1930 تا همین دیشب.
هت‌تریک امباپه، درخشش چشمگیرش در چهل دقیقۀ پایانی، سه بار گل کردن ضربۀ پنالتی در برابر بهترین گلر جام، که پنالتی‌گیر قهاری هم بود، کاری بود که اکثر بازیکنان طراز اول دنیا هم قادر به انجام آن نیستند.
بدون درخشش امباپه فینال 2022 چنین کیفیتی پیدا نمی‌کرد. امباپه مثل رونالدوی 2002 با هشت گل آقای گل جام جهانی شد. دوئل مسی و امباپه، چیزی بود که فینال 2022 را برتر از سایر فینال‌های ولو جذاب در تاریخ جام جهانی کرد.