امید؛ تک درنای سیبری پنجشنبه ۵آبان‌ماه وارد ایران شد تا زمستانی دیگر را در تالاب فریدون‌کنار بگذراند. تنها بازمانده گله غربی درناهای سیبری ۱۵سال است که مسیر ۵هزار کیلومتری سیبری تا مازندران را طی می‌کند.
نخستین‌بار زمستان سال٨۶ بود که ۳درنای سپید سیبری در تالاب فریدون‌کنار به زمین نشستند. البته پیش از این در سال۱۳۵۳ نخستین درناهای سیبری در ایران دیده شده بودند. اما آنها از جمعیت درنای سپید نبودند. در همان سال۸۶ یکی از این ۳درنا توسط شکارچیان تلف شد و دیگری که همسر امید بود، سال۸۷ تلف شد اما از آن سال تاکنون، تک درنای باقی مانده گله غربی سیبری امید است که برای زمستان‌گذرانی به ایران می‌آید.
او ۱۴سال است که به‌عنوان تنهاترین پرنده دنیا، هزاران کیلومتر را بین صحراهای سیبری و آبگیرهای شمال کشورمان، به تنهایی در رفت‌وآمد است، تا نمادی از امید و مقاومت باشد. از سویی طرفداران محیط‌زیست در ایران هفته‌های آخر مهرماه و اوایل آبان‌ماه، در قالب تورهایی به منطقه فریدون کنار می‌روند تا چشم به آسمان بدوزند و پرنده سپید امید را با شاه‌پرهای سیاهرنگ و پاهای سرخ و منقار سیاه درصورت قرمزرنگ تالاب‌های شرق مازندران ببینند.
امید ۱۶۰سانتی‌متر قد دارد. در طول مسیر و زمانی که بال‌هایش را می‌گشاید بیش از ۲متر از فضای آسمان را می‌گیرد.علیرضا شهرداری فعال محیط‌زیست و جانورشناس در این‌باره می‌گوید: متأسفانه از جمعیت غربی این پرنده فقط و فقط همین یک بال باقی مانده که توانسته خود را در حوالی روزهای کوچ پرندگان سیبری به ایران برساند. درنای سیبری به ۳جمعیت شرقی، غربی و مرکزی تقسیم می‌شود. جمعیت مرکزی که در گذشته به هند مهاجرت می‌کردند، به‌طور کامل منقرض شده است.
جمعیت شرقی که هر سال به چین مهاجرت می‌کند، بیش از ۳هزار بال باقی مانده اما سرنوشت جمعیت غربی که به ایران مهاجرت می‌کردند، بسیار غم‌انگیز است و همین یک بال باقی مانده است. نکته تأسف‌برانگیز اینکه امکان تکثیر با جنس شرقی نیز برای امید وجود ندارد. بنابراین با از دست دادن امید، اینگونه زیبا از فهرست پرندگان ایران حذف و برای همیشه منقرض می‌شود.به‌گفته شهرداری، درناهای سیبری در هر ۳دسته سالانه ۲بار کوچ می‌کنند و در این مسیر با خطرات بسیاری روبه‌رو هستند.
مهاجرت‌های طولانی، وقایع طبیعی و غیرطبیعی مسیر مهاجرت نظیر جنگ و پرواز هواپیماها، نرخ پایین جوجه‌آوری، مکانیسم‌های پیچیده تولیدمثل، سن بالای بلوغ، عدم‌تخمگذاری و آشیانه‌سازی سالانه و نیاز به زیستگاه ویژه و اختصاصی موجب شده جمعیت اینگونه نسبت به سایر پرندگان کوچ‌رو به نحو چشمگیری کاهش یابد. بنابراین حفظ و نگهداری از امید، به‌عنوان تنهاترین پرنده مهاجر ایران، برای ماندگاری اینگونه اهمیت دوچندان دارد.
مسیر شگفت کوچ
«امید» این پرنده شگفت‌انگیز هرسال از غرب دریای خزر وارد ایران می‌شود و در تالاب بین‌المللی فریدون‌کنار زمستان‌گذرانی می‌کند. امید در مسیر ۵هزار کیلومتری کوچ از سیبری تا ایران تمامی چربی ذخیره شده زیر پوست خود را از دست می‌دهد و به همین دلیل به‌محض رسیدن به مقصد مهاجرتی خود به تغذیه فراوان نیاز دارد. او آنقدر در مسیر مهاجرت، بال‌های خود را حرکت می‌دهد که بدنش درجه حرارت بسیار بالایی تولید می‌کند و به همین دلیل پس از فرود در تالاب به‌طور مکرر به زیر آب می‌رود و بیرون می‌آید تا دمای بدنش را متعادل کند و آرام بگیرد.
مسیر مهاجرت برگشت این پرنده نیز از فریدون‌کنار به‌سوی سواحل غربی دریای خزر ادامه پیدا می‌کند و پس از گذشتن از استان گیلان به سمت جمهوری آذربایجان، داغستان و منطقه آستراخان روسیه به‌سوی تالاب نارزوم در شمال قزاقستان می‌رود و سپس تا رودخانه اوب در نزدیکی اقیانوس منجمد شمالی ادامه می‌یابد.
۴ماه مهمانی در ایران
همه ساله در زمستان ۱۵۰گونه پرنده زمستان‌گذران با جمعیتی بالغ بر یک‌میلیون و۵۰۰هزار بال به تالاب و آب‌بندان‌های مازندران ازجمله تالاب بین‌المللی میانکاله می‌آیند. امید نیزامسال ۲روز زودتر نسبت به سال گذشته برای زمستان‌گذرانی به تالاب بین‌المللی فریدون‌کنار و سرخرود رسید تا در دوره ۴ماهه زمستان‌گذرانی خود با تغذیه در محدوده دامگاه‌های سنتی از باران و سرخرود و فریدون‌کنار روزگار بگذراند.
جوامع محلی و اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران باتوجه به اهمیت این پرنده به‌عنوان پرنده‌ای در خطر انقراض طی سال‌های اخیر تلاش کرده از تیراندازی به امید و کشته شدن او جلوگیری کند. سال گذشته این درنا ۷آبان در تالاب فریدون‌کنار فرود آمده بود و پس از ۱۳۱روز زمستان‌گذرانی دراین تالاب در ۱۷اسفند۱۴۰۰ به سیبری بازگشت. این پرنده سردسیری با نام علمی گروس لئوکوجرانوس (Grus leucogeranus) از خانواده درناهاست.
سن تخمینی امید براساس تخمین پرنده‌شناس‌ها، ۳۵سال است، اما این پرنده در بهترین شرایط زیستی می‌تواند تا ۷۰سال زنده بماند؛ یعنی اگر شرایط فراهم باشد امید، ۳۵سال دیگر زنده می‌ماند. امید، این تنهاترین پرنده بازمانده از گله غربی درناهای سیبری، وفادار به تالاب‌های مازندران است و باید برای حمایت از او بیشترین تلاش‌ها صورت گیرد.
منبع: روزنامه همشهری