عصر ایران؛ مجله تصویری سلاح - جنگنده های نسل پنجم که به عنوان جنگنده های رادارگریز نیز شناخته می شوند، از مبارزان کلیدی خط مقدم در میدان نبرد مدرن محسوب می شوند زیرا می توانند به حریم هوایی دشمن نفوذ کرده و سامانه های دفاعی و دیگر زیرساخت ها را پیش از آغاز یک جنگ متعارف نابود کنند.
جنگنده های نسل پنجم به جدیدترین فناوری ها مجهز هستند و پیشرفته‌ترین جنگنده های حال حاضر محسوب می شوند. آنها به طور معمول پرنده هایی پنهانکار، با احتمال رهگیری کم توسط رادار، طراحی بدنه خاص برای ارائه بهترین عملکرد در زمینه مانورپذیری و رادارگریزی، قابلیت های اویونیک پیشرفته، و سامانه های کامپیوتری یکپارچه شده با توانایی شبکه‌سازی با عناصر دیگر در میدان نبرد برای افزایش آگاهی از موقعیت و قابلیت های فرماندهی، کنترل و ارتباطات هستند.
در حال حاضر، جنگنده های نسل پنجم عملیاتی شامل لاکهید مارتین اف-22 رپتور که در سال 2005 خدمت در نیروی هوایی آمریکا را آغاز کرده است، لاکهید مارتین اف-35 لایتنینگ 2 که در سال 2015 خدمت در نیروی هوایی آمریکا را آغاز کرده است، چنگدو جی-20 که در سال 2017 خدمت در نیروی هوایی چین را آغاز کرده است و سوخو سو-57 می شوند که در سال 2020 خدمت در نیروی هوایی روسیه را آغاز کرده است.
در ادامه این مطلب نگاهی به دو جت جنگنده اف-35 لایتنینگ 2 و سوخو سو-57 خواهیم داشت.
لاکهید مارتین اف-35 لایتنینگ 2 یک جت جنگنده چند منظوره تک خلبان است که در سه نسخه اف-35ای ویژه نیروی هوایی آمریکا، اف-35بی ویژه تفنگداران دریایی آمریکا و اف-35سی ویژه نیروی دریایی آمریکا تولید شده است. این هواگرد رادارگریز برای ایفای نقش در زمینه برتری هوایی و ماموریت های تهاجمی توسعه داده شده است. همچنین، اف-35 می تواند قابلیت های جنگ الکترونیک و اطلاعات، نظارت، تشخیص هدف و شناسایی را ارائه کند. در مجموع، بیش از 840 فروند از این هواپیما تا به امروز تولید شده است.
از سوی دیگر، سوخو سو-57 نیز یک جت جنگنده چند منظوره تک خلبان است که برای نابودی اهداف در آسمان، خشکی و دریا طراحی شده است. سوخو سو-57 ترکیبی از رادارگریزی، مانورپذیری بالا، سرعت فراصوت، اویونیک یکپارچه شده و قابلیت حمل میزان قابل توجه تسلیحات در داخل بدنه خود را ارائه می کند. سوخو سو-57 هواگردی جدید محسوب می شود و در مجموع 16 فروند از آن تاکنون تولید شده است. بنابر اعلام رسانه های روسیه، بیش از 70 فروند از این جنگنده نسل پنجم تا سال 2027 به نیروی هوایی روسیه تحویل داده خواهد شد.
از نظر ابعاد، جنگنده اف-35 با 15.7 متر طول، 4.4 متر ارتفاع، فاصله دو نوک بال 11 متر و مساحت بال 43 متر مربع در مقایسه با سوخو سو-57 با 20.1 متر طول، 4.6 متر ارتفاع، فاصله دو نوک بال 14.1 متر و مساحت بال 78.8 متر مربع، جنگنده کوچک‌تری محسوب می شود. وزن خالی اف-35 برابر با 13290 کیلوگرم و بیشینه وزن آن هنگام برخاستن از زمین می تواند 31751 کیلوگرم باشد. در مقابل، سوخو سو-57 دارای وزن خالی 18000 کیلوگرم و بیشینه وزن آن هنگام برخاستن از زمین می تواند 35000 کیلوگرم باشد.
جنگنده اف-35 برای ارائه کمترین میزان سطح مقطع راداری طراحی شده و بدنه آن با مواد جاذب امواج رادار پوشیده شده است. در کنار پوشش خروجی پیشرانه، سطح مقطع راداری این هواپیما به اندازه کمتر از یک توپ گلف کاهش یافته است.
در طراحی سوخو سو-57 تلاش شده است تا اجزا بدنه تا حد ممکن با یکدیگر هم تراز و هم راستا باشند تا سطح مقطع راداری هواپیما کاهش یابد. بدنه هواپیما نیز با مواد جاذب امواج رادار پوشش داده شده است. طراحی سوخو سو-57 به نوعی با تاکید بر رادارگریزی جلو انجام شده و طراحی قسمت عقب بدنه هواپیما در مقایسه با طراحی جنگنده های رادارگریز آمریکایی برای پنهان باقی ماندن از دید رادار کمتر بهینه شده است. بر همین اساس، سطح مقطع راداری این هواپیما به اندازه یک تایر کامیون گزارش شده است.
جنگنده اف-35 به یک پیشرانه پرت اند ویتنی اف135-پی‌دبلیو-100 مجهز شده است که توانایی تولید 28000 پوندفوت نیروی خشک و 43000 پوندفوت با استفاده از پس‌سوز را دارد. اف-35 با کمک این پیشرانه می تواند به بیشینه سرعت 1.6 ماخ دست یابد.
برد پرواز اف-35 برابر با 2800 کیلومتر و برد رزمی آن 1239 کیلومتر است. این هواپیما می تواند تا ارتفاع 50 هزار پا (15 هزار متر) اوج بگیرد.
در مقابل سوخو سو-57 به دو پیشرانه ساترن ای‌ال-41اف1 مجهز شده است که هر یک توانایی تولید 19900 پوندفوت نیروی خشک و 32000 پوندفوت نیرو با استفاده از پس‌سوز را دارند. بر همین اساس، امکان دستیابی به بیشینه سرعت 2 ماخ برای این هواپیما فراهم می شود.
برد پرواز سوخو سو-57 برابر با 3500 کیلومتر در حالت پرواز فروصوت و 1500 کیلومتر در حالت پرواز فراصوت است. برد رزمی این هواپیما به صورت رسمی اعلام نشده اما حدود 1207 کیلومتر تخمین زده می شود. سوخو سو-57 می تواند تا 66 هزار پا (20 هزار متر) در آسمان اوج بگیرد.
جنگنده اف-35 می تواند مانورهای حمله با زاویه زیاد را انجام داده و چرخش های آنی و پایدار آن نسبت به هواپیماهای نسل قبل بهتر است. این هواپیما می تواند در سرعت کم 115 مایل بر ساعت (185 کیلومتر بر ساعت) در شرایطی که دماغه هواپیما با زاویه 50 درجه به سمت بالا است به پرواز خود ادامه دهد.
در مقابل، سوخو سو-57 می تواند مانورهای حمله با زاویه بسیار زیاد مانند مانور کبرا و سقوط چرخشی را انجام دهد. در واقع، سامانه کنترل پرواز و نازل های پیشران امکان انجام مانورهایی را فراهم می کنند که به نوعی قوانین فیزیک را به چالش می کشند. از نظر قدرت مانور، این هواپیما می تواند تقریبا در هر سناریوی داگ‌فایت بر اف-35 غلبه کند.
لاکهید مارتین اف-35 به رادار ای‌پی‌جی-81، سامانه هدفگیری ای‌ان/ای‌ای‌کیو-40، سامانه هشدار موشک ای‌ان/ای‌ای‌کیو-37، سامانه جنگ الکترونیک ای‌ان/ای‌اس‌کیو-239 باراکودا و مجموعه ای‌ان/ای‌اس‌کیو-242 سی‌ان‌آی مجهز شده است. این جنگنده قادر به شناسایی 23 هدف در نه ثانیه و درگیر شدن با 19 مورد از آنها در 2.4 ثانیه است.
از سوی دیگر، سوخو سو-57 به سامانه الکترونیکی رادیویی یکپارچه شده چند منظوره اس‌اچ-121 و سامانه هدفگیری الکترو-اپتیکال 101کی‌اس مجهز شده است. این هواپیما توانایی تشخیص و ردیابی اقدامات متقابل الکترونیکی و حتی تشخیص هواپیماهای رادارگریز دشمن را نیز دارد.
توانایی جنگنده اف-35 در درک میدان نبرد منحصر به فرد محسوب می شود. این هواپیما به حسگرهای مختلف مجهز شده است که می توانند تصویری آنی از میدان نبرد ایجاد کرده و این اطلاعات در اختیار دیگر واحدهای نیروهای خودی نیز قرار بگیرد.
سوخو سو-57 به جدیدترین اویونیک با سطح بالا از اتوماسیون و پشتیبانی هوشمند از خدمه مجهز است که می تواند به طور اتوماتیک تشخیص، شناسایی و ردیابی خطرناک‌ترین اهداف را انجام داده و بهترین راه حل را به خلبان ارائه کند. این هواپیما می تواند داده های زمان واقعی را با هواگرد همراه و واحدهای زمینی به اشتراک بگذارد.
جنگنده اف-35 لایتنینگ 2 دارای دو محفظه داخلی حمل تسلیحات است که امکان حمل چهار سلاح را فراهم می کند و روی بال های آن نیز در مجموع شش جایگاه حمل سلاح وجود دارد. این هواپیما توانایی حمل تسلیحات هوا به هوا و هوا به سطح را دارد. همچنین، اف-35 به یک توپ چهار لول 25 میلیمتری دارای 180 گلوله مجهز است.
از سوی دیگر، سوخو سو-57 دارای دو محفظه اصلی و دو محفظه جانبی داخلی برای حمل تسلیحات است که امکان حمل شش سلاح را فراهم می کنند. روی بال های این هواپیما نیز شش جایگاه برای حمل سلاح وجود دارند. این هواپیما برای نبردهای هوا به هوا می تواند به خوبی با موشک های مختلف میان و دور برد مجهز شود و همچنین توانایی حمل تسلیحات هوا به سطح را دارد. سوخو سو-57 به یک توپ اتوماتیک 30 میلیمتری نیز مجهز است.
اگر اف-35 در میدان نبرد پیش از سوخو سو-57 متوجه حضور این هواپیما در آسمان شود، از شانس بالایی برای نابود کردن آن برخوردار است، اما در یک نبرد تن به تن هوایی، شانس سوخو سو-57 برای غلبه بر رقیب خود بسیار بیشتر خواهد بود.