جدیدترین به‌روزرسانی فهرست مهره‌داران نشان می‌دهد که ۱۰ درصد آنها در معرض خطر انقراض قرار دارند.
گونههای در خطر انقراض حیات وحش ایران
به گزارش همشهری‌آنلاین، به‌روزرسانی اطلاعات در ۲دهه اخیر سازمان حفاظت محیط زیست مشخص کرده که بیش از ۸۶ گونه از مهره‌داران کشور به علاوه انواع دلفین‌ها، نهنگ‌ها و انواع مارهای دریایی در فهرست «در معرض خطر انقراض» قرار دارند و بیش از ۱۶۰ گونه نیز در فهرست «گونههای حمایت و حفاظت‌شده» قرار گرفته‌اند.
به‌عبارت بهتر، ۱۰ درصد از گونههای مهره‌دار در کشور در معرض انقراضند و بقیه آنها وضعیت شکننده‌ای را تجربه می‌کنند.
براساس «بند ت ماده ۳ قانون شکار و صید» شورای عالی حفاظت محیط زیست موظف شده که ۲ فهرست گونههای «در معرض انقراض» و «حمایت و حفاظت‌شده» را به‌روزرسانی و در روزنامه رسمی منتشر کند. متخصصان دفتر موزه ملی، تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک این فهرست را تهیه کرده‌اند.
به‌گفته محمد مدادی، مدیرکل این دفتر، برای این فهرست ۲ کارکرد اصلی در نظر گرفته شده است؛ اول کارکرد کمک به حفاظت و مدیریت گونه‌ها در زیستگاه‌هاست و دوم کارکرد قضایی و حقوقی است.
این فهرست به محاکم قضایی برای تعیین خسارت‌ها و جرایم و برخورد با متخلفان کمک می‌کند. تا زمانی که گونه‌ها در این فهرست قرار نگیرند، از نظر مراجع قضایی احراز تخلف در انواع بهره‌برداری از حیات وحش دارای ابهام است.
به استناد این فهرست، جرایم تعیین می‌شود. گونه‌هایی که در معرض خطر هستند، جرایم بیشتری دارند.
اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) گونههای جانوری را به ۹رده تقسیم‌بندی کرده است. این تقسیم بر پایه معیارهایی چون نرخ کاهش جمعیت، اندازه جمعیت، گستردگی و اندازه قلمرو و میزان پخش‌شدگی در جمعیت و منطقه زندگی آنها انجام می‌شود. برخی کشورها به مانند ایران، گونههای جانوری را به‌صورت ملی فهرست‌بندی می‌کنند.
به‌گفته این مقام مسئول، فرایند بررسی در این اتحادیه پیچیده، طولانی و با گستردگی بیشتر (زمانی و مکانی) است و گاهی در مورد برخی گونه‌ها تناقضاتی با داده‌های ملی وجود دارد.
براساس قانون شکار و صید فهرست ایران شامل ۳ گروه به‌ترتیب اهمیت «در معرض خطر انقراض»، «گونههای حمایت و حفاظت‌شده» و «گونههای عادی یا غیرحمایت شده» تقسیم می‌شوند.
در فهرست جدید نسبت به فهرست قدیم با افزایش گونه‌ها مواجهیم با این توضیح که در فهرست قبلی تقسیم‌بندی کلی بوده ولی در فهرست جدید سطوح مختلف رده‌بندی گونه‌ها از جنس و خانواده آورده شده است.
آخرین فهرست ملی در سال۸۳ تهیه شده است. با توجه به اینکه اطلاعات ما از گونه‌ها افزایش پیدا کرده، گونههای جدیدی شناسایی شده و از سوی دیگر تنوع تهدیدات زیستگاه‌ها افزایش یافته، این فهرست نیازمند به‌روزرسانی بود.
محمد مدادی در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: از آنجا که بودجه بررسی‌های میدانی در سازمان وجود ندارد، فرایند به‌روزرسانی فهرست به‌صورت کتابخانه‌ای انجام شده است.
نتیجه به‌دست آمده از ۲دهه تحقیق کتابخانه‌ای، توسط معاونت‌های محیط دریایی، دفتر زیستگاه‌ها و موزه تاریخ طبیعی چکش‌کاری شد و درنهایت برای ارزیابی مجدد به کارشناسان و استادان هر بخش از گونه‌ها ارسال شد.
با وجود اینکه به لحاظ کمی این دو فهرست با هم قابل مقایسه نیستند، اما به‌طور طبیعی با توجه به افزایش مخاطرات زیستگاهی و اقلیمی، انتظار افزایش تعداد گونههای در معرض انقراض را داشتیم. ضمن اینکه اطلاعات ما از گونه‌ها اساسا بیشتر از ۲۰سال گذشته است.
نکته دیگر اینکه، شاید شرایط برخی گونه‌ها نسبت به گذشته بهبود یافته باشد ولی ما ترجیح داده‌ایم به‌دلیل شکننده‌بودن شرایط زیستگاه‌ها آنها را همچنان در فهرست در معرض خطر نگه داریم.