در ۱۵۵ کیلومتری جنوب استان زنجان، جایی در نزدیکی گرماب از توابع شهر خدابنده، غاری با شهرت جهانی وجود دارد. کتله خور برای غارنوردان و طبیعت‌گردان حرفه‌ای‌نامی آشناست. بسیاری از غارنوردان از سراسر ایران و البته جهان برای درنوردیدن کتله خور، راهی زنجان می‌شوند.
غاری که بعد از گذشت سال‌ها از اکتشاف آن، هنوز مسیر‌های کشف نشده بسیاری دارد و انتهایی برای آن یافت نشده است. کتله خور در سال ۱۳۰۰ کشف و ۳۰ سال بعد به ثبت ملی رسید، اما مهم‌ترین و وسیع‌ترین بازدید از این غار به سال ۱۳۶۵ بازمی‌گردد که تیمی متشکل از غارنوردان زبده، غار را کنکاش کردند و نادیده‌های بسیاری را کشف کردند. کتله خور را هم دوره غار علیصدر در همدان می‌دانند. زمان شکل‌گیری غار کتله خور را به دوران ژوراسیک نسبت می‌دهند. حدود ۱۲۰ میلیون سال قبل، زمانی که آب‌های زیرزمینی در سنگ‌های آهکی کوه ساقیزلو نفوذ کردند و به آرامی آهک‌های درون سنگ‌ها و صخره‌ها را شستند و حفره‌هایی ایجاد کردند تا غار کتله خور با شکل امروزی آن پدید آید. اگرچه غار در حال حاضر بیشتر شکلی خاکی دارد، اما هنوز در بخش‌هایی از غار، رودی جریان دارد که حاصل جریان آب‌های فرورو شکل‌دهنده غار است.
کتله خور شگفتی و زیبایی بسیار دارد، اما یکی از عجایب این غار تعدد طبقات آن است. گفته می‌شود این غار هفت طبقه دارد که تاکنون تنها سه طبقه از آن کشف شده است. غار کتله خور که حدود ۱۷۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد، از سه طبقه با تالار‌های متعدد و باشکوه از جمله تالار ستون‌ها و تالار بلورین تشکیل شده است. بر اثر چکیدن آب بر کف و دیواره‌های غار، سنگ‌هایی شکل گرفته‌اند که در دانش غارشناسی به چکنده و چکیده معروفند. غار دارای تونل‌ها فرعی بسیار، ستون‌های متعدد و قندیل‌های مخروطی شکلی است که بسته به میزان ناخالصی‌ها، رنگ‌های مختلفی به خود گرفته‌اند. قسمت‌هایی از سقف غار را قندیل‌هایی شفافی شکل داده‌اند که، چون ستاره می‌درخشند. این قندیل‌های شفاف از خلوص بیشتری نسبت به باقی قندیل‌ها برخوردارند و، چون بلور‌های شیشه‌ای، نور را به راحتی از خود عبور می‌دهند.
نام کتله خور همراه خود دو معنی و تفسیر جداگانه دارد. در مناطق غربی ایران، به بلندی کتله گفته می‌شود و از آنجا که غار، در کوهی قرار دارد که خورشید از پشت آن طلوع می‌کند، نام غار را کتله خور گذاشته‌اند. اما روایت دیگری نیز وجود دارد. آذری زبان‌ها به مکان ناهموار کتله می‌گویند. راحتی و آسایش نیز به گویش آنها، خور معنی می‌شود، از این رو، غار کتله خور به ناهمواری‌های دنج تعریف شده است.
طبیعت‌دوستان و گردشگران برای بازدید از غار کتله خور باید راهی شهر گرماب در استان زنجان شوند. اگر از سمت تهران حرکت کنند، در بزرگراه تهران قزوین، بعد از شهر ابهر باید مسیر قیدار را در پیش بگیرند و از آنجا به سوی گرماب حرکت کنند. از سوی زنجان نیز باید مسیر زرین آباد و پس از آن گرماب را انتخاب کنند. اگر قصد بازدید از کتله خور را دارید، لباس گرم همراه خود داشته باشید چرا که هوای غار خنک است. فراموش نکنید که حتما کفشی مناسب برای پیمودن غار بپوشید.
منبع: ایرنا