وب سایت شبکه خبری "سی ان ان" آمریکا با انتشار گزارشی از دور اخیر مذاکرات ایران و عربستان سعودی در بغداد، نوشت: از آنجایی که کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس اعتماد خود را به تضمین های امنیتی آمریکا از دست می دهند، ایران و عربستان به عنوان دو رقیب خاورمیانه ای تلاش دارند مسایل و مشکلات را بین خودشان حل کنند.
به گزارش عصرایران، سی ان ان نوشت: روز دوشنبه (دیروز) ایران تایید کرد کرد که در اواخر هفته گذشته دور پنجم مذاکرات با عربستان سعودی را برگزار کرده است. به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، مذاکرات بین دو قدرت منطقه‌ای "رو به جلو و مثبت" بوده است. عربستان سعودی هنوز در مورد این مذاکرات اظهار نظر نکرده است.
در حالی که مذاکرات بین دو کشور با میانجیگری عراق، تا به امروز بر موضوعات نسبتا کوچکی مانند زیارت اماکن مقدس متمرکز بوده و مقامات در سطح اطلاعاتی نیز در آن حضور داشته اند، حضور احتمالی مقامات در سطح وزارت خارجه در مذاکرات آتی می تواند نشان دهنده پیشرفت چشمگیر و تمایل دو کشور به حل برخی از حل نشدنی ترین درگیر یهای منطقه ای، باشد.
ریاض در سال 2016 پس از حمله معترضان ایرانی به سفارت عربستان در پایتخت ایران در پی اعدام یک روحانی شیعه در عربستان سعودی، روابط خود را با تهران قطع کرد.
کشورهای عربی خلیج فارس که از علاقه کاهش یافته ایالات متحده به نگرانی های امنیتی خود ناامید شده اند، اخیرا شروع به گرفتن امور به دست خود کرده اند و برای جلوگیری از درگیری هایی که می تواند اقتصاد آنها را ویران کند، به سراغ رقبا و دشمنان رفته اند.
تاسیسات نفتی در عربستان سعودی و امارات متحده عربی در سال‌های اخیر مورد حمله بازیگرانی همچون حوثی های یمن قرار گرفته است که گمان می‌رود مورد حمایت ایران هستند.
در هر دو مورد (حمله به آرامکو و تاسیسات نفتی امارات)، دولت‌های خلیج‌فارس تحت تاثیر واکنش –خنثی- ایالات متحده قرار گرفتند و این امر موجب تجدیدنظر در مورد ستون دیرینه روابط ایالات متحده و خلیج‌فارس شد که توجه اعراب به نیازهای انرژی ایالات متحده را در ازای تضمین‌های امنیتی آمریکا تضمین می‌کرد.
ایالات متحده تعهد خود را به امنیت خلیج فارس با تقویت دفاع منطقه ای در برابر حملات موشکی تکرار کرده است. پرزیدنت بایدن روز جمعه "مایکل رتنی" دیپلمات حرفه ای را به عنوان سفیر بعدی آمریکا در ریاض برگزید. در صورت تایید، او اولین دیپلمات حرفه ای خواهد بود که در 3 دهه اخیر این سمت را در این کشور به دست می آورد.
بارزترین تجلی این بازنگری اعراب، واکنش خاموش کشورهای خلیج فارس به جنگ اوکراین بود. متحدان عرب ایالات متحده از صمیم قلب از موضع دولت بایدن در مورد جنگ روسیه حمایت نکرده اند و مقامات منطقه ای به این درگیری به عنوان نشانه ای از تغییر نظم جهانی اشاره کرده اند که در آن غرب ممکن است کمتر از گذشته حرفی برای گفتن داشته باشد.
عربستان سعودی - بزرگترین صادرکننده نفت جهان - و امارات متحده عربی درخواست های ایالات متحده برای افزایش تولید نفت را برای کاهش قیمت نفت خام – پس از افزایش قیمت در پی جنگ اوکراین- رد کرده اند، و در عوض تصمیم گرفتند به اتحاد با صادرکننده همکار یعنی " روسیه" برای افزایش تدریجی تولید بپیوندند.
با گذشت بیش از 15 ماه از ریاست جمهوری "جو بایدن"، هنوز رییس جمهوری آمریکا و "محمد بن سلمان" ولیعهد عربستان سعودی، با یکدیگر صحبت نکرده اند.
در همین حال، امارات و عربستان سعودی در حال ترمیم روابط خود با دشمنان و رقبای منطقه ای به ویژه با ایران هستند.
طی دو هفته گذشته، عربستان سعودی از طریق یک آتش بس نادر، جنگ خود در یمن را کاهش داده و پس از گسست بی سابقه روابط در سال گذشته، روابط خود را با لبنان آغاز کرده است. هر دو کشور عرصه هایی برای درگیری های نیابتی بین ریاض و تهران هستند.
حمله حوثی ها به تاسیسات نفتی آرامکو سعودی در جده
"محمد مرندی" استاد دانشگاه تهران معتقد است: بزرگترین مانع برای گرم شدن روابط از دیدگاه ایران، جنگ یمن بود. او گفت: "اکنون که این امر حداقل در حال حاضر متوقف شده است، امید واقعی برای بهبود وجود دارد."
از سرگیری مذاکرات همچنین در حالی رخ می دهد که مذاکرات بین قدرت های جهانی و ایران برای احیا برجام به مرحله پیشرفته رسیده است. اعراب خلیج فارس به دلیل عدم رسیدگی به نگرانی های خود با ایران در مذاکرات از ایالات متحده ناامید شده اند و معتقدند که نفوذ آنها بر تهران در مقایسه با اهرمی که ایالات متحده در اختیار دارد، ناچیز است.
"الهام فخرو" همکار اندیشکده "چتم هاوس" لندن در این باره می‌گوید: "کشورهای خلیج فارس معتقدند که ایالات متحده باید پشت میز مذاکره حضور داشته باشد تا ایران به هر وعده‌ای که به آنها داده شده عمل کند." وی افزود، اما دولت بایدن اصرار دارد که این گفتگوها به طور جداگانه بین ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس برگزار شود.
گفت‌وگوهای مستقیم با ایران تلاشی از سوی کشورهای عربی خلیج فارس برای انجام این کار است، اما تحلیل‌گران در توانایی آنها برای دستیابی به نتایجی که بتواند هر دو طرف را راضی کند، تردید دارند.
"محمد الیحیا " یکی از همکاران موسسه "هادسون" گفت: "این مذاکرات تقریبا محکوم به شکست است. " چون هسته مشکلات موجود بین ایران و عربستان سعودی نیست، مشکل بین ایران و ایالات متحده است. ایران به پادشاهی سعودی حمله می کند زیرا این کشور را یک کشور مشتری نظم امپراتوری آمریکا می داند."
اما "سیدحسین موسویان" مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای ایران و استاد دانشگاه "پرینستون"، معتقد است که هر دو کشور اهرم کافی بر یکدیگر دارند تا مذاکرات را تضمین کنند.
او گفت: "موضوع کلیدی برای هر دو تضمین متقابل از طرف مقابل برای عدم تمایل برای کسب هژمونی منطقه ای است. وی گفت: عربستان سعودی از حمایت آمریکا برخوردار است و ایران دارای نفوذ گسترده مردمی در کشورهای منطقه است که می تواند تهدیدی بلندمدت برای سعودی ها باشد.
اما این حمایت ایالات متحده است که اخیرا مورد سوال قرار گرفته است.
نارضایتی از ایالات متحده در خلیج فارس به قدری عمیق است که برخی نقش واشنگتن در منطقه را به جای اینکه "ضامن ثبات" بدانند، مخرب می دانند.
ولیعهد سعودی و نخست وزیر عراق
الیحیا در این باره معتقد است: "کشورهای خلیج فارس سیاست مماشات آمریکا در قبال ایران در دهه گذشته را مسئول تشدید تجاوزات ایران می‌دانند" و افزود که این سیاست آمریکا "آتش‌هایی را در منطقه برافروخته که ممکن است به خانه ما سرایت کند."
وی با اشاره به سیاست آمریکا در قبال ایران گفت: "وقتی یک آتش افروز به خانه شما می آید، این خطرناک است. وحشتناک تر این است که این آتش افروز در لباس آتش نشان بیاید."