هزاران سال است که انسان‌ها شیر لبنی را به عنوان بخشی از رژیم‌غذایی روزانه خود مصرف می‌کنند. این مایع که اساس کل گروه غذایی لبنیات را تشکیل می‌دهد، معمولا از گاو، بز، گوسفند یا شتر گرفته می‌شود. در حالی که همه پستانداران شیر تولید می‌کنند، انسان ها معمولا فقط چند نوع شیر را مصرف می‌کنند.
به نقل از یو اس نیوز، فناوری، تغییر ذائقه، افزایش حساسیت‌های غذایی و نگرانی‌های زیست‌محیطی در سال‌های اخیر صنعت لبنیات را متحول کرده است.
محققان اظهار کردند: افزایش آلرژی‌ها و عدم تحمل لاکتوز، عوامل محیطی و گیاه‌خواری نیاز به جایگزین‌های غیر لبنی را ایجاد کرده است.
در چند سال گذشته، شیرهای جایگزین لبنی مانند شیرهایی که از بادام، سویا و سایر گیاهان تهیه می‌شوند، به طور گسترده‌ای محبوب شده‌اند و این نوشیدنی‌ها اغلب به‌عنوان جایگزین سالم‌تر یا پایدارتر برای محصولات لبنی، توسط برخی افراد مصرف می‌شوند اما آیا این محصولات سالم‌تر از شیر گاو هستند؟
جایگزین‌های شیر با ترکیب یا استخراج مواد گیاهی در آب ساخته می‌شوند. سپس مواد گیاهی برای افزایش پایداری فیزیکی و ماندگاری محصول نهایی تحت همگن‌سازی و عملیات حرارتی قرار می‌گیرند. اگرچه این نوشیدنی‌های گیاهی اغلب به عنوان جایگزینی برای شیر لبنی مصرف می‌شوند اما مشخصات تغذیه‌ای یکسانی ندارند.
شیر لبنی از نظر محتوای پروتئین، چربی و کربوهیدرات استاندارد شده است اما نوشیدنی‌های گیاهی استاندارد نیستند. مشخصات مغذی شیر لبنی حاوی هشت گرم پروتئین در هر ۲۴۰ میلی لیتر (یک فنجان) است. علاوه بر این، پروتئین موجود در شیر لبنی، حاوی ۹ اسید آمینه ضروری است در حالی که شیرهای گیاهی فاقد آمینو اسیدهای مهم هستند.
شیر لبنی با ویتامین دی(D)غنی شده است و به طور طبیعی حاوی کلسیم، فسفر، پتاسیم، منیزیم، ریبوفلاوین، ویتامین B۱۲ و ویتامین A است اما شیرهای گیاهی از نظر تغذیه‌ای نسبت به شیرهای لبنی سنتی، ضعیف‌تر هستند، مگر اینکه غنی شده باشند.
برای برخی از افراد، تمایل به انتخاب شیر گیاهی ناشی از نگرانی‌های محیطی است. برای این منظور، تولید شیر گیاهی نسبتا پایدارتر از شیر لبنی است زیرا مطالعات روی تولید شیر لبنی نشان داده است که بیشترین تاثیر زیست‌محیطی هنگام در نظر گرفتن کاربری زمین، انتشار گازهای گلخانه‌ای، آلودگی و انرژی مورد نیاز برای پرورش گاوهای شیری ایجاد می‌شود و شیرهای گیاهی ممکن است از شیرهای لبنی سنتی بهتر باشند.
در حالی که شیرهای گیاهی اغلب جایگزین سالمی برای شیر لبنی در نظر گرفته می‌شوند اما نباید آنها را جایگزین تغذیه‌ای برای شیر مادر، شیر خشک نوزادان و شیر گاو در دوران نوزادی و کودکی دانست زیرا نوزادان در حال رشد به کالری و مواد مغذی خاصی نیاز دارند که این نوع شیرها فراهم می‌کند.
آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که کودکان بین یک تا دو سالگی شیر کامل گاو مصرف کنند و جایگزینی شیر گیاهی به جای لبنیات حیوانی در نوزادان و خردسالان می‌تواند منجر به کمبودهای تغذیه‌ای شود.