یک اپیدمیولوژیست: «واکسن» به تنهایی معجزه نمی‌کند/ در شناسایی کانون‌های کرونا موفق نیستیم

یک اپیدمیولوژیست با اشاره به وضعیت فعلی پیک ششم کرونا در کشور، گفت: این تصور که واکسن قرار است به تنهایی معجزه کند غلط است؛ واکسن تنها یکی از مولفه‌های مقابله با اپیدمی است و سایر مولفه‌ها هم باید جدی گرفته شوند.

 

دکتر حمید سوری در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت موجود کرونا در کشور، گفت: انتظار داشتیم ۲ تا ۴ هفته بعد از شروع پیک و فراوانیِ ابتلا شاهد افزایش موارد بستری و مرگ باشیم که متاسفانه این موضوع رخ داد و به احتمال زیاد این روند افزایشی تا حدود ۱۰ روز دیگر ادامه می‌یابد ولیکن امیدوار هستیم که شرایط مدیریت شود.

 

وی افرود: برای مدیریت شرایط بخشی از مسئولیت به عهده مردم و گروه‌های آسیب‌پذیر است که لازم است خود مراقبتی را افزایش دهند. خودمراقبتی فقط شامل کسانی که واکسن نزدند نیست، بلکه کسانی هم که واکسن زدند ولی آسیب پذیری بالایی دارند مانند سالمندان، بیماران زمینه‌ای و... باید به شدت مراقبت‌های لازم را لحاظ کرده و کمتر در سطح جامعه تردد کنند تا چند هفته‌ اوج پیک را رد کنیم.

 

 

او تاکید کرد: وقتی از پیک بیماری صحبت می‌کنیم مهم است که از ابتلا حرف می‌زنیم یا از بستری و مرگ و میر. در مورد ابتلا در کشور نمی‌توان خیلی قطعی صحبت کرد؛ چون موارد ابتلایی که جست‌وجو می‌کنیم بخشی از کل مبتلایان جامعه است؛ چون ما نظام بیماریابی فعال نداریم و تنها کسانی شناسایی می‌شوند که به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه می‌کنند. با توجه به اینکه ابتلا به امیکرون معمولا شدت کمی دارد و ممکن است در برخی افراد هم بدون علامت بروز کند، عملا همین افراد بدون علامت سبب انتشار بیماری به گروه‌های دیگر می‌شوند که از زیر ذره‌بین نظام سلامت هم خارج هستند.

 

 

سوری ادامه داد: در مورد موارد مرگ و میر روند افزایشی چند روزی است که آغاز شده و احتمالا تا دو هفته آینده هم ادامه داشته باشد. البته مدت زمان اعلام شده وابسته به مداخلات ما است که با افزایش خود مراقبتی پیک زودتر وارد فاز کاهشی می‌شود و تعداد مرگ و میر هم کم می‌شود اما اگر جامعه به حال خود رها شود و تنها بر واکسیناسیون و خدمات درمانی تکیه کنیم، مسلما با افزایش موارد ابتلا روبرو خواهیم بود.

 

 

او با تاکید بر اهمیت واکسیناسیون، تصریح کرد: البته علی‌رغم اهمیت تززیق واکسن و ارائه خدمات درمانی، اما نباید از سایر مولفه‌های پیشگیری غافل شد و باید برای آنها زمان بیشتری صرف کرد. در کشور ما به سایر مولفه‌های پیشگیری از جمله شناسایی زودرس موارد بیماری، بیماریابی فعال، تقویت روش‌های افزایش کنترل و مدیریت رعایت پروتکل‌ها، شناسایی دقیق کانون‌های آلودگی و... کم توجهی می‌شود. در شناسایی کانون‌های آلودگی کووید۱۹ چندان موفق نبوده و نیستیم، می‌گذاریم فراوانی موارد ابتلا و بستری افزایش یابد سپس می‌گوییم این نقطه کانون آلودگی است؛ در حالی که آلودگی باید زمانی شناسایی شود که به افزایش بستری و مرگ نرسیده است و این امر از طریق بیماریابی فعال امکان‌پذیر است.

 

 

وی با اشاره به اینکه تیم‌های واکنش‌ سریع بی‌دلیل منحل شدند، تاکید کرد: این تیم‌ها باید احیا شوند تا هرچه سریع‌تر کانون‌های بیماری را شناسایی کرده و در ابتدای گسترش بیماری آنها را کنترل کنند. ما توانایی کاهش آسیب اپیدمی را به شرطی داریم که اصول اولیه و اساسی پیشگیری را مهم بدانیم و به آنها توجه کنیم.

 

 

این اپیدمیولوژیست، گفت: شناسایی موارد ابتلا بر اساس میزان مراجعات است و خودمان به سراغ مردم نمی‌رویم. از طرفی نسبت موارد منفی کاذب تست‌ها زیاد است زیرا این تست‌ها در اغلب موارد توانایی تشخیص امیکرون را ندارند یا امیکرون، تست گریز است. لازم‌ است تست‌های تولید داخل که قیمت کمتری هم دارند را بیشتر اشاعه دهیم.

 

 

او درباره علت افزایش موارد فوت طی روزهای اخیر، بیان کرد: علت این موضوع عدم وجود مراقبت فعال، مراقبت خانگی و شناسایی دیرهنگام بیماران است. از طرفی گروه‌های پرخطر مورد توجه خاص نیستند. توجه کنید که واکسیناسیون مهم است اما به تنهایی برای مدیریت شرایط کفایت نمی‌کند. این تصور که واکسن قرار است به تنهایی معجزه کند غلط است. درصدی از فوتی‌ها هم واکسن زده‌ها هستند؛ البته این اصلا به معنای عدم کارایی واکسن نیست. تزریق واکسن الزامی است چون در صورت عدم تزریق آن مرگ و میرها خیلی بیش از چیزی بود که الان داریم.

 

نکته اساسی این است که واکسن تنها یکی از مولفه‌های مقابله با اپیدمی است و سایر مولفه‌ها هم باید جدی گرفته شوند. مگر طی دو هفته آتی که با افزایش موارد روبرو خواهیم بود چند نفر دیگر را می‌توان واکسینه کرد؟ اگر فعال عمل نکنیم بازهم شاهد افزایش موارد خواهیم بود.

 

وی در پیش بینی از شرایط بیماری طی ماه‌های آتی، اظهار کرد: تجربه اروپا و غرب که زودتر از ما پیک امیکرون را همزمان با ایام کریسمس تجربه کردند، نشان می‌دهد که این ایام تعطیلات تاثیر منفی بر کووید۱۹ داشت که امیدواریم در کشور ما چنین نشود. اما می‌دانیم که کننترل جمعیت بعد از دو سال کار راحتی نیست و مهمترین نکته مراقبت از گروه‌های آسیب پذیر یا پرخطر است که جمعیت زیادی ندارند. با کمبود زمان و مشکلات بیماری، سرمایه گذاری روی این تعدادِ کمتر، بیشتر نتیجه بخش خواهد بود؛ اما این به معنای عدم توجه به گروه‌های دیگر نیست. طی روزهای آتی با چهارشنبه سوری، شب عید، خریدها، دید و بازدیدها و... مواجه هستیم که در همه این موارد رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی کاهش یافته و احتمال افزایش انتقال بیماری به وجود می‌آید.

 

 

او با تاکید بر اهمیت شناسایی سطح خطر شهرها، گفت: اساس رنگبندی‌ها گمراه‌ کننده و اشتباه است و نمی‌تواند کمک کننده هم باشد. اکنون شهرهایی داریم که از نظر رنگبندی اصلا با سایر شاخص‌هایی که برای اپیدمی ذکر می‌کنیم همخوانی ندارند؛ پس باید ارزیابی خطر با روش درستی انجام شود که سطح خطر به درستی برآورد شود و سپس متناسب با سطح خطر، هوشمندانه نقطه‌زنی کنیم. مثلا بگوییم در تهران فلان منطقه سطح خطر بالاتری دارد که متناسب با آن باید مدارس تعطیل شود و... و. اینکه بخواهیم در تاریکی تیرهای خود را هدر دهیم به جایی نمی‌رسیم. باید مانند موشک، محل تجمع دشمن که اینجا کووید۱۹ است را شناسایی کرده و نقطه‌زنی کنیم.

 

 

سوری با اشاره به تجربیات دوساله مدیریت کرونا، افزود: باید آسیب‌شناسی عمیقی از آنچه که در دو سال قبل گذشت، داشته باشیم. ما روزهای تلخ و شیرین و تجربیات موفق یا کمتر موفق زیادی داشتیم. از طرفی کشورهایی داریم که کارنامه‌شان از ما بهتر بوده است البته؛ این به معنای نادیده گرفتن زحمات و تلاش‌های انجام شده در کشور نیست ولی می‌توانستیم شرایط بهتری داشته باشیم.

 

 

او ادامه داد: یکی از مواردی که توجه کافی به آن صورت نگرفته است ادامه اجرای طرح شهید سلیمانی است که متاسفانه به نظر می‌رسد خیلی اراده‌ای برای انجام آن نیست؛ در حالی که باید به عنوان سنگ بنای پیشگیری به آن توجه شود زیرا دارای مولفه‌های مهمی مانند مشارکت اجتماعی، استفاده از فناوری‌های هوشمند، بیماریابی فعال و... است و این عدم توجه یکی از ضعف‌های ما است. ما در این ایام پیوست رسانه‌ای مناسبی نداشتیم و رسانه‌ها خیلی کلی به مسائل پرداختند و به خاطر همین برخی کارشناسان حرف‌های ضد و نقیض می‌زنند و بعضا شعارهایی می‌دهیم که عملیاتی نمی‌شود.

 

 

وی افزود: ساختار نظام سلامت ما برای اینکه بتواند در شرایط بحرانی به خوبی عمل کند نیاز به اصلاح و بازنگری دارد. اگر کشوری مانند کره جنوبی، سنگاپور و... را می‌بینیم باید بدانیم رمز موفقیتشان آمادگی مقابله با اپیدمی بوده است در حالی که ما تا مدتها بلاتکلیف بودیم. ما نیاز به یک مرکز مدیریت بیماری‌ها و CDC قوی داریم که اکنون وجود ندارد. شرایط کشور باید بر اساس شرایط بومی به درستی تحلیل شود، مشابه تجربه خوبی که در استان سیستان و بلوچستان داشتیم. چرا از این تجربه برای سایر استان‌ها استفاده نشد؟ خیلی راحت از تجربیات موفق این چنینی گذر کردیم.

 

 

سوری تاکید کرد: تجربه تیم‌های واکنش سریع بسیار موفق بود که به راحتی آن را کنار گذاشتیم و هیچ دلیل هم مطرح نیست که چرا تیم‌های واکنش سریع و کمیته‌های اپیدمیولوژی منحل شد. آنقدر بی‌محلی کردند که استعفا دادم و کنار کشیدم و این درحالی بود که من داشتم کاملا رایگان کار می‌کردم و دلیلی برای اینکه عملکرد خوب نبوده، نداشتند. کارکرد تیم واکنش سریع مانند آتش نشانی است که باید قبل از اینکه آتش یک منطقه وسیع را درگیر کند، سعی کند تا در اوایل شعله‌ور شدن، آن را متوقف کند.

 

وی افزود: به نظر می‌رسد در سطح جهان ادامه اپیدمی به نفع برخی باشد و خیلی دوست ندارند تمام شود. گردش مالی و اقتصادی ناشی از پاندمی خیلی بالا است. در طول تاریخ نمونه‌ای نداریم که یک مداخله بیولوژیک سودآور باشد. فقط به شرکت فایزر نگاه کنید؛ این شرکت ۳۷ میلیارد دلار در یک سال گذشته سود داشته است، آیا میتوان گفت این شرکت دوست دارد این پاندمی تمام شود؟

 

در زمینه دارو دیدید که رمدسیویر و فاویپیراویر چقدر بی‌دلیل فروش داشتند؛ پس گاهی اوقات تقاضاهای القایی در اپیدمی‌ها گردش مالی بالایی به همراه دارد و این در حالی است که دولت‌ها و ملت باید ضرر بدهند اما عده‌ای هم دارند سود می‌برند. باید مراقبت کرد که در گردش اقتصادی چند ۱۰ میلیاردی که بیماری پدید آورده کشورها قربانی تبلیغات و القائات شوند.