عصر ایران؛ مجله تصویری سلاح – هواپیمای اکس-15 بخشی مشهور و قابل توجه از تاریخ هوانوردی است که به نوعی شکاف بین پرواز سرنشین‌دار در اتمسفر و پرواز سرنشین‌دار به فضای بیرون از آن را محدود کرد.
در برنامه مشترک پژوهشی فراصوت اکس-15 که ناسا با همکاری نیروی هوایی و نیروی دریایی آمریکا و شرکت نورث امریکن ایوییشن انجام داد، هدف از معرفی این هواپیما بررسی امکان پرواز سریع در ارتفاع بالا بود و شرایط هواپیما و خلبانان را برای آنچه فضانوردان آینده قرار بود با آن مواجه شوند، آزمایش می کرد.
اکس-15 نخستین پروازهای سرنشین‌دار در نزدیکی مرز فضا را ممکن کرد و نخستین هواپیمای دارای خلبان برای رسیدن به سرعت های اَبَرصوت (هایپرسونیک) بود. سه فروند هواپیمای اکس-15 ساخته شد که بین سال های 1959 تا 1968 تعداد 199 پرواز با آنها انجام شد.
اکس-15 نخستین هواپیمای بالدار بود که به سرعت های اَبَرصوت دست می یافت، و در همین راستا، سرعت های 4، 5، و 6 ماخ (چهار، پنج، و شش برابر سرعت صوت، 1225 کیلومتر در ساعت) را تجربه کرد.
به جز هواپیمای شماره دو اصلاح شده اکس-15 که به نام اکس-15 ای-2 شناخته می شد، هواپیماهای اکس-15 برابر با 15 متر طول داشتند و فاصله بین دو نوک بال آنها 6.7 متر بود. دم عمودی گووه ای شکل این هواپیما نیز 3.9 متر ارتفاع داشت.
اگرچه هواپیمای شماره دو اکس-15 تغییراتی را تجربه کرده بود، مدل پایه اکس-15 هواپیمایی تک سرنشین و بال میانی بود که برای بررسی نرخ های گرمایش آیرودینامیکی بالا، پایداری و کنترل، پدیده فیزیولوژیکی و مشکلات دیگر مرتبط با با پرواز اَبَرصوت طراحی شده بود.
پوسته بیرونی اکس-15 از نوعی آلیاژ نیکل-کروم به نام اینکونل اکس (Inconel X) شکل گرفته بود. کابین خلبان از آلومینیوم ساخته شده بود و برای خنک نگه داشتن آن به خوبی عایق شده بود.
در پروازهای اولیه هواپیما، اکس-15 از پیشرانه اکس‌ال‌آر-11 استفاده می کرد که نیروی رانش 16380 پوندی (72861 نیوتون) تولید می کرد. پس از استفاده از پیشرانه های اکس‌ال‌آر-99، نیروی رانش به 57 هزار پوند (253548 نیوتن) رسید.
به واسطه مصرف سوخت زیاد پیشرانه راکت، اکس-15 از یک هواپیمای بی-52 در ارتفاع 45 هزار پا (13.7 کیلومتر) که با سرعت بیش از 500 مایل بر ساعت (800 کیلومتر بر ساعت) پرواز می کرد، پرتاب می شد.
زمانی که راکت قدرتمند هواپیما فعال می شد، اکس-15 به سمت بالا و تا مرز فضا بالا می رفت، سپس بدون نیرو به سمت زمین پرواز می کرد و روی بستر خشک دریاچه فرود می آمد. پرواز های معمول این هواپیما حدود 10 دقیقه طول می کشید.
اکس-15 ای-2 دومین فروند از سه فروند هواپیمای اکس-15 بود. شرکت نورث امریکن ایوییشن این هواپیما را برای سرعت بیشتر اصلاح کرده بود. مخازن بزرگ نارنجی رنگ به آن اضافه شده و طول بدنه حدود 18 اینچ (45 سانتیمتر) افزایش یافته بود.
اکس-15 ای-2 رکوردهای سرعت و ارتفاع غیررسمی 6.7 ماخ (8274 کیلومتر بر ساعت) و 354200 پا (108 کیلومتر) را در اکتبر 1967 ثبت کرد. این هواپیما در سال 1969 روانه موزه شد.
با توجه به ماموریت، پیشرانه راکت نیروی رانش برای 80 تا 120 ثانیه نخست پرواز را فراهم می کرد. باقی زمان 8 تا 12 دقیقه ای پرواز بدون نیرو و به صورت گلاید کردن انجام می شد و با فرود با سرعت 200 مایل بر ساعت (320 کیلومتر بر ساعت) به پایان می رسید.
تعداد 12 خلبان در این برنامه حاضر بودند که پنج خلبان از ناسا، از جمله نیل آرمسترانگ که بعدا به نخستین مردی که روی ماه قدم گذاشت تبدیل شد، پنج خلبان از نیروی هوایی آمریکا، یک خلبان از نیروی دریایی آمریکا، و یک خلبان از نورث امریکن ایوییشن را شامل می شد.
خلبانان به طور معمول از یکی از دو نوع پروفایل پرواز استفاده می کردند. پروفایل سرعت که سطح ارتفاع در آن تا زمان نزول و فرود حفظ می شد و پروفایل پرواز ارتفاع بالا که مستلزم حفظ سرعت زیاد صعود تا زمان رسیدن به ارتفاع مورد نظر و سپس کاهش ارتفاع می شد.
اطلاعات جمع آوری شده از برنامه موفق اکس-15 به توسعه برنامه های پرواز فضایی دارای خلبان مرکوری، جمینای، و آپولو و همچنین برنامه شاتل فضایی کمک کرد.