در حالی که روسیه نیروها و تجهیزات نظامی خود را در مرز با اوکراین تجمیع می کند، تشدید تنش سیاسی بین روسیه و غرب تلاطمی جدی در بازارهای انرژی جهانی به ویژه در اروپا ایجاد کرده است.
به گزارش عصرایران، روزنامه "نیویورک تایمز" آمریکا با ذکر این مقدمه تاثیرات بحران اوکراین بر بازار انرژی جهان به ویژه بحران انرژی در اروپا را مورد بررسی قرار داده و نوشت:
در پی بحران اوکراین فهمیدن دلیل تلاطم و نگرانی در بازار انرژی جهان به ویژه اروپا خیلی سخت نیست. گاز طبیعی روسیه که از طریق شبکه ای از خطوط لوله به قاره سبز جریان می یابد، در این سرمای زمستان خانه ها و نیروگاه های تولید انرژی را در بسیاری از کشورهای اروپایی گرم نگه می دارد. روسیه همچنین یکی از منابع کلیدی تامین نفت این قاره است.
اکنون مقامات غربی این نگرانی را دارند که در صورت تشدید تنش و تحریم روسیه، مسکو عرضه گاز و نفت به اروپا را در این فصل زمستان قطع کند.
تشدید بحران اوکراین در زمان نامناسبی رخ می دهد. قیمت‌های جهانی انرژی در حال حاضر افزایش یافته است زیرا عرضه نفت و گاز طبیعی در شرایط همه گیری کرونا از افزایش تقاضای جهانی عقب مانده است.
در اروپا به دلیل بالا رفتن قیمت انرژی و کمبود منابع گازی، واردات گاز طبیعی از ایالات متحده، قطر و جاهای دیگر برای جبران کمبود در حال انجام است.
عکس: بلومبرگ
مقامات کاخ سفید اخیرا گفتند که مذاکرات برای انتقال گاز طبیعی بیشتر به این قاره با برخی از کشورها از جمله قطر در جریان است. امیر قطر قرار است در روزهای آینده راهی آمریکا شود. اینکه آیا این برای خنثی کردن خطر قطع انرژی کافی است یا خیر، باید در آینده دید.
چرا اروپا از بحران انرژی اینقدر ضربه پذیر است؟
اروپا در زمستان امسال با بحران افزایش قیمت گاز طبیعی و برق دست و پنجه نرم می کند. بحران زمانی شروع شد که ذخیره سازی گاز در سال 2021 به میزانی بسیار کمتر از حد نرمال رسید.
هم اینک قیمت گاز طبیعی در اروپا به حدود پنج برابر یک سال قبل رسیده است. این تقریبا هفت برابر بالاتر از سطح قیمت در ایالات متحده است. قیمت بالای گاز هزینه های برق را افزایش می دهد، افزایش شدید قیمت قبض، مصرف کنندگان اروپایی را تهدید می کند و برخی از کارخانه های تشنه انرژی مانند کارخانه های ذوب آهن را به تعطیلی موقت سوق داده است.
روسیه نیز بر این مشکلات افزوده است. این کشور امسال گاز کمتری از حد معمول صادر کرده است و سطح ذخیره سازی گاز در تاسیسات گاز اروپا متعلق به شرکت روسی " گازپروم" به کف میانگین نرمال رسیده است.
چنین تاکتیک هایی به افزایش نگرانی اروپا در مورد اینکه آیا گاز کافی برای عبور از زمستان سرد در دسترس خواهد بود یا خیر، کمک کرده است.
"تان گوستافسون"، نویسنده کتاب "پل"- مطالعه‌ای درباره تجارت گاز طبیعی بین روسیه و اروپا – درباره بحران کنونی انرژی اروپا معتقد است: "اگر اوضاع در اوکراین واقعا به هم بریزد، اروپا در حال حاضر واقعا در یک موقعیت فوق‌العاده آسیب‌پذیر قرار دارد."
گاز روسیه چقدر برای اروپا مهم است؟
روسیه حدود یک سوم گاز طبیعی اروپا را تامین می کند و با کاهش تولید داخلی این قاره، اهمیت آن در سال های گذشته به عنوان تامین کننده عمده انرژی اروپا افزایش یافته است.
تولید در هلند - که زمانی یکی از تولیدکنندگان بزرگ گاز در اتحادیه اروپا بود - به شدت کاهش یافته است زیرا دولت هلند در حال تعطیلی تدریجی استخراج از حوزه گازی عظیم "گرونینگن" است.
اهمیت گاز نیز در حال افزایش است، زیرا نیروگاه های زغال سنگ در کشورهایی مانند آلمان به منظور دستیابی به اهداف زیست محیطی تعطیل می شوند و همین طور نیروگاه های هسته ای نیز در آلمان و بریتانیا یک به یک تعطیل می شوند.
علیرغم سرمایه‌گذاری‌های بزرگ اروپا در انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی بادی و خورشیدی، اما این قاره همچنان به منابع نفت و گاز نیاز دارد. نیروگاه های گاز سوز یکی از معدود گزینه های باقی مانده است.
درگیری در اوکراین چقدر تامین گاز اروپا را تهدید می کند؟
با وجود بحران انرژی در اروپا، حدود یک سوم صادرات گاز روسیه به اروپا معمولا از طریق اوکراین انجام می شود. تحلیلگران می گویند که این خطوط لوله ممکن است در طول تهاجم احتمالی روسیه، آسیب ببیند.
ولادیمیر پوتین رییس فدراسیون روسیه، ممکن است تمام یا بخش بزرگی از جریان گاز روسیه به اروپا را در پاسخ به تحریم های اقتصادی نامشخصی که ایالات متحده و سایر کشورهای غربی متعهد شده اند در صورت تهاجم این کشور به اوکراین اعمال کنند، قطع کند.
"هلیما کرافت"، یکی از روسای بانک سرمایه گذاری "آر بی سی کپیتال مارکِتز" در این باره می گوید: "اگر ما سعی کنیم آنها (روسها) را با تحریم از بازارهای سرمایه خارج کنیم، آنها نیز در اقدامی متقابل نقطه ضعف ما یعنی انرژی را خواهند فشرد."
آیا پوتین واقعا عرضه انرژی به اروپا را قطع خواهد کرد؟
برخی از ناظران معتقدند که پوتین از انجام چنین اقدامات شدیدی علیه مشتریان مهم اروپایی خود اجتناب خواهد کرد؛ چون انجام این کار یک منبع درآمد کلیدی روسیه را در معرض خطر قرار می دهد.
"دیوید گلدوین" که نماینده ویژه امور انرژی بین المللی در دولت اوباما بود، در این باره معتقد است: " در حالی که اروپا به شدت به گاز روسیه وابسته است، روسیه هم به شدت به بازار اروپا وابسته است و نمی تواند به راحتی آن را جایگزین کند."
گلدوین که اکنون رییس شرکت مشاوره "گلدوین گلوبال استراتژیز" است، افزود که پوتین در تلاش است تا تعادلی بین یک تامین‌کننده قابل اعتماد برای آلمان همزمان با یادآوری میزان وابستگی اروپا به گاز روسیه، ایجاد کند."
او گفت که منطق مشابهی احتمالا بر رفتار پوتین در مورد نفت که منبع درآمد مهمتری نسبت به گاز است، حاکم خواهد بود. اگر صادرات نفت روسیه قطع می شود، کشورهای مصرف کننده انتظار دارند که عربستان سعودی تا حد زیادی جای روسیه را بگیرد، اما سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش اخیرا نسبت به وعده های افزایش تولید کوتاهی کرده اند و این امر نشان می دهد که آنها هم اینک نزدیک به سقف ظرفیت خود تولید می کنند.
آیا راه حلی برای جبران انرژی روسیه برای اروپا وجود دارد؟
در ماه‌های اخیر، دولت مسکو اروپا را در یک آزمایش استرس قرار داده است و جریان گاز را در تلاشی آشکار برای اجبار به تصویب موضوعاتی مانند "نورد استریم 2 " - خط لوله ۱۱ میلیارد دلاری زیر دریا که روسیه را به آلمان متصل می‌کند و در انتظار تایید نهایی است – کاهش داده است.
یکی از سخنگویان "گازپروم" اما این مساله را تکذیب کرده و می گوید کشورش هیچ کار جدید وغیرعادی انجام نمی دهد، و ادامه می دهد که روسیه گاز را مطابق با درخواست مصرف کنندگان در انطباق کامل با تعهدات قراردادی فعلی تحویل می دهد.
اما در حالی که سطح ذخیره‌سازی پایین و قیمت‌ها بالاست، اروپا سوخت خود را تمام نکرده است.؛ چون دیگر عوامل و نیروهای بازارانرژی- اگر چه با تاخیر- کار می کنند.
در هفته های اخیر گروهی از کشتی‌های غول‌پیکر محموله‌های گاز طبیعی مایع برای اروپا می‌آورند، گازی که به شکل مایع سرد شده غالبا با کشتی از آمریکا روانه اروپا می شود. کشتی ها از ایالات متحده و جاهای دیگر می آیند و یک نفتکش می تواند معادل 3 برابر حجم ترانزیت روزانه فعلی از روسیه از طریق اوکراین را در خود جای دهد.
این افزایش قابل توجه بوده است: در ژانویه امسال (ماه گذشته) جریان صادرات گاز طبیعی مایع به اروپا حتی از گاز وارداتی از روسیه بیشتر شده است. این محموله ها، همراه با زمستان نسبتا معتدل، تاکنون حداقل به طور موقت ترس از کمبود را کاهش داده است.
"ماسیمو دی اودواردو" معاون گاز در شرکت تحقیقاتی بازار انرژی " وود مکنزی" معتقد است:" اکنون با واردات گاز مایع از آمریکا و جاهای دیگر خطر کمتری برای تمام شدن گاز وجود دارد و نگرانی از خاموشی برق اروپا اکنون کمتر شده است."
"دی اودواردو" گفت که دلیل دیگری برای کاهش جریان گاز روسیه در ماه ژانویه به اروپا این است که شرکت‌های برق اروپایی، با قیمت‌های بالای کنونی، ترجیح می‌دهند به جای خرید از روسیه، آنچه را که در انبار دارند، بفروشند.
اینکه آیا محموله‌های گاز طبیعی مایع می‌تواند قطع کامل گاز روسیه به اروپا را جبران کند یا نه، تردید جدی وجود دارد. نفتکش های گاز طبیعی مایع به پایانه‌های خاصی نیاز دارند و اروپا احتمالا پایانه‌های دریافت کافی برای جبران چنین حجم عظیمی ندارد.
"لورا پیج" تحلیلگر در شرکت تحقیقاتی "کپلر"در این باره گفت: "ظرفیت اروپا برای واردات گاز مایع از طریق نفتکش در حال حاضر در حال آزمایش است، بنابراین منطقه برای افزایش ظرفیت واردات به صورت قابل توجه تلاش خواهد کرد."
چگونه ممکن است بحران اوکراین وابستگی اروپا به گاز روسیه را کم کند؟
"ترِوِر سیکورسکی " تحلیلگر شرکت تحقیقاتی انرژی "اسپکتس" معتقد است:" نمایش قدرت روسیه در مرز اوکراین به آنها از نظر تجاری در بازار آسیب می رساند."
عکس: بلومبرگ
او افزود:" رفتار پوتین به احتمال زیاد باعث خدشه دار شدن ادعای روسیه مبنی بر اینکه یک تامین کننده قابل اعتماد انرژی است، شده است و ممکن است به سرعت تغییر سوخت های فسیلی به انرژی های تجدیدپذیر را تسریع بخشد، اقدامی که اقتصاد روسیه را تضعیف می کند."
بر اساس نظر این تحلیلگر: "این بحران تنها انگیزه ژئوپلیتیکی اروپا را برای رهایی از وابستگی به گاز به طور کلی و گاز روسیه به طور خاص تسریع می کند."