عصر ایران؛ مهرداد خدیر - هر چند اعلام موافقت کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ با خرید خدمت سربازی غایبان 35 سال به بالا خبر خوشایندی برای آنهاست، اما اعداد اعلامی شگفتانگیز و از توان غالب افراد یا خانوادۀ مشمولان غایب خارج است.
اگرچه مقامات ستاد کل نیروهای مسلح این امر را در حیطۀ اختیارات خود میدانستند اما پیشتر هم سابقه داشته که هر گاه کفگیر بودجه به تهِ دیگ میخورده و درآمد حاصل از فروش نفت به خاطر سقوط قیمت یا تحریم کم شده و به منابع دیگر توجه نشان دادهاند فروش خدمت سربازی هم یکی از منابع درآمدی بودجه به حساب آمده است.
مجلسیان اما در ادوار مختلف به این ماجرا نگاه درآمدی داشتهاند و به همین خاطر وقتی اوضاع اقتصادی و فروش نفت رو به راه باشد طرحهایی از این دست در محاق است و همه از قداست خدمت مقدس سخن میگویند و تا اوضاع پولی نامرتب میشود این فیل، یادِ هندوستان میکند و تنها در سال 82 و خارج از ارادۀ مجلس مشمولان غایب، بیجریمه معاف شدند.
در بودجۀ 1401 هم پیداست که حتی اگر برجام احیا شود، درآمدهای مالیاتی تحقق یابد و اوراق و املاک بفروشند باز هم کم میآورند و طرحهایی چون فروش خدمت سربازی در کمیسیون تلفیق بودجه با این نگاه است که اگر در صحن هم رأی بیاورد به این معنی است که رایزنیهای لازم با ستاد کل نیروهای مسلح صورت پذیرفته خاصه این که برخی از فرماندهان پیشین نظامی نمایندۀ مجلس کنونیاند و خود رییس مجلس هم سالها فرمانده نیروی انتظامی که ادارۀ نظام وظیفه یکی از زیر مجموعههای آن است.
در توجیه این طرح البته جنبۀ درآمدی ذکر نشده بلکه گفته شده «در راستای توجه به امر مقدس استحکام خانواده و فرزندآوری و تعیین تکلیف مشمولین غایب بیش از ۵ سال با اولویت افراد متأهل و بالاتر از ۳۵ سال است که انجام وظایف مقدس سربازی تحت تأثیر تحلیل قوای جسمانی برای آنها امکانپذیر نیست.»
سخنان آقای زارع اما یک بخش قابل تأمل دارد و آن هم مبالغ است:
«مدرک تحصیلی کاردانی و کمتر۲۵۰ میلیون تومان، کارشناسی و کارشناسی ارشد ۴۰۰ میلیون تومان و پزشکی عمومی و دکتری تخصصی و بالاتر در تمامی رشتهها ۶۰۰ میلیون تومان. البته به ازای هر فرزند و نهایتا سه فرزند ۲۰ درصد تخفیف در نظر گرفته میشود و افراد متأهل تحت پوشش کمیتۀ امداد سازمان بهزیستی از تخفیف ۵۰ درصدی برخوردار میشوند».
به این بهانه چند نکته را میتوان ذکر کرد (و تردیدی نیست که نظرات یا تجربههای مخاطبان این نوشته را غنیتر میکند):
1. این که تا بودجه کم میآید سراغ فروش خدمت سربازی میروند زیبنده نیست. نه این که اصل فروش خدمت زیبنده نباشد. چرا که تعداد مورد نیاز نیروهای مسلح به سرباز مشخص است و معاف کردن نیروهای مازاد سابقه دارد. به عکس معاف نکردن نیروهای مازاد و معطل و محروم نگاه داشتن آنان این ذهنیت را ایجاد میکند که مهمتر از وقت مشمولان و سلب امکان استخدام و خروج از کشور و محرومیتهای دیگر جلب درآمد است.
2. مراد از نگاه غیر درآمدی البته این نیست که هیچ مبلغی نگیرند. بگیرند، اما معقول و به قاعده. نه این که جریمۀ یورویی و دلاری خارجنشینان را به ریال تبدیل کنند! معافیت در قبال جریمۀ معقول سابقه دارد و اوایل دهۀ 80 شاهد بودیم و بسیار قبلتر در دولت ملی دکتر مصدق هم اتفاق افتاد: سربازان مازاد با پرداخت 100 تومان (100 تا تک تومان) معاف میشدند.
3. اگرچه خدمت وظیفه عمومی از قبل وجود داشته اما به شکل اجباری و به صورت مصوب و سازمانیافته اولین دورۀ سربازان وظیفه در سال 1307 خورشیدی به سربازخانهها اعزام شدند. از این حیث جالب است که این اقدام دوران پهلوی اول ادامه یافته در حالی که در قبال بسیاری از کارهای دیگر موضع منفی اتخاذ میشده است. با این حال مشخص نیست چه اصراری است که حتما دو سال باشد و چرا یک سال یا یک سال و دو ماه نه؟ روشن است که تحمل یک سال آسانتر از دو سال است.
4. این که دارندگان لیسانس و فوقلیسانس و دکتری باید مبالغ بیشتری بپردازند احتمالا با این توجیه است که در مدت تحصیل به آنها معافیت تحصیلی اعطا شده یا کشور به خدمات آنان نیاز دارد اما در گذشته به عکس بوده و به درسخواندهها امتیاز میدادند نه آن که بیشتر بچزانند.
در خاطرات آقای حسن روحانی رییس جمهوری پیشین آمده که با لیسانس به خدمت سربازی رفت و به خاطر مدرک دانشگاهی دورۀ خدمت او 18 ماهه بوده با این امتیاز که لازم نبوده پیوسته باشد و می توانسته طی 3 سال این تعهد را انجام دهد. در روش کنونی اما بر دارندگان این درجات تحصیلی سختتر گرفتهاند.
5. مگر طی 20 سال در این مملکت چه اتفاقی افتاده که از نرخ های سال 80 (1.5 تا 3 میلیون تومان) به 250 تا 600 میلیون رسیدهایم؟
حداقل دستمزد قانونی کارگران در سال 80 نزدیک به 60 هزار تومان بوده و در عمل تا 150 هزار تومان دریافتی داشتند و نرخ خدمت سربازی 20 برابر آن بوده است. با حقوقهای کنونی نرخ معقول 40 تا 60 میلیون تومان است نه 400 تا 600 میلیون تومان و مشخص نیست چرا دلاری یا بر اساس قیمت زمین و ملک محاسبه کردهاند؟ دلار اگر از زیر هزار تومان به بالای 25 رسیده به خاطر عرضۀ کمتر دلار های نفتی به بازار و تبدیل رایل نقدینگی به دلار بوده و ملک هم ناشی از افزایش شدید نقدینگی و کمبود عرضه و ترجیح کارهای غیر مولد. خدمت سربازی که ربطی به تحریم و ملک ندارد تا مثل آن 200 برابر شود.
مجلس است یا بازار که چرتکه میاندازند و به نرخ روز حساب میکنند؟ دغدغۀ غالب باید آدمها باشد نه درآمد. اگر هم دغدغۀ فرزندآوری دارند برای بیچارهای که باید این پول را بدهد تا یک کارت معافی بگیرد رمق فرزندآوری بگذارند. هر چند که اول باید بچه بیاورند بعد 20 درصد تخفیف بگیرند. بامزه این که هر فرزند 20 درصد اما نهایتا سه فرزند نه این که طرف 5 بچه بیاورد و 100 درصد تخفیف بگیرد و همین دُم خروس نشان میدهد پول آن مهمتر از فرزندآوری بوده!
6. در مجلس ششم طرح خوبی در جریان بود که به نتیجه نرسید و آن «سرباز جانشین» بود. یعنی مشمول غایب 36 ساله با یک جوان 22 ساله در حال خدمت توافق میکند تا به جای او هم دو سال دیگر خدمت کند و در قبال قبول آن پولی دریافت میکند. بدین ترتیب هم یکی خلاص شده هم دیگری به درآمد و شغل رسیده و چنانچه ادامه دهد مثل نظامیان کادر با تجربه میشود.
نگاه نکنید که سربازی برای ناز پروردهها یا پا به سن گذاشتهها و زن و بچهدارها و صاحبان کسب وکار، کابوس است. برای برخی که در محیطهای کوچک و فاقد شغل بودند یا در جوانی به دنبال هیجاناند یا اصلا نظامیگری را چه به لحاظ فنی و تواناییهای بدنی و چه عقیدتی یا با اهداف بالاتر دوست دارند و با لباس آن احساس اقتدار و تشخص یا تخصص میکنند بسیار هم جذاب است.
اجرای طرح «سرباز جانشین» البته برای دولت درآمد مستقیم مورد انتظار را ایجاد نمیکند اما هم نیروی انسانی مورد نظر قوای نظامی را به شکل بهتری تأمین میکند و هم ایجاد شغل است چون «سرباز جانشین» پول گرفته و خدمت میکند. در کشورهای پیشرفته هم یکی از منابع تأمین شغل امور نظامی است. تازه بار همین حقوق اندک را از دوش دولت گرفتار برمی دارد و فرد خلاص شده هم مشغول به کار میشود و حق بیمه و مالیات میپردازد و این هم درآمدی است برای دولت. در کشوری که دربارۀ قیمت «کلیه» به توافق میرسند و جنینهایی در رحم اجارهای پرورش مییابند طرح سرباز جانشین خیلی واقعی تر و امکانپذیرتر است و سرباز غایب و سرباز جانشین میتوانند در جای مخصوصی قرارداد ثبت کنند و مثل فوتبالیستها و مدیران باشگاهها با لباس سربازی عکس یادگاری بگیرند!
7. در همان سالهای 80 تا 82 که بحث خرید خدمت جدی بود فرمانی از جانب فرماندهی کل قوا دایر بر بخشودگی همه متولدین قبل از 1354 به این بحثها خاتمه داد و کثیری به رایگان معاف شدند. اکنون متولد 1355 پا به 45 سالگی گذاشته و بعید نیست در آینده برای توقف این شیوه دوباره شاهد یک بخشودگی و معافیت سراسری باشیم. بنا براین دولت و مجلس انقلابی زیاده از حد نباید دل خود را صابون بزنند.
اگر هم نگاه درآمدی غالب است قیمتها را متعادل کنند. جدول سال 80 به عنوان پایه مناسب است و به آن ضریب بدهید. از نو قیمت نگذارید!
(جدول سال 80 از این قرار بود: زیر دیپلم: 1.5 میلیون تومان، دیپلم: 1.6، فوقدیپلم 1.7 و لیسانس دو میلیون و 100 هزار تومان. فوقلیسانس دو میلیون و 300 هزار تومان و دکتری غیر پزشکی 2 میلیون و 580 و دکتری پزشکی 2 میلیون و 850 هزار تومان. همین را معیار قرار بدهید و با نرخ تورم رسمی ضریب بدهید نه قیمت طلا و دلار و یورو و ملک را. بهارستان است بازار که نیست!)
شما هم نگران این افراد نباشید یک درصد از فرار مالیاتیشون هم نمیشه
حقیقتی تلخ این است که نیرویی که به اجبار در خدمت شخص یا نهادی قرارمیگیرد هرگز با دل وجان کار نخواهد کرد حتی آمار واقعی خودکشی سربازان و ...... فرار ... را اگر بررسی کنیم صحت این ادعا اثبات میگردد بعد از دوسال تازه با فرض اینکه نیروی اجباری کار یاد بگیرد وقت رفتنش است و دوباره باید گروهی دیگر آموزش ببینند و بعداز آن تجربه کسب کنند و این یعنی اتلاف انرژی و هزینه های آموزش و کسب تجربه درنظر بگیرید یک اداره هردوسال کارمندان و کارگران قبلی را اخراج و کارکنان جدیدی را بخکواهد جایگزین کند مثلا بانکها آیا به سود آن بانک یا موسسه است ؟ و ثانیا موجب تنفر جوانان از سیستم هم میشود اگر قراراست به سربازان حقوق مثلا سه میلیون تومان به بالا بدهند مگر حقوق یک درجه دار کادر رسمی چقدر بیشترازاین مبلغ است ؟ آیا سربازی اجباری با توضیحات فوق غاقلانه و به سود نظام است ؟
1 - کدوم یکی بیشتر به درد مملکت میخوره: دوسال اتلاف وقت یک جوان اونم در زمان صلح، یا صد ها ملیون تومن توی خزانه دولت؟
2 - مگه اونایی که پول دارن چیزای گرون قیمتی رو نمیخرن که اونایی که پول ندارن نمیتونن بخرن؟ دنیا همیشه همینطور بوده و خواهد بود. کجای این تبعیضه؟
3 - قسمتی از ملیون ها پولی که از خرید سربازی عاید دولت میشه میتونه
صرف اضافه حقوق سربازهایی که در خدمت هستند بشه. این یعنی منفعت سربازایی که نمیتونن خدمت سربازی رو بخرن از جیب اونایی که میتونن.
هیچ قاعده و قانونی پشت قیمت گذاری اقایان کمیسیون تلفیق نبوده جز همون همیشگی چیکارکنیم جیب پربشه.اخه شما اصلا میفهمین اون بدبختی که با پول مسافرکشی داره مثل ... زندگی میکنه دویست و پنجاه میلیون تومان براش یعنی چی؟
سقف پاداش بازنشستگی «سی سال» خدمت : 445 میلیون تومان!!!
خرید دو سال خدمت برای مدرک لیسانس : 400 میلیون تومان!!!
ن دراین حد
بچه های 18 و 19 ساله محروم ترین جاهای ایران میرن لب مرز خدمت میکنن و بعد خدمت هم شرایط زندگیشون تغییری نمیکنه!
اگر واقعا دو سال خدمت اینقدر می ارزد پس چرا برخی از خدمت معاف هستند...
به دختر خانم ها هم سربازی را اجباری کنید. بعد در راستای حمایت از بانوان به آنها اجازه دهید تا آنها بتوانند خارج از نوبت، سربازی خود را بخرند.
ما که رفتیم خیلی هم بهمون خوش گذشت و بعدشم با استفاده از تجربیات و روابطی که در طول دوره کسب کردیم الان وضعمون توپ توپه
در ضمن کمترین مقدار حقوق دریافتی یه کارگر هرماه ۴هزار و دویست لیر هست . یعنی یه نفر با تقریبا هفت ماه کارکردن میتونه سربازی رو بخره . خودتون حساب کنید که کمترین مقدار حقوق تو ایران چقدر هست و چقدر زمان لازمه که بتونی پول خرید خدمت رو جمع کنی
و بنده با مدرک لیسانس حدودا ۷۰۰ هزار تومان پرداخت کردن
آخه کسی که تحت حمایت سازمان بهزیستی و کمیته امداد هست از کجاش میخاد نصف این مبالغو بیاره
اگر این مبالغو میداشت که حمایتی نبود آقایی بود برای خودش
بنده دانشجوی دکترای مکانیک از بهترین دانشگاههای کشور هستم.
لازم به ذکر است که این دکترا عمرم رو هدر داد
بعد با این مدرک اصلا کار گیرم نمیاد
باید کار ازاد انجام بدم که نیازی به مدرک ندارم.
من از لیسانس تا دکترای رو میفروشم همش ۵ میلیون تومن.
بعد برم سربازی رو بخرم ۶۰۰ تومن؟!!!
عمرمون رو تباه کردید...
مدرک دکترای هر رشته ای رو با پزشکی مقایسه میکنید؟!! کار کجا بود؟!!
فقط دنبال بهانه گیری و ایرادگیری از دولت و مجلس هستی . البته چاره ای نداری.
ولی بد نیست اشاره ای هم به چند برابر شدن حقوق سربازها بکنی.
انشالله که همه در دوره مقدس سربازی مفید فایده واقع بشن.
يكي گفت: حتي هر كسي؟
گفت: آري هر كسي و هر چيزي!
گفت: مثلا مادرت را مي فروشي؟
گفت: البته اما قيمتي مي گذارم كه كسي نخرد!!!
حالا حكايت دولتمردان است و سربازي!
امن ترین و یا قدرتمندترین کشورهای جهان سربازی اجباری ندارند.
سربازی اجباری یک اشتباه است و خرید آن اشتباهی بزرگتر ! یعنی اشتباه در اشتباه !!
خخخخخخخخخخخخخ
اما موقع سربازی اجباری که میشه، دیگه نه علاقه مهمه، نه استعداد و نه هیچ چیز دیگه. همه باید برن. با این وضع، اگر مولانا الان زنده بود، بدون شک اون مصرع معروف "هر کسی را بهر کاری ساختند" رو از مثنوی حذف می کرد.
البته با این طرح جدید ، یکبار دیگه اثبات شد که "پول" درمان هر دردی است! اگر پول داشته باشی، حتی می تونی "خدمت مقدس" رو هم با بخری! الکی نیست که شاعر میگه: "ای پول چه هستی که ز عشقت همه مستند!".
مدرسه تمام همتش رو صرف تست و کنکور می کنه تا دار و ندار خانواده ها رو بریزه توی جیب مافیای کنکور. دانشگاه هم که فقط سعی می کنه دانشجوها رو به ماشین چاپ مقاله تبدیل کنه تا جایی که دانشجوها باید درباره ترک دیوار هم مقاله بنویسند تا "پول" و "امتیازش" به ترتیب بره توی جیب "موسسات غیرمجاز مقاله نویسی" و "استادهای دانشگاه".
اگه یه دانش آموز توی مدرسه مهارت یاد بگیره و بعد از مدرسه هم دغدغه سربازی رو نداشته باشه، خودش میتونه کار و شغل مورد علاقه اش رو راهاندازی کنه و اینجوری مشکل درآمد و مسکن و ازدواج و... هم حل میشه. فایده دیگرش هم اینه که دیگه اینهمه آدم بدون علاقه وارد دانشگاه نمیشوند و فقط افرادی که واقعاً به درس علاقه دارند به دانشگاه میان.
تا جایی که من دیده ام و شنیده ام، همهی شاعران و آدمهای بزرگ، از پیری گلایه دارند و حسرت روزهای جوانی رو میخورند. اما من مطمئنم هیچ خاطره خوبی از نوجوانی و جوانی برایم باقی نخواهد موند. من از جوانی، به جز اضطراب و افسردگی و حیرانی و بیهدفی چیز دیگری ندیدم. با این همه دلهرهی کنکور و دانشگاه و بیکاری و بیپولی و سربازی و ... تعجب میکنم که وقتی پیر شدم، آیا من هم خواهم گفت : "جوانی کجایی که یادت بخیر" ؟
چندین سال دیگه به این نتیجه می رسند که مثل بحث فرزند کمتر زندگی بهتر، این بحث سربازی اجباری هم باید اختیاری بشه (البته الان هم خیلی از صاحبنظران از جمله مرکز پژوهش های مجلس به این نتیجه رسیده اند که سربازی دومین عامل تاخیر ازدواج و عامل مشکلات روحی و روانی جوان هاست) اما متاسفانه این تاخیرها اونقدر ادامه پیدا میکنه تا عمر و سلامت روحی میلیونها جوان نابود بشه و اون وقت اختیاری میشه.
الان هر بچه ای ۱۲ سال توی مدرسه درس میخونه اما عمرش رو صرف تست و نکته و کنکور و ... می کنه و کوچکترین مهارتی یاد نمیگیره. حالا فرض کنیم این بچه خیلی بااراده هم باشه و بعد از دبیرستان بخواد یه کار و مهارتی یاد بگیره و شغلی راه بندازه؛ در اینجا مانعی سر راهشه به اسم سربازی اجباری که البته با مدرک دیپلم نمیتونه امریه هم بگیره و باید سرباز صفر بشه و بنابراین مجبور میشه دنبال مدرک گرایی باشه و بی هدف بره دانشگاه که اون هم نتیجه ای جز بیکاری و بی پولی و ناامیدی به دنبال نداره.
هر دولتی به نامی مشهور است و منظور ارزش گذاری نیست. مثلا وقتی می گوییم دولت اصلاحات یا سازندگی منظور این نیست که دیگران در حال افساد و نابودی اند یا دولت مهرورزی یا تدبیر و امید. دولت کنونی هنوز نتوانسته شهرتی را جا بیندازد و بیشتر با عنوان مردمی از ان یاد می شود. دولت ملی هم از این جنس است. شما همین حالا در خیابان به عامی و نخبه بگویی ملی اولین نام که به یاد می آید دکتر مصدق است.
اشاره به احمد قوام نشان می دهد اهل مطالعه و تاریخ هستید. کاش قوام آن خبط آخر را مرتکب نمی شد تا نام او مقابل دکتر مصدق قرار نمی گرفت وگرنه چه کسی می تواند انکار کند که احمد قوام یکی از برجسته ترین رجال تاریخ معاصر ایران است. کتاب بسیار خواندنی حمید شوکت دربارۀ او را توصیه می کنیم. سپاس
بهانه : کمک به فرزند آوری
حتی تخفیف فرزند آوری نیز در نظر گرفته نشده
سن وسال هم ملاک نیست
هیچ توجیهی مورد قبول نیست که یک نفر دو سال از بهترین سالهای عمرشو بزاره برای سربازی و بقیه به هر عنوان پول بدن و خدمت نکنن، نتیجه چنین طرحهایی باعث بوجود آمدن حس تبعیض در جامعه میشود و در هنگام هجوم بیگانگان، سربازها حاضر به دفاع از وطن نیستن