روزنامه آمریکایی "وال استریت ژورنال" نوشت یکی از گِرِه های مذاکرات احیای برجام در وین، تلاش ایران برای گرفتن یک تضمین قانونی سفت و سخت از آمریکا مبنی بر عدم خروج دوباره این کشور از برجام در اثر تغییر دولت و نیز عدم بازگرداندن تحریم ها علیه ایران است.
به گزارش عصرایران، این روزنامه آمریکایی به نقل از دیپلمات های درگیر در مذاکرات وین نوشت: در حالی که دولت بایدن تلاش می‌کند تا برجام را دوباره احیا کند، یکی از بزرگ‌ترین موانع در این راه، درخواست تهران برای ارایه تضمینی برای عدم خروج مجدد آمریکا از این توافق و اعمال مجدد تحریم‌ها است.
دیپلمات های آمریکایی و اروپایی می گویند که این درخواست که واکنشی به خروج دونالد ترامپ، رییس جمهوری سابق آمریکا از برجام است، به نظر می رسد به یک هدف سیاسی مهم برای دولت ابراهیم رییسی رییس جمهوری جدید ایران تبدیل شده است. این دیپلمات ها گفتند که آنها معتقد نیستند که این درخواست ایران برای به تاخیر انداختن مذاکرات مطرح می شود.
ایالات متحده به طور مداوم گفته است که هیچ رییس‌جمهوری در این کشور نمی‌تواند بدون معاهده‌ای که حمایت دو سوم اعضای مجلس سنای آمریکا را در پشت خود داشته باشد، بتواند دست‌های دولت آتی را به‌طور قانونی ببندد. ایالات متحده همچنین گفته است که مذاکرات کنونی باید بر بازگرداندن توافق سال 2015 متمرکز باشد و به دنبال تعهدات جدید از سوی هر دو طرف نباشد.
بن‌بست بر سر تضمین‌ها در حالی رخ می‌دهد که مقامات آمریکایی و اروپایی می‌گویند نشانه‌هایی از پیشرفت در مذاکرات وین دیده می شود. توافق سال 2015 اکثر تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را در ازای محدودیت‌های شدید اما موقت بر برنامه هسته‌ای این کشور، به حالت تعلیق درآورد.
دیپلمات‌های غربی می‌گویند راهی برای دستیابی به توافق وجود دارد و خوش‌بینی بیشتری از ماه دسامبر گذشته نشان می‌دهند که خواسته‌های ایران مذاکرات را در آستانه شکست قرار داده بود. مقامات آمریکایی و اروپایی به اواسط ماه فوریه به عنوان زمان تصمیم گیری در مورد پایان یافتن دیپلماسی چشم دوخته اند.
از جمله اینکه تحریم‌ها چگونه برداشته می‌شوند، چگونه ایران برنامه هسته‌ای خود را کاهش می‌دهد، و چگونه ممکن است توافق طی چند ماه اجرا شود.
با این حال، دیپلمات‌های غربی هشدار می‌دهند که طیف وسیعی از تصمیمات سیاسی اصلی در مورد تحریم‌ها، گام‌های هسته‌ای و توالی توافق همچنان باید اتخاذ شود و بسیاری نگران هستند که آیا تهران مایل است به سرعت به توافق برسد. مقامات غربی بارها هشدار داده‌اند که با توجه به پیشرفت‌های هسته‌ای ایران، پنجره مذاکرات در حال بسته شدن است.
"ژان ایو لودریان" وزیر امور خارجه فرانسه، روز جمعه نسبت به کندی روند مذاکرات و بدون نتیجه ماندن آن هشدار داده است.
"سعید خطیب زاده" سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، روز دوشنبه گفت که دیپلمات‌ها در وین در حال پیشرفت هستند، اما مسایل کلیدی باقی مانده است که "نیازمند تصمیم‌های سیاسی خاصی است."
وی گفت: واشنگتن باید تصمیمات خود را در مورد باقی مانده مسایل و لغو تحریم ها اعلام کند.
نگرانی‌های ایران با تقاضای دریافت تعهد قاطعانه آمریکا به اجرای توافق، نقطه ضعف کلیدی توافق 2015 (برجام) را نشان می‌دهد. این توافق هرگز به عنوان یک معاهده با ضمانت های قانونی روشن امضا نشد. نام رسمی آن - برنامه جامع اقدام مشترک - نشان می دهد که این مجموعه ای از تعهدات سیاسی است، البته تعهداتی که بعدا با تصویب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد (قطعنامه 2231) مورد تایید قرار گرفت.
بهار گذشته، زمانی که گفتگوها برای بازگرداندن توافق آغاز شد، ایران گرفتن تضمین عدم خروج از برجام و دریافت غرامت بابت زیان های تحریم آمریکا را در لیست خواسته های اصلی خود در مذاکرات قرار داد، دیپلمات‌های غربی احساس کردند که این امر عمدتا برای نمایش داخلی است و ایران احتمالا درخواست‌های خود را کاهش خواهد داد.
بهار گذشته، در دولت قبلی ایران، تهران موضع خود را تعدیل کرد و گفت که می‌خواهد تضمینی برای ماندن واشنگتن در توافق تا زمانی که دولت بایدن در قدرت است، داشته باشد اما تیم جدید مذاکراتی ایران تحت ریاست ابراهیم رییسی به تقاضای تضمین دایمی اولیه به مذاکرات وین بازگشته است.
در هفته‌های اخیر، دیپلمات‌های غربی می‌گویند که درخواست تضمین از آمریکا دوباره به خواسته اصلی مذاکره‌کنندگان جدید ایران تبدیل شده است.
دو دیپلمات غربی گفتند که رهبری ایران به دنبال تحقق این هدف سیاسی مهم است که اطمینان یابد که در صورت احیای دوباره برجام، آمریکا دوباره از این توافق خارج نمی شود.
"علی واعظ" مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران در این باره گفت: "فقدان تضمین‌ها، بسیاری در تهران نگران هستند، رفع تحریم‌ها بی‌اثر، ناپایدار و شاید حتی برای اقتصاد ایران مضر باشد، زیرا شبح اعمال مجدد تحریم‌ها روی هر نوع برنامه‌ریزی بلندمدت سایه می اندازد."
در ماه های اخیر، واشنگتن شروع به پاسخ به نگرانی های ایران کرده است.
در اول نوامبر گذشته، در حاشیه نشست گروه 20 کشور در رم، جو بایدن و رهبران بریتانیا، فرانسه و آلمان بیانیه‌ای مشترک صادر کردند که هدف آن رسیدگی به نگرانی‌های ایران بود.
عکس آرشیوی/ POOL
رهبران گفتند: " ما از تعهد آشکار بایدن برای بازگرداندن ایالات متحده به پایبندی کامل به برجام استقبال می کنیم، تا زمانی که ایران نیز بر تعهدات برجامی خود پایبند باشد."
با این حال ایران تاکنون تعهدات شفاهی را رد کرده است. دیپلمات‌های غربی می‌گویند که یک مشکل این است که ایران در مقاطع مختلف به دنبال انواع مختلف تضمین‌های سیاسی، اقتصادی و حقوقی از واشنگتن بوده است. همچنین یکی دیگر از پیچیدگی ها این است که ایران حاضر نیست در این باره به صورت مستقیم با آمریکا مذاکره کند.
مقامات آمریکایی و اروپایی می گویند که در حال بررسی ایده هایی برای ارائه به ایران هستند که می تواند اعتماد بیشتری در این کشور ایجاد کند.
ایده هایی شامل وعده ارایه تضمین نامه های وزارت خزانه داری ایالات متحده برای لیست توافق شده بانک ها و شرکت های بین المللی یا تعهد سیاسی در مورد اعمال احتمالی تحریم‌ها در آینده است. با این حال، اینها ضمانت‌های قاطعی که ایران به دنبال آن است، نمی‌باشد.
یکی از دیپلمات های نزدیک به مذاکرات در این باره گفت: "پیشنهادهایی ارایه شده که نشان می‌دهند در صورت اعمال مجدد تحریم‌ها از سوی دولت جدید آمریکا، چگونه فعالان اقتصادی می‌توانند اطمینان خاطر پیدا کنند.
او افزود: در کشوری مانند آمریکا، در مدت 3 سال، احتمال انتخاب یک رییس‌جمهوری جدید وجود دارد و همه چیز می‌تواند تغییر کند. بنابراین ما در خصوص این مسایل کار می‌کنیم، اما هیچ ایده جادویی واقعی وجود ندارد."