برای خود زمین هیچ اتفاق تازه‌ای نیست. گسل‌ها مانند همیشه حرکت می‌کنند، روی هم می‌لغزند و انرژی اضافه‌ای که بینشان وجود دارد را خالی می‌کنند، اما چند کیلومتر بالاتر و روی پوسته زمین شرایط فرق می‌کند.
با همین لغزش کوچک، هزاران انسان همه دار و ندارشان را طی چند ثانیه از دست می‌دهند، آواره می‌شوند، معلول می‌شوند و یا می‌میرند و این رویداد از ابتدای تاریخ تاکنون مدام تکرار شده است.
به گزارش ایسنا، شاید مجموع زمین لرزه‌های تاریخ به چند ساعت هم نرسد، اما همین زلزله‌های کوتاه چند ثانیه‌ای تاکنون صدها هزار خانه را خراب و میلیون‌ها انسان را آواره کرده و در ایران نیز باعث کشته شدن هزاران هزار نفر شده است.
رویدادی که هر روز و هر ثانیه در تمام نقاط کره زمین تکرار می‌شود، اما بعد از گذشته میلیاردها سال از تاریخ حیات هنوز تبعات آن تکراری نشده و یکی از مرگ آفرین ترین ویژگی های طبیعت است.
از بین تمام جغرافیای کره زمین، ایران یکی از کشورهایی است که بر روی کمربند زلزله قرار گرفته و اکثر نقاط کشور در دسته خطر خیلی بالا، خطر بالا و خطر متوسط زلزله قرار دارند.
کشته شدن هزاران نفر در تاریخ کشور بر اثر زلزله گواهی بر این مدعا است. از یازده هزار نفری که در بویین زهرا کشته شدند، تا 15 تا 25 هزار نفر خاک شده زیر آوار در طبس تا 37 هزار نفری که در رودبار جان دادند و در نهایت مرگبارترین زلزله تاریخ ایران در بم که بیش از 50 هزار نفر کشته در آن ثبت شد و آخرین زلزله ویرانگر هم زلزله 7.3 ریشتری کرمانشاه بود که بیش از 600 نفر را کشت و نزدیک به یکصدهزار آواره بر جای گذاشت و چند هزار روستا را تخریب کرد.
زلزله مرگباری که پنجم دی ماه سال 1382 در بم رخ داد روزی جدید به تقویم ایران اضافه کرد، روز "ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی".
هدف از این نامگذاری آن است که در ایران که بسیاری از بلایای طبیعی از جمله زلزله در آن محتمل است، به جای مدیریت بحران، پیشگیری در اولویت باشد. یعنی پیش از آنکه یک بلای طبیعی به جان و مال مردم آسیب وارد کند، به فکر مقاومت در برابر آن باشیم.
مهمترین اصل برای ایمنی در برابر بلایای طبیعی از جمله زلزله، مقاوم سازی ساختمان‌ها خصوصا در روستاها است، فاصله گرفتن از سازه‌های آجری و کاهگلی و جایگزین کردن آن با تیر آهن و بتن محکم و مقاوم، با پی‌ریزی مناسب. در شهرها هم آیین نامه مقررات ملی ساختمان باید به درستی رعایت شود و ساخت و سازها اصولی و براساس آخرین استانداردها باشد.
آمادگی و آگاهی مردم هم اهمیت زیادی دارد، اینکه بدانند در لحظه وقوع زلزله چگونه کمترین آسیب را متحمل شوند یا چگونه خود و عزیزانشان را از مرگ نجات دهند.
داشتن امکانات برای ایام بحران هم مهم است، اینکه انبارها برای چنین روزگاری چادر، پتو و اقلام زیستی به اندازه کافی داشته باشند تا مشابه آنچه که در برخی حوادث می بینیم، مردم روزها در سرما چشم انتظار چادر و پتو نمانند.
البته وضعیت طی سال‌های اخیر بسیار بهتر شده، هم از بعد کاهش تلفات و خسارت‌ها و هم رسیدگی و بازسازی به موقع.
ایمنی ساخت و ساز و بیمه تنها راهکار کاهش اثرات زلزله
به گفته مدیرکل مدیریت بحران استان کرمانشاه، ایران و به تبع آن استان کرمانشاه همواره در معرض انواع بلایای طبیعی از جمله زلزله قرار دارند و از آنجایی که بسیاری از این رویدادهای طبیعی قابل پیش‌بینی نیست، تنها کاری که باید انجام شود تدوین راهکارهایی برای کاهش آسیب‌ها و تبعات ناشی از حوادث است.
امیر ظهرابی به مناسبت روز ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی( پنجم دی)، در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: از ۴۳ مورد حوادث غیر مترقبه ممکن در کل جهان حدود ۳۲ مورد آن در کشور ایران تجربه شده و احتمال وقوع دارد.
وی شایع‌ترین این بالایای طبیعی را زلزله، سیل، خشکسالی، فرونشست زمین، آفات محصولات کشاورزی و دامی، آتش‌سوزی جنگل‌ها و ... اعلام کرد و گفت: بر اساس آمارها ایران جزو ۱۰ کشور بلاخیز و ششمین کشور زلزله خیز دنیا است.
مدیرکل مدیریت بحران استان کرمانشاه ضمن غیرقابل پیش‌بینی خواندن زلزله برای جلوگیری از وقوع آن، یادآور شد: حتی پیشرفته ترین دستگاه‌های لرزه‌نگاری دنیا نیز فعلا امکان پیش‌بینی دقیقه زمان و بزرگی زلزله را ندارند.
ظهرابی تنها راهکار برای کاهش تبعات وقوع زلزله را توجه به چند اصل مهم دانست که اصلی‌ترین آن ایمن سازی ساختمان‌ها است.
وی با بیان اینکه اقدامات خوبی در کشور برای استحکام ساخت و سازها انجام شده، ادامه داد: تصویب آیین‌نامه 2800 زلزله برای ساخت و سازها یکی از مهمترین این موارد بود که به افزایش ایمنی ساختمان‌ها کمک کرد.
بیمه ساختمان‌ها یکی دیگر از مواردی بود که مدیرکل مدیریت بحران استان کرمانشاه بر آن تاکید کرد و ادامه داد: وقتی که ساختمانی بیمه شود، در صورت بروز هرنوع خسارت از جمله تخریب در اثر زلزله بخش قابل توجهی از بار مالی هم از دوش صاحب ملک و هم دولت برداشته خواهد شد.
ظهرابی معتقد است، اگرچه فرهنگ بیمه کردن املاک و دارایی تا حدودی بین مردم جا افتاده، اما هنوز تا شرایط مطلوب فاصله زیادی داریم.
مدیرکل مدیریت بحران استان کرمانشاه تدوین قانون جامع مدیریت بحران کشور که در این سال‌ها انجام شد را نیز گامی دیگر برای کاهش اثرات مخاطرات طبیعی از جمله زلزله در کشور دانست و عنوان کرد: بر اساس این قانون تمام دستگاه‌ها وظیفه و مسئولیت مشخصی بر عهده دارند و مسئولیت کار فقط بر عهده بخش خاصی نیست.
ظهرابی خاطرنشان کرد: نکته دیگری که در قانون جدید مدیریت بحران کشور بر آن تاکید شده مشارکت مردم و جامعه محوری مقابله با بلایای طبیعی دانست.
وی ارتقای دانش و آگاهی مردم با آموزش‌های همگانی را نیز برای کاهش خسارت‌های جانی و مالی ناشی از حوادث طبیعی از جمله زلزله بسیار موثر دانست.
مدیرکل مدیریت بحران استان کرمانشاه هماهنگی بین دستگاه‌ها و آمادگی کافی دستگاه‌های امدادی را هم ضروری خواند و ادامه داد: داشتن دپو کافی از اقلام زیستی و امدادی، آمادگی نیروها و امکانات و تجهیزات و ... از مهمترین مواردی است که می‌تواند امدادرسانی در حوادثی مانند زلزله را بهبود بخشد.
... با پیشرفت علم و دستیابی به تکنولوژی های جدید، دنیا به سمتی می رود تا حتی دقایقی زودتر و بر اساس علائمی که زمین از خود نشان می‌دهد بتوان زلزله را پیش‌بینی کرد تا حداقل مردم بتوانند خانه‌های خود را ترک کنند و از میزان تلفات جانی کاسته شود.
پیش‌نشانگرها، کلید طلایی کاهش تلفات جانی
مسئول شبکه لرزه‌نگاری استان کرمانشاه معتقد است، طی سال‌های اخیر اقدامات بسیار خوبی در سطح کشور هم برای مشاهدات پیش نشانگرهای زلزله‌های بزرگ و هم ایمنی سازه‌ها رخ داده که نتایج آن را در روند کاهشی تلفات در زلزله‌های بزرگ چند سال اخیر شاهد بوده ایم.
فرهاد فروزی در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه پس از زلزله مرگبار بم که در پنجم دی ماه 1382 رخ داد و متاسفانه یکی از فاجعه‌بارترین زلزله‌های تاریخ کشور بود درس‌های زیادی از زلزله کسب کردیم، اظهار کرد: اکنون دانش و آگاهی نسبت به زلزله هم برای جامعه علمی و هم مهندسین کشور بسیار ارتقا یافته است.
وی توسعه ایستگاه‌های لرزه‌نگاری سطح کشور برای مشاهدات پیش لرزه‌ها و پیش نشانگر زلزله‌های بزرگ را از جمله اقداماتی دانست که بعد از این زلزله بزرگ تسریع شد و عنوان کرد: این ایستگاه‌ها کمک بسزایی در زمینه آماده باش زودهنگام در برابر زلزله‌های بزرگ و مخرب می کند.
مسئول شبکه لرزه نگاری استان کرمانشاه با بیان اینکه بسیاری از زلزله‌های بزرگ و البته نه همه آنها پیش‌لرزه‌هایی دارند، تاکید کرد: وجود ایستگاه‌های لرزه‌نگاری متعدد می‌تواند پیش نشانگر زلزله‌های بزرگ را شناسایی کند و به سازمان‌ها و دستگاه‌های امدادی هشدارهای لازم درباره احتمال یک رخداد لرزه‌ای بزرگ داده شود.
به گفته فروزی، هم اکنون موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در زمینه چنین ایستگاه‌هایی بسیار پیشتاز است.
وی مشابه کاربرد این پیش نشانگرها را مربوط به زلزله ازگله استان کرمانشاه دانست و خاطرنشان کرد: دقایقی قبل از لرزه اصلی با کمک پیش لرزه‌هایی که رخ داده بود توانستیم هشدارهایی به دستگاه‌های امدادی بدهیم که در جریان احتمال بروز زلزله بزرگ قرار بگیرند.
مسئول شبکه لرزه نگاری استان کرمانشاه از وجود بیش از 130 ایستگاه لرزه نگاری در سطح کشور خبر داد که به صورت شبانه روزی هر رخداد لرزه‌ای را ثبت و پردازش می‌کنند و عنوان کرد: البته حتی اگر دقایقی قبل از وقوع زلزله بزرگ از احتمال بروز آن آگاهی داشته باشیم، باز هم نمی‌توان جلوی وقوع آن را گرفت.
مسئول شبکه لزه نگاری استان کرمانشاه در ادامه با بیان اینکه خطر زلزله همواره در کشور وجود دارد، افزود: کشور ایران روی کمربند زلزله قرار دارد و تقریبا هر 10 سال یکبار شاهد وقوع زلزله‌های بسیار بزرگ در کشور هستیم.
فروزی گفت: طی سال‌های اخیر هرچقدر که به جلو آمدیم تلفات و آسیب های زلزله‌های بزرگ در کشور کمتر شده و این امر بیانگر اهمیت مقاوم سازی ساختمان‌ها و آموزش های همگانی است.