توسعه واکسیناسیون عمومی در کنترل مدیریت بیماری کرونا از اهمیت بالایی برخوردار است. بر همین اساس طرح مدیریت هوشمند کرونا، بر مبنای دو شاخص اصلی واکسیناسیون و اجرای پروتکل‌های بهداشتی، تدوین و در کشور اجرایی شده است.
به گزارش ایسنا، در طرح مدیریت هوشمند کرونا که به گفته وزارت بهداشتی ها از ۱۵ آذر ماه ۱۴۰۰، آغاز و جزییات آن اعلام شده است، فعالیت‌های شغلی در تمام شرایط پاندمی به شرط رعایت پروتکل‌های بهداشتی و انجام واکسیناسیون منعی ندارد. از طرفی به عنوان یک اصل کلی انتقال ویروس‌های تنفسی از انسان به انسان به طور عمده از طریق ریز قطرات تنفسی، سرفه، عطسه، تخلیه ترشحات بینی و دهان و لمس اشیاء آلوده اتفاق می‌افتد.
باید توجه کرد که ویروس کرونا می‌تواند در فاصله ۲ متری منتقل شود. از دیگر راه‌های انتقال، حضور در فضای بسته با هوای راکد در صورت حضور فرد بیمار و ناقل است. با توجه به شیوع نوع دلتا و انواع سوش‌های دیگر کرونا، شدت و سرعت انتقال ویروس بیشتر شده است. بنابراین علاوه بر پوشش مناسب واکسیناسیون جامعه، رعایت فاصله ۲ متر با دیگران، استفاده مستمر از ماسک در اماکن عمومی و به ویژه در فضاهای بسته، ضدعفونی دست و گندزدایی محیط و سطوح مشترک، کنترل تهویه مناسب محیط‌های بسته، سالن‌ها و راهروهای مسقف باید در اولویت راه‌های کنترل قرار گیرد.
حمل و نقل عمومی و مواجهه طولانی مدت افراد با یکدیگر در محیطی بسته، می‌تواند از بسترهای خطر در انتقال ویروس باشد.
بر همین اساس پروتکل بهداشتی مبارزه با کووید، فاصله گذاری و الزامات سلامت محیط و کار در حمل ونقل برون شهری اعم از زمینی، ریلی، هوایی و دریایی در طرح مدیریت هوشمند محدودیت‌ها، از سوی وزارت بهداشت اعلام شد.
هدف و دامنه کاربرد مدیریت هوشمند کرونا
هدف از تدوین این پروتکل، مدیریت، کنترل و نظارت هوشمند بیماری کووید- ۱۹ به منظور ایجاد تعادل در حفظ و صیانت از سلامت افراد جامعه و بازگشت به روند زندگی عادی است. این راهنما از سوی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، جهت پیشگیری و کنترل بیماری کووید-۱۹ (کرونا ویروس) در پایانه‌های مسافربری شامل فرودگاه، ایستگاه‌های قطار و اتوبوس و همه پایانه‌های برون‌شهری بوده و سایر قوانین آیین‌نامه‌ها، مقررات و دستورالعمل‌های مرتبط با بهداشت محیط و بهداشت حرفه‌ای به قوت خود باقی است.
لزوم رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی برای قطع زنجیره کرونا
یکی از راه‌های کاهش مواجهه و قطع زنجیره انتقال کرونا، رعایت فاصله‌گذاری است. این اماکن جزء یکی از اماکن تجمع محسوب شده که می‌تواند سبب انتقال بیماری شود. از طرفی حفظ سلامت آحاد جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. لازم است مقررات ویژه‌ای از طریق فاصله‌گذاری اجتماعی علاوه بر رعایت اصول بهداشتی برای کاهش مواجهات در نظر گرفته شود.
نحوه مسافرگیری هواپیما، قطار و اتوبوس در طرح مدیریت هوشمند کرونا
در این راستا لازم است موارد زیر رعایت شود:
- کاهش مواجهه چهره به چهره کارکنان و استفاده حداکثری از تلفن، شبکه‌های اجتماعی و ویدئو کنفرانس برای برگزاری جلسات حتی برای کارکنانی که در داخل یک ساختمان کار می‌کنند.
- رعایت فاصله ۲ متر و فضای ۴ مترمربع به ازای هر نفر در ارایه کلیه خدمات مربوط به بازرسی، تهیه بلیط، تحویل بار و غیره.
- محدودیت ظرفیت حمل مسافر توسط قطار، اتوبوس و هواپیما با توجه به وضعیت پوشش واکسیناسیون عمومی و براساس مصوبات ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا خواهد بود.
تبصره یک: پذیرش مسافر در سفرهای برون شهری (شناورها، اتوبوس‌ها و قطار) حداکثر ۸۰ درصد ظرفیت تا پوشش واکسیناسیون عمومی به بیش از ۸۰ درصد برسد (در آن زمان ظرفیت پذیرش ۱۰۰ درصد خواهد شد). البته در هواپیما پذیرش مسافران ۱۰۰ درصد است.
تبصره دو: کوپه‌های قطار برای خانواده شامل محدودیت تبصره ۱ نخواهد بود.
- فاصله‌گذاری بین افراد در صندلی‌های پایانه‌های مسافربری به صورت یک در میان (رعایت فاصله حداقل یک متر) رعایت شود و از تجمع افراد در محل‌های مذکور جلوگیری شود.
- در قسمت بازرسی مسافران گیت‌های کنترل ساک، بلیط و تحویل بار، رعایت فاصله حداقل ۲ متر در صف‌های مذکور الزامی است.
- در قسمت تشخیص هویت و بازرسی با افزایش مامور تشخیص هویت و بازرس اطمینان حاصل شود که صف تشکیل نمی‌شود.
- توصیه می‌شود بازرسی بدنی با تجهیزات الکترونیکی انجام شود و تمامی کارکنان بازرسی در قسمت ورودی پایانه از وسایل حفاظت شخصی از جمله ماسک فیلتردار و دستکش استفاده کنند.
- به منظور رعایت فاصله ۲ متر با توجه به ظرفیت اتاق مادر و کودک (اتاق شیردهی) از اجتماع افراد در اتاق مذکور ممانعت شود.
شرایط پذیرش مسافران در ناوگان حمل و نقل برون شهری
هوایی:
- در پروازهای داخلی ارائه PCR منفی حداکثر ۷۲ ساعته یا کارت واکسن ضروری است.
- در پروازهای خارجی ارائه PCR منفی حداکثر ۹۶ ساعته و کارت واکسن ضروری است.
زمینی:
- ارائه PCR منفی حداکثر ۷۲ ساعته یا کارت واکسن ضروری است.
دریایی:
- برای سفرهای خارجی ارائه PCR منفی حداکثر ۹۶ ساعته و کارت واکسن ضروری است.
-برای سفرهای داخلی ارائه PCR منفی حداکثر ۷۲ ساعته یا کارت واکسن ضروری است.
الزامات غربالگری، مراقبت و بازتوانی
غربالگری شاغلین در همه‌گیری کووید- ۱۹:
- کارکنان در صورت بروز هرگونه علائم مشکوک تست سریع تشخیص کووید- ۱۹ را انجام دهند.
- بعد از گذشت ۱۴ روز از شروع علائم در صورت بهبودی بیمار، نیاز به ارائه تست PCR منفی به منظور شروع به کار نیست.
مراقبت از گروه‌های آسیب‌پذیر:
دو گروه زیر با گواهی پزشک معتمد به عنوان افرادی که در معرض ابتلا به بیماری کووید-۱۹ قرار دارند در نظر گرفته شده‌اند:
الف) بیماران با بیماری زمینه‌ای شامل بیماری قلبی– عروقی، فشارخون، دیابت، بیماری‌های تنفسی زمینه‌ای و افراد با BMI بالای ۴۰.
ب) بیماران با نقص ایمنی شامل افراد تحت درمان با کورتیکواستروئید بیش از ۱۲.۵ mg پردنیزولون در روز بیش از دو هفته، شیمی درمانی، بدخیمی‌ها و پیوند اعضا.
در صورت عدم امکان دورکاری شرایط محیط کار برای این افراد به گونه‌ای فراهم شود که حداقل تماس را با سایر افراد داشته باشند. تغییر شغل موقت در محیط کاری یا تغییر محل کار به محیطی با شرایط تهویه مناسب‌تر و کم‌جمعیت‌تر می‌تواند کمک کننده باشد.
بازتوانی در شاغلین با سابقه کووید-۱۹:
تمامی شاغلین بعد از ابتلا به بیماری کووید-۱۹ لازم است پس از طی دوران درمان و نقاهت جهت بازگشت به کار براساس آخرین نسخه "راهنمای بازگشت به کار شاغلین با احتمال ابتلا به کووید-۱۹ " ابلاغی از وزارت بهداشت توسط پزشک مورد ارزیابی قرار گیرند.
موارد مربوط به اقدامات کنترلی سلامت محیط و کار
- بهداشت فردی
از ورود افراد بدون ماسک ممانعت به عمل آید، در حد امکان سعی شود بلیط به صورت تلفنی یا الکترونیکی رزرو شود، خدمت‌دهنده موظف است کارت واکسن یا تست PCR منفی ۷۲ ساعته را به ناظر/ ناظرین ارائه کند، کلیه کارکنان موظف به انجام واکسیناسیون هستند، استفاده از ماسک برای کلیه کارکنان و مراجعین الزامی است، از دست دادن و روبوسی کردن با یکدیگر پرهیز کنید، درصورت مواجهه با افراد بیمار تا زمان رسیدن آمبولانس یا انتقال به مراکز درمانی، فرد بیمار تا حد امکان در یک مکان جدا از سایرین نگه داشته شود، شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون و یا استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده بر پایه الکل، تا حد امکان پرداخت‌ها به صورت غیرنقدی صورت گیرد، استفاده از سیستم اتوماسیون اداری و حداقل استفاده از کاغذ به منظور جلوگیری از انتشار احتمالی، استفاده از وسایل حفاظت شخصی از جمله ماسک توسط کلیه پرسنل شاغل الزامی است و ترجیحا مواد ضدعفونی‌کننده بر پایه الکل به همراه داشته باشند، داشتن کارت بهداشت برای کلیه دست‌اندرکاران موادغذایی در پایانه‌ها الزامی است، برای ثبت حضور و غیاب پرسنل ترجیحا از سیستم تشخیص چهره استفاده شود، برای تماس با دستگیره‌های در، کلیدهای آسانسور و نظایر آن از دستمال کاغذی استفاده شود، کلیدهای آسانسور و مواردی نظایر آن ترجیحا غیرلمسی باشد، استفاده از دستمال کاغذی هنگام عطسه یا سرفه کردن الزامی است، درصورتیکه دستمال وجود نداشت از قسمت داخلی آرنج موقع سرفه و عطسه استفاده کنید، از تماس دست‌ها با چشم، دهان و بینی خودداری شود.
- بهداشت مواد غذایی:
در مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی مستقر در پایانه رعایت ضوابط دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های بهداشتی مربوط به این‌گونه مراکز الزامی است.
بر این اساس نمک، فلفل، سماق، قند، شکر و آب آشامیدنی ترجیحا در بسته‌بندی‌های یکبار مصرف باشد، در صورت توزیع غذا در پایانه‌ها باید به صورت بسته‌بندی انجام شود و متصدیان توزیع غذا دارای وسایل حفاظت فردی (ماسک و دستکش) باشند، فعالیت مراکز فوق بر اساس طرح محدودیت هوشمند خواهد بود.
- بهداشت ابزار و تجهیزات:
آشپزخانه‌ها و محل‌های سرو غذا در این مراکز موظفند جهت سرو غذا از لیوان، قاشق، چنگال و کارد ظروف یکبار مصرف استفاده کنند. آشپزخانه‌ها و محل‌های سرو غذا موظفند پس از هر سرویس‌دهی کلیه ظروف طبخ و آماده‌سازی موادغذایی را شستشو و گندزدایی نمایند، از سفره یکبار مصرف برای میز غذاخوری استفاده شود و باید پس از هر بار استفاده تعویض گردد، شست‌وشو و گندزدایی پرده‌ها، فرش نمازخانه و نظایر آن (در صورت وجود) در تواتر زمانی مناسب ضرورت دارد.
همچنین گندزدایی روزانه نیمکت‌ها و صندلی‌های محوطه پایانه انجام شود، جهت توزیع غذا و نوشیدنی از ظروف یکبار مصرف مجاز استفاده گردد، وسایل نظافت مورد استفاده پس از هر بار استفاده گندزدایی شود، در نمازخانه‌ها استفاده از مهر و سجاده شخصی و چادر شخصی کاملا ضرورت دارد و کلیه مهرها، کتب، ادعیه و وسایل مشترک مذکور به صورت موقت جمع‌آوری گردد، در صورت وجود سالن‌های ورزشی وسایل و تجهیزات هر دو ساعت یکبار و در پایان شیفت کاری گندزدایی شوند، در صورت وجود رختکن و حمام استفاده از وسایل بهداشتی شخصی ضروری است، سطل‌های زباله دردار، پدالی، همراه با کیسه زباله استفاده شود.
سطوح زیر ابتدا تمیز و سپس گندزدایی شوند:
نشیمن صندلی، دسته‌های صندلی، پشتی صندلی (قسمت پلاستیکی یا فلزی)، قفل کمربندهای ایمنی، چراغ‌ها و کنترل‌ها، کلید احضار مهماندار و محفظه بالای سر، دیواره و پنجره‌ها، در صورت استفاده سرویس بهداشتی توسط مسافر بیمار، درها، دستگیره‌ها، نشیمن توالت، محل تعویض پوشک، دستشویی و دیوارها و کانتر گندزدایی شود، از بین بردن هرگونه آلودگی از کف کابین.
در عین حال دور ریختن دستکش‌ها، دستمال کاغذی و ماسک آلوده در کیسه زباله محکم و بدون درز و نشت ضروری است، بعد از اتمام کار دست‌ها را با آب و صابون بشویید یا با ماده ضدعفونی‌کننده بر پایه الکل تمیز کنید.
- بهداشت ساختمان:
نصب تابلوهای آموزشی نحوه پیشگیری از انتقال بیماری‌های تنفسی به تعداد کافی در محل، استفاده از سیستم تهویه یا باز گذاشتن پنجره‌ها در قسمت‌های اداری فرودگاه، ایستگاه‌های قطار و اتوبوس به منظور تهویه مناسب محل، نصب راهنمای شست‌وشوی دست‌ها به تعداد کافی در محل سرو مواد غذایی و سرویس‌های بهداشتی، تهویه مناسب سرویس‌های بهداشتی، سرویس‌های بهداشتی به صورت مجزا گندزدایی شوند، قبل از کشیدن سیفون توالت فرنگی در آن را بگذارید تا میکروب‌ها در هوا پخش نشوند، سطوح دارای تماس مشترک ابتدا با دستمال تمیز و خشک شده و سپس گندزدایی شود، نصب مواد ضدعفونی‌کننده دست با پایه نگهدارنده به تعداد مناسب در ورودی‌ها و خروجی‌ها، گندزدایی مستمر محیط داخلی پایانه و تجهیزات مرتبط حداقل روزی یکبار، گندزدایی محل انبار هواپیما به خصوص در پروازهای خارجی بعد از تخلیه بار، گندزدایی بارهای رسیده به خصوص در پروازهای خارجی به صورتی که کلیه سطوح بارها به مواد گندزدا آغشته شود، نسبت به تعبیه سیستم لوله‌کشی صابون مایع و دستمال کاغذی در سرویس‌هایی بهداشتی اقدام گردد، توصیه می‌شود شیر آب روشویی سرویس‌های بهداشتی ترجیحا از نوع پدالی پایی و یا چشمی باشد، دفع پسماندها باید به شیوه بهداشتی در سطل‌های دردار و پدالی صورت پذیرد و کلیه پرسنل مسئول در خصوص جمع‌آوری و دفع پسماند رعایت تمامی ملاحظات بهداشتی در آخر هر شیفت را در دستور کار قرار دهند.
همچنین در محل‌های تجمع نظیر نمازخانه گندزدایی در فواصل اقامه هر وعده نماز پیش‌بینی شود، هوای آسانسور باید تهویه مناسب داشته باشد و مرتبا گندزدایی شود، عملیات سوخت‌گیری وسائط نقلیه در پمپ بنزین‌ها و جایگاه‌های سوخت باید فقط توسط متصدیان جایگاه‌ها صورت پذیرد، اتاقک‌های سیگار غیرفعال گردند. در عین حال اتاق مادر و کودک هر هشت ساعت یکبار با مواد گندزدا با پایه الکل گندزدایی گردد، در قسمت صندوق امانات لازم است کلیه وسایل کوچک قبل از تحویل گرفتن در داخل کیسه‌های نایلونی قرار گیرند.
- تهویه:
- فراهم کردن امکان استفاده حداکثری از تهویه طبیعی در مراکز مذکور از جمله پایانه‌ها از طریق نصب پنجره‌های بازشونده به میزان حداقل ۴۵ درجه و با مساحت ۱۰ الی ۲۰ درصد مساحت کف به گونه‌ای که به ازای هر یک از کارکنان و مراجعان حداقل ۱۰ لیتر در ثانیه هوا تامین گردد.
- فراهم نمودن امکان استفاده حداکثری از تهویه ۲ طرفه (باز نمودن پنجره‌های متقابل همزمان) در مراکز فوق به گونه‌ای که به ازای هر یک از کارکنان و مراجعان حداقل ۱۰ لیتر در ثانیه هوا تامین گردد.
- فراهم نمودن امکان تعویض هوای محیط با هوای آزاد در مراکز فوق حداقل به اندازه ۶ بار در ساعت و یا به ازای هر یک از کارکنان و مراجعان حداقل ۱۰ لیتر در ثانیه هوا تامین گردد.
- در صورتی که تعداد پنجره‌ها کافی نباشد با نصب اگزاست فن‌های مکشی با دبی مناسب به سمت خارج از ساختمان مراکز فوق به گونه ای که به ازای هر یک از کارکنان و مراجعان حداقل ۱۰ لیتر در ثانیه هوا تامین و یا ۶ بار در ساعت تعویض و جابه جا گردد.
- از قرار دادن فن به طریقی که به طور بالقوه باعث جریان مستقیم هوا از یک شخص به شخص دیگری شود، خودداری گردد. استراتژی مناسب استفاده از فن‌های پنجره‌ای و هدایت هوای داخل به بیرون ساختمان است.
- نظارت دقیق بر تعداد افرادی که همزمان از آسانسور استفاده می کنند(حداکثر ۵۰ درصد ظرفیت).
- نصب تابلوهای هشدار دهنده در کلیه آسانسورها به منظور رعایت تعداد حداکثر افراد و همچنین عدم صحبت با یکدیگر و تلفن همراه.
- استفاده از فن‌های مکشی و یا دستگاه‌های تصفیه هوای مجهز به فیلتر هپا با توان مناسب در کلیه آسانسورهای ساختمان مراکز فوق و روشن نمودن آن در تمام ساعات کار فعالیت.
- در فضاهایی که نمی‌توان تهویه و جابجایی هوای آزاد را به میزان کافی انجام داد، میزان دی اکسید کربن موجود در هوا پایش شود و از دستگاه‌های تصفیه هوای مجهز به فیلتر هپا متناسب با اندازه ساختمان مراکز فوق و به تعداد کافی استفاده گردد.
- توصیه می‌شود با توجه به اینکه در فصل پاییز و زمستان امکان باز نمودن پنجره‌ها فراهم نیست، دستگاه‌های تصفیه هوای مجهز به فیلتر هپای استاندارد برای نصب در اتاق‌های فاقد پنجره ساختمان مراکز فوق به تعداد کافی خریداری و نصب شود.
- با توجه به ارتباط غلظت دی اکسید کربن موجود در هوا با تعداد افراد حاضر در محل و نحوه تهویه، پیشنهاد می‌گردد به منظور اطمینان از تهویه مناسب، غلظت دی اکسید کربن در هوای واحدهای مختلف پایش شود.
- کلیه سرویس‌های بهداشتی مجهز به اگزاهاست فن به تعداد کافی و با ظرفیت مناسب بوده و در زمان فعالیت مراکز فوق روشن باشد.
نکات مهم مرتبط با مشاغل گروه حمل و نقل عمومی در طرح مدیریت هوشمند کرونا
- مراکز موضوع این پروتکل به شرط انجام واکسیناسیون شاغلین یا تست PCR منفی معتبر حداکثر ۷۲ ساعته و رعایت پروتکل حاضر، مجاز به فعالیت هستند.
- مشاغل این گروه برای ادامه فعالیت دارای کارت واکسیناسیون یا تست PCR منفی معتبر حداکثر ۷۲ ساعته باشند.
- مشاغل این گروه مورد بازرسی سطح‌بندی شده قرار خواهند گرفت. (متصدی واحد، بازرسان اتحادیه و اتاق اصناف و بازرسان وزارت بهداشت).
- در صورت عدم توجه به واکسیناسیون یا تست PCR منفی معتبر حداکثر ۷۲ ساعته با واحد مربوطه مطابق مصوبات ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا به عنوان عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی برخورد خواهد شد. (از جمله اقدامات قانونی مانند عدم تمدید کارت بهداشت، صدور عدم صلاحیت مشاغل برای دریافت پروانه).
- مدیریت اماکن موضوع این پروتکل موظف است به منظور نظارت بر حسن اجرای پروتکل حاضر از کارشناسان بهداشت محیط آزاد (دارای کد ممیزی و گواهینامه خود کنترلی و خود اظهاری بهداشتی یا نیروی خرید خدمت دفاتر خدمات سلامت) استفاده کند. حضور این کارشناس به صورت تمام وقت در محل الزامی نیست، اما مستند بازرسی و نظارت باید همیشه در اختیار مدیر قرار گیرد.
- مسئولیت حسن اجرای پروتکل حاضر بر عهده مدیریت اماکن موضوع این پروتکل است.
- هنگام گندزدایی و نظافت، سالن‌ها باید خالی از افراد بوده و درها و پنجره‌ها باز گذاشته شوند و جهت تهویه بهتر هواکش نیز روشن باشد.
- از پاشیدن و ریختن محلول‌های گندزدا روی سطوح و کلیدها، تجهیزات برق‌دار و مواد ناسازگار و با احتمال انفجار و آتش سوزی اجتناب شود.
- بسته به وظایف کاری و مواجهه احتمالی، وسایل حفاظت فردی در برابر ویروس شامل لباس، ماسک و در صورت نیاز برای نیروهای خدماتی عینک محافظ صورت تأمین شود.
- ماسک، صابون و مواد شوینده کافی در اختیار کارکنان قرار داده شود.
- نظافت از یک نقطه آغاز و در طرف یا نقطه مقابل به پایان رسد. (تِی را به صورت مارپیچی حرکت دهید).
- تِی‌هایی که برای نظافت کف اتاق، سالن و غیره استفاده می شود باید دارای چند " "سَر" اضافی باشند.