روزانه یک‌هزار نفر عراقی به مشهد وارد می‌شوند، فقط در ماه آبان ۳۰ هزار عراقی به این شهر سفر کردند. اینک با تازه‌ترین توافق آژانس‌های ایرانی و عراقی، هر عراقی با پرداخت دست‌کم ۲۰ دلار می‌تواند «تور مشهد» بخرد.
مشهد، اصلی‌ترین مقصد زیارتی شیعیان در ایران روزهای شلوغی را پیش رو دارد، پس از سفر ۷۲ ساعته هیأت بزرگ عراقی و توافق‌ها و قراردادهای امضاشده و برقراری پروازهای کویت، پیش‌بینی می‌شود جمعیت زائران خارجی در این شهر پس از یک‌سال و نیم رکود کرونا، افزایش قابل توجهی داشته باشد.
مجتبی احمدی ـ عضو کمیته گردشگری مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین عضو کمیته فنی اداره کل میراث فرهنگی استان خراسان رضوی ـ در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به افزایش سفر عراقی‌ها به مشهد پس از بازگشایی مرزها و لغو روادید هوایی بین دو کشور، اظهار کرد: روزانه بین ۹ تا ۱۱ پرواز از عراق به مشهد انجام می‌شود.
از اول تا ۳۰ آبان‌ماه بالغ بر ۳۰ هزار زائر عراقی وارد مشهد شده‌اند، یعنی هر روز هزار نفر که بالاترین آمار در این مدت بوده است. بعد از عراقی‌ها، پاکستانی‌ها بیشترین علاقه‌مندان امام رضا (ع) را دارند. از این هفته هم، با شش پرواز مستقیمی که بین کویت و مشهد برقرار می‌شود، هفته‌ای هزار کویتی به این شهر سفر می‌کنند.
او افزود: بیشتر عراقی‌ها انفرادی و بدون ساماندهی و یا با دلال می‌آیند. ما باید برای آن‌ها انگیزه ایجاد کنیم تا با آژانس و سامان‌دهی‌شده سفر کنند، مثلا اگر ۲۰۰ دلار هزینه می‌کنند ما با ۱۰۰ دلار این سفر را اجرا کنیم.
این فعال گردشگری درباره اعتراض عراقی‌ها به بی ثباتی قیمت خدمات در ایران، گفت: قیمت‌ها بی‌ثبات نیست. بسته سفرهای متنوعی با قیمت‌های مناسب برای عراقی‌ها طراحی شده است؛ مثلا از قیمت ۲۰ دلار برای سه‌شب اقامت در هتل یک ستاره در مشهد تا ۷۵ دلار برای سه‌شب در هتل پنج‌ستاره تور وجود دارد.
این سفرها شامل بیمه، ترانسفر فرودگاهی و سه وعده غذایی و اقامت در هتل است. وقتی مسافر با ۴۵ دلار هفت شبانه‌روز می‌تواند به مشهد سفر کند، همه امکانات و خدمات را هم دریافت کند چرا باید سراغ دلال برود؟ قیمت‌ها واقعا مناسب‌سازی شده است. البته ما سعی کردیم حداقل سود را درنظر بگیریم و تخفیف‌های خوبی از شرکت‌های هواپیمایی و هتل‌ها برای مناسب‌سازی بسته‌های سفر گرفته شده است؛ مثلا شرکت‌های هواپیمایی برای مسیر هوایی عراق ـ مشهد، ۳۰ درصد روی این تورها تخفیف داده‌اند.
احمدی ادامه داد: پس از سفر هیأت عراقی، از آژانس‌های پاکستان به مشهد دعوت خواهد شد تا زمینه برقراری پرواز مستقیم بین مشهد و لاهور در هفته‌های آینده نیز برقرار شود.
مجوزها برای یکی از شرکت‌های هواپیمایی گرفته شده تا هفته‌ای یک تا دو پرواز در این مسیر انجام شود، چون بیشتر شیعیان علاقه‌مند به امام رضا (ع) در پاکستان زندگی می‌کنند، آن‌ها به سختی و با اتوبوس مسیر زمینی طولانی را تا مشهد طی می‌کنند.
عضو کمیته گردشگری مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره برنامه سفر افغانستانی‌ها به ایران با توجه به تقاضایی که برای سفرهای زیارتی از این کشور وجود دارد و مشکلات صدور ویزا، اظهار کرد: متقاضی زیادی از افغانستان برای سفر به ایران وجود دارد، اما موضوع این است که در شهر مشهد بالغ بر یک میلیون مهاجر افغانستانی وجود دارد. خیلی از آن‌ها به دلایل مختلف دیگر به کشورشان برنمی‌گردند، درحالی‌که عراقی و عمانی وقتی می‌آید در نهایت پس از یک ماه برمی‌گردد.
مساله افغانستانی‌ها این است که معمولا رسوب می‌کنند و سیستم دولتی هم تمام مسؤولیت را به عهده آژانسی می‌گذارد که آن افغانستانی را به ایران آورده است و این برای ما به عنوان بخش خصوصی نگرانی ایجاد می‌کند.
او افزود: البته بسیاری از افغانستانی‌ها منظم و منضبط هستند، من به مدت پنج سال مسؤولیت اعزام خارجی‌های مقیم در ایران را به حج داشتم، افغانستانی‌ها بسیار منظم، مرتب و بدون مشکل بودند، به هر حال رسوب برخی از آن‌ها نگرانی زیادی را برای آژانس‌های مسافرتی که می‌خواهند از افغانستان مسافر وارد کنند، ایجاد می‌کند، اما اگر آژانس‌های برتر افغانستان را مثل عراق دعوت و سیستمی را طراحی کنیم و دولت هم حمایت کند، می‌توان در این بازار هم فعال شد.
او در ادامه درباره نتایج سفر و مذاکرات ۷۲ ساعته هیأت گردشگری عراق در مشهد، گفت: زائران عراقی معمولا به صورت انفرادی به ایران می‌آیند و در اماکنی اقامت دارند که غیرمجاز است؛ خانه‌های اجاره ای بدون شناسنامه و هویت تاییدنشده که کنترل بهداشتی و نظارت هم نمی‌شوند.
همه اتفاقاتی هم که برای عراقی‌ها پیش می‌آید به خاطر اقامت و استفاده از خدمات غیرمجاز و تاییدنشده است.
زائران عراقی غیر از زیارت برای درمان هم به ایران سفر می‌کنند که بیشتر جراحی‌های زیبایی را شامل می‌شود، اما گرفتار دلال‌های غیرمجازی می‌شوند که با زبان عربی آشنا شده‌اند و به کلینیک‌ها و مراکز درمانی مراجعه می‌کنند و در ازای معرفی هر عراقی ۵۰ درصد کمیسیون می‌گیرند.
دلالی که واسطه است گاهی از پزشکی که جراحی آن مسافر عراقی را انجام می‌دهد، بیشتر درآمد دارد. ما مخالف درآمدزایی نیستیم، اما مساله پشتیبانی و خدمات‌دهی به مسافر است که ناراضی به کشورش برنگردد.
عضو کمیته فنی اداره کل میراث فرهنگی استان خراسان رضوی با اشاره به این‌که ۵۴ درصد از تخت‌های اقامتی کشور در مشهد متمرکز است و در دوران کرونا نه تنها این تاسیسات که تمام صنعت گردشگری ضربه سنگینی را متحمل شدند، افزود: با تلاش‌های فراوانی که برای لغو روادید سفرهای هوایی بین ایران و عراق اتفاق افتاد، تاثیر بسیار خوبی را در روابط دو کشور شاهد هستیم. هرچند لغو روادید علاوه بر مزیتی که دارد اگر کنترل نشود مضراتی خواهد داشت.
مزیت لغو روادید این است که تعداد زائر و مسافران عراقی به مشهد افزایش خواهد یافت، اما اگر کنترل نشود، تبعاتی به دنبال خواهد داشت.
بنابراین وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با سازمان‌های دست‌اندرکار که در ستاد ملی کرونا نیز عضویت دارند، دستورالعملی را تهیه کردند تا همان‌طور که از ایران به صورت کاروانی، زائر به حج، عمره، سوریه و عراق اعزام می‌شود، عراقی‌ها را هم ساماندهی کنیم که انفرادی سفر نکنند و گرفتار دلال‌ها نشوند.
بسته سفر ارائه دهیم تا قیمت، خدمات و بیمه آن مشخص باشد. به دنبال آن دستورالعمل و طرح وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای ساماندهی سفر عراقی با لغو روادید هوایی، تشکل‌های صنفی استان خراسان رضوی نیز از شرکت‌های گردشگری عراق از شهرهای مختلفی چون نجف، حله، بغداد، اربیل، بصره و کربلا دعوت کردند تا با ظرفیت‌های پزشکی، درمانی و هتلی از نزدیک آشنا شوند، ضمن این‌که قیمت‌های مشخصی را اعلام کنیم.
با این برنامه مسافر عراقی برای هفت شبانه‌روز سفر به شهر مشهد با خدمات کامل و وعده‌های غذایی ۴۵ تا ۵۰ دلار پرداخت می‌کند. البته اگر با تور و آژانس سفر کند. هدف ما هم از این مذاکرات و توافق‌ها، ارائه قیمت و خدمات مناسب و به دنبال آن ساماندهی سفر عراقی‌ها است.
او در ادامه بیان کرد: به هر حال سفر انفرادی و بدون برنامه عراقی‌ها بدون دردسر نبوده است. در مشهد هفت تشکل خصوصی داریم از بومگردی و هتل‌ها تا آژانس‌های مسافرتی و گردشگری سلامت، ۳۰۰ راهنمای گردشگری هم داریم که اگر قرار است عراقی‌ها به ایران سفر کنند، بهتر است از ظرفیت همه این تشکل‌ها و راهنماها استفاده شود تا زندگی و معیشت آن‌ها هم تامین شود، نه این‌که مسافر گرفتار دلال بدون مجوزی شود که نه مالیات می‌دهد و نه متعهد است و دست آخر مسافر را ناراضی می‌گذارد.
این فعال گردشگری افزود: برای دعوت از آژانس‌های عراقی نیز با وزارت گردشگری عراق مکاتبه شد. برخی از آژانس‌های ایرانی همکاران خود را از عراق دعوت کردند و در مجموع، حدود ۶۰ آژانس برای مذاکره و توافق به مشهد سفر کردند و در ۷۲ ساعت فرصت خوبی فراهم شد. مشهد از ابتدای انقلاب تا کنون شاهد چنین تجمعی در این سطح از آژانس‌های گردشگری یک کشور خارجی نبوده است.
احمدی گفت: در دو ماه آینده مشهد میزبان چند هیأت خارجی دیگر خواهد بود، ۲۲ شرکت گردشگری نیز از عمان دعوت شده‌اند.
در تفاهم‌نامه‌های دو جانبه تاکید شده که رفت و آمد هیأت‌ها متقابل باشد، مثلا در ادامه سفر هیأت عراقی به مشهد، آژانس‌های ایرانی نیز به عراق سفری داشته باشند.
تبادل و گفت‌وگو در آیندۀ ارتباط و برنامه‌ریزی‌ها تاثیر مثبت دارد. با شرکت‌های عراقی نیز تا کنون بیش از ۱۸ قرارداد امضا شده است. فقط یکی از قراردادها مربوط به سفر ۵۰۰ عراقی از سوی یکی از آژانس‌ها در هفته آینده به ایران است.
وقتی قیمت مناسب و خدمات استاندارد باشد، چرا به دلال مراجعه کنند، اگر مشکلی هم پیش آید، یک جایی وجود دارد که پیگیری و نظارت کند.
این تورگردان اظهار کرد: ما این همه برای نمایشگاه‌های اروپایی هزینه و تلاش می‌کنیم و دست‌آخر به سختی یک گروه پنج‌نفره به مشهد می‌آوریم.
هر سال در این نمایشگاه‌ها حضور داشته‌ام، چندهزار یورو برای هر نمایشگاه هزینه کرده‌ام، درحالی که به این راحتی می‌توان از منطقه گردشگر و زائر جذب کرد، کشورهایی که فرهنگ نزدیک، دسترسی آسان و عایدی بیشتری برای ایران دارند.
ما بازار بالقوه خود را از دست داده‌ایم این همه وقت برای بازار اروپا می‌گذاریم و دست آخر عایدی نداریم، مخصوصا برای شهری مثل مشهد، ممکن است اصفهان و شیراز عایدی بیشتری از نمایشگاه‌های اروپایی داشته باشند، اما برای مشهد این‌طور نبوده است.
در سال‌هایی که در نمایشگاه‌های اروپایی حضور داشتیم فقط برای بالا رفتن اسم و پرچم ایران در آن فضاها هزینه کرده‌ایم.
او درباره مشکلات سفر عراقی‌هایی که انفرادی و بدون ساماندهی به ایران سفر می‌کنند، گفت: سرکنسول عراق در مشهد از برخی ناامنی‌ها گله داشت، پاسخ ما این بود که اگر مسافر با آژانس سفر کند، آژانس متعهد، پاسخگو و پیگیر مشکلات مسافرانش خواهد بود.
وقتی مسافر می‌آید ما نمی‌دانیم کجا اقامت دارد و چند برابر پول هم به دلال می‌دهد، وقتی مشکل پیش آید، کسی نمی‌تواند پاسخگو باشد، چهره کشور ما هم تخریب می‌شود.
احمدی گفت گاهی ممکن است دلال‌ها تست‌های غیرواقعی کرونا در اختیار مسافر قرار دهند یا ویزافروشی کنند.
دلال‌های غیرمجاز که با زبان عربی آشنا شده‌اند هر چه مسافر نیاز داشته باشد تامین می‌کنند. باید نظارت سازمان دولتی بیشتر شود تا جلو ناهنجاری‌ها گرفته شود.