هرساله با شروع فصول سرد و ظهور پدیده وارونگی (اینورژن)، آلودگی هوا در پایتخت افزایش می‌باید و مسئولان برای مقابله با این پدیده به تکاپو می‌افتند؛ در حالی که بارها کارشناسان اعلام کرده‌اند که قبل از شروع پاییز و زمستان باید اقدامات لازم برای کاهش آلودگی هوا انجام شود.
به گزارش ایرنا، اگرچه از سال گذشته اقدام‌های پیشگیرانه ای همچون ممنوعیت استفاده از سوخت مازوت در کارخانه ها و نیروگاهای استان تهران صورت گرفت اما با توجه به اینکه بیشترین آلودگی هوای تهران مربوط به منابع متحرک یعنی خودروها و موتورسیکلت‌ها است، این اقدام در کاهش آلودگی هوا نقش بسزایی نداشته است.
کارشناسان حوزه شهری تاکید دارند که هر چند طرح‌های ترافیک و کنترل آلودگی هوا چند سالی است در راستای کاهش ترافیک و مقابله با آلودگی هوا اجرا می‌شود اما به دلیل فروش طرح ترافیک و جریمه شدن رانندگان در طرح کاهش آلودگی هوا، با ورود دوباره خودروها به طرح‌ها و ایجاد ترافیک در عمل طرح‌های مذکور کارآرایی لازم را نداشته و با شکست مواجه شده است.
از سوی دیگر مهمترین دلیل تشدید آلودگی هوای تهران را کارشناسان وجود خودروهای فرسوده و فاقد معاینه فنی ارزیابی می کنند. در حقیقت دارندگان این وسایل نقلیه به دلیل پایین بودن قیمت خودروهای خود و نداشتن تمکن مالی برای بروزرسانی آن، حاضر نیستند خودرو خود را به مراکز اسقاط بفروشند و هر روز به تعداد وسایل نقلیه فرسوده در کلانشهر تهران افزوده می‌شود.
از همین رو با توجه به تاثیر خودروهای فرسوده در آلودگی هوا می طلبد متولیان امر اقدامات حمایتی و تشویقی برای دارندگان خودروهای فرسوده در نظر بگیرند تا آنها ترغیب شوند وسایل نقلیه خود را به مراکز اسقاط تحویل دهند.
به گفته سرهنگ نورالله خادم رییس پلیس راه تهران بزرگ در ۶ ماهه نخست امسال یک میلیون و ۶۲۶ هزار و ۸۵ دستگاه خودرو به دلیل نداشتن معاینه فنی توسط دوربین های ثبت تخلف پلیس راهور جریمه شدند و در همین مدت بیش از ۱۲ هزار خودرو دودزا و ۳۸ هزار وسیله نقلیه به دلیل نقص سیستم و پنج هزار خودرو به دلیل آلودگی هوا اعمال قانون و ۷۷۵ وسیله نقلیه دیگر نیز توقیف شدند.
ضرورت کنترل خودروهای آلاینده با سامانه مکانیزه
رییس پلیس راهور تهران با بیان اینکه ۷۰ درصد آلودگی هوای پایتخت مربوط به منابع متحرک است که ناوگان حمل و نقل عمومی در این بخش نقش اساسی دارد، اذعان داشت: برای کنترل خودروهای آلاینده باید به سمت مکانیزه و سیستمی شدن برویم.
به گفته سردار محمد حسین حمیدی در ۶ ماهه نخست امسال ۱۱۰ هزار خودروی سبک و ۱۹ هزار خودروی سنگین در بحث آلودگی هوا اعمال قانون شدند.
وی یادآور شد: ساماندهی ناوگان حمل و نقل عمومی آلاینده پایتخت، تولید نشدن موتورسیکلت‌های آلاینده، ساماندهی پایانه‌های مسافربری در اماکنی همچون میدان تجریش، ساماندهی طرح های نیمه کاره در معابر پرترافیک و همچنین انتقال پایانه‌های باربری ضروری است و پلیس راهور تهران بزرگ در این خصوص راهکارهایی دارد که به مجلس و دستگاه های مربوطه ارائه کرده است.
سردار حمیدی در خصوص معاینه فنی خودروها نیز گفت: باید مراکز سیار معاینه فنی در تهران ایجاد شود.
ایستگاه‌های پایش آلودگی هوای تهران به روز شود
به گفته رییس فراکسیون محیط زیست مجلس یازدهم یکی از مشکلات در حوزه آلودگی هوا نقص در سامانه‌های سنجش آلودگی هوای پایتخت است و اورهال کردن ایستگاه‌های پایش آلودگی هوای تهران باید به سرعت اجرایی شود.
سمیه رفیعی سوم آبان امسال تاکید کرد: اداره کل محیط زیست استان و شهرداری تهران ۲ هفته مهلت دارند تا نسبت به رفع این مشکل اقدام کنند تا بتوانیم اطلاعات درست و دقیقی در این حوزه به شهروندان ارائه کنیم.
به گفته وی بر این اساس برخی از ایستگاه‌های از رده خارج باید به روز رسانی شود و مجلس نیز در پایان مهلت تعیین شده گزارش اقدامات را از بخش‌های مربوطه پیگیری می کند.
رفیعی با بیان اینکه باید حداکثر اقدامات کنترلی برای پیشگیری از افزایش بار آلودگی هوای پایتخت انجام شود، افزود: از هواشناسی می‌خواهیم پیش بینی‌های خود را در خصوص روزهایی که پدیده وارونگی اتفاق می‌افتد به فوریت در اختیار همه دستگاه‌های ذیربط و شهروندان قرار دهد.
رفیعی تاکید کرد: وزارت نیرو نیز موظف است به طور اکید در روزهایی که پیش بینی ورود پایتخت به شرایط وارونگی هوا می‌شود به هیچ عنوان در نیروگاه‌های برق حرارتی استان تهران، البرز و استان‌های همجوار که در مسیر کریدور باد پایتخت قرار دارند از سوخت مازوت استفاده نکند.
وی یادآوری کرد: در عین حال نظارت بر این مساله باید در اولویت کاری ادارات کل محیط زیست استان‌های تهران و همجوار قرار گیرد.
این نماینده مجلس شورای اسلامی گفت: بیشترین اثرات آلودگی هوای شهر تهران از خودروهای دیزلی نشات می‌گیرد که باید برای این موضوع چاره‌ای اندیشید و برای رفع آن اقدامی اثرگذار انجام داد.
رفیعی با بیان اینکه مساله آلودگی هوا حل شدنی است و تنها اراده و مدیریت قوی نیاز دارد، ادامه داد: دستگاه‌های اجرایی باید به صورت زنجیروار به یکدیگر متصل شوند تا بتوانند تکالیف خود را بخوبی در حوزه رفع مشکل آلودگی هوا انجام دهند.
وی افزود: مجلس در خصوص اجرای قانون هوای پاک مصمم است و به زودی دستگاه‌های متخلف که تخطی از این قانون داشته و ترک فعل کرده‌اند به دستگاه قضایی معرفی می‌شوند.
رفیعی در خصوص اتوبوس‌های فرسوده پایتخت نیز گفت: باید تکلیف اتوبوس‌های فرسوده و بی‌پلاک پایتخت هرچه سریعتر مشخص شود و از سوی دیگر شهرداری تهران و وزارت کشور مکلفند که از این پس تنها اتوبوس‌های برقی جدید را به ناوگان حمل و نقلی پایتخت اضافه کنند که در این خصوص مجلس تمام تلاش خود را برای ایجاد بسترهای لازم به کار خواهد گرفت.
وی گفت: همچنین بحث تاکسی‌های فرسوده به جد پیگیری می‌شود و ما مطالبه‌گر خواهیم بود و از سوی دیگر می‌خواهیم بدانیم که چرا تعداد زیادی از این تاکسی‌ها در خط خدمات دهی به حمل ونقل عمومی نیستند و خدمات دهی لازم را نمی‌کنند و شهرداری نیز برخوردی با آنها انجام نمی‌دهد.
رییس فراکسیون محیط زیست مجلس یکی از مشکلات آلودگی هوا و ترافیک تهران را نبود پارکینگ‌های عمومی ارزیابی و اضافه کرد: شهرداری باید در طرحی ضربتی نسبت به حل این مشکل بخصوص در مناطق پرتردد و پرمراجعه اقدام کند.
وی با تاکید بر این که از پلیس راهور نیز انتظار داریم تا برخورد با خودروها و موتورسیکلت‌های دودزا و آلاینده را به طور جدی پیگیری کند، افزود: در عین حال باید تمهیدات لازم برای به کارگیری موتورسیکلت‌های برقی در تهران و جایگزینی با موتورسیکلت‌های بنزینی اندیشیده شود.
رفیعی با اشاره به موضوع معاینه فنی خودروها و موتورسیکلت‌ها، مدعی شد: بخش عمده‌ای از خودروهایی که در تهران تردد می‌کنند معاینه فنی خود را از مراکز معاینه فنی اطراف تهران اخذ می‌کنند که در عمل نظارت دقیقی بر روی آنها نیست و باید در این خصوص فکری اساسی شود.
وی با بیان این که براساس قانون حدود ۷۰ درصد جرایم صنایع آلاینده در اختیار شهرداری‌ها برای رفع مشکلات آلایندگی و حمل و نقل پاک قرار می‌گیرد، افزود: شهرداری تهران باید پاسخ دهد با این سهم ۷۰ درصدی خود طی سال‌های گذشته چه کرده و چه اقدام عملی برای رفع مشکلات آلودگی هوا انجام داده است.
این نماینده مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: بر این اساس سازمان صنعت، معدن و تجارت تهران ۲ هفته مهلت خواهد داشت با همکاری دستگاه‌های اجرایی طرح عملیاتی به کارگیری این موتورسیکلت‌ها را به فراکسیون محیط زیست مجلس ارایه کند.
وی با انتقاد از آلایندگی خودروهای متعلق به شهرداری تهران، گفت: شهرداری تهران موظف است هرچه سریعتر نسبت به جایگزینی خودروهای آلاینده خود اقدام کند.
ناکارآمدی طرح‌های ترافیک و کنترل آلودگی هوا
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران، طرح‌های ترافیک و کنترل آلودگی هوا در کاهش آلودگی موثر نیست چراکه با فروش طرح به افراد دارای تمکن مالی، این طرح کارآمدی خود را از دست داده است.
سعید محمودی با بیان اینکه باید طرح‌های دیگری جایگزین طرح های فعلی شود، افزود: هر نظر کارشناسی که به کاهش آلودگی هوای تهران کمک کند ما آن را با آغوش باز پذیرا هستیم.
وی در خصوص زغال گیری و پسماندسوزی نیز گفت: مواردی همچون زغال گیری، پسماند و ضایعات سوزی در جنوب تهران باعث آلودگی هوا می‌شود که ماموران محیط زیست در گشت های شبانه روزی برای جلوگیری از این امر کار رصد و پایش انجام می دهند.
محمودی اذعان داشت: تردد ناوگان حمل و نقل عمومی شهرداری تهران و تردد شبانه کامیون هایی که از سیستم های گازوئیل استفاده می کنند آلودگی هوای شهر را در زمستان تشدید می کند.
وی افزود: حل مشکل ترافیک پیچیده است و نیاز به هماهنگی بین بخشی پلیس و شهرداری دارد.
تشدید آلودگی هوا با تردد ۳ میلیون خودرو در پایتخت
معاون محیط زیست انسانی استان تهران نیز با بیان اینکه مشکل اصلی آلودگی هوای تهران منابع متحرک است، گفت: متاسفانه تردد حدود سه میلیون خودرو بدون محدودیت تاثیر قابل توجهی در آلودگی هوای این کلانشهر دارد.
زهره عبادتی در گفت وگو با ایرنا افزود: برنامه کاهش آلودگی هوا باید در ۲ بخش منابع ساکن و متحرک در نظر گرفته شود و در بخش منابع متحرک پلیس راهنمایی و رانندگی باید از تردد خودروها و موتور سیکلت هایی فاقد معاینه فنی و آلودگی قابل رویت جلوگیری بعمل آورد.
به گفته وی همچنین شهرداری ها نظارت لازم بر جلوگیری از درجا کار کردن اتوبوس ها در پایانه ها را داشته باشند.
عبادتی با بیان اینکه پنج نیروگاه، چهار کارخانه سیمان و یک واحد پالایشگاه در استان تهران وجود دارد، اذعان داشت: از سال گذشته استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه ها و کارخانه های استان ممنوع شده است.
وی افزود: تمام مخازن سوخت مایع نیروگاه‌ها و کارخانه ها پلمب و خروجی دودکش آنها به صورت شبانه روزی کنترل می‌شود تا از حالت نرمال خارج نشود.
به گفته معاون محیط زیست انسانی استان تهران، یکی دیگر از موضوعات مهم پسماند سوزی ها است که بخشداری ها و شهرداری باید ضمن نظارت بر حوزه های استحفاظی خود از هرگونه تخلیه پسماند و پسماند سوزی ممانعت بعمل آورند.
عبادتی در پاسخ به این پرسش که با توجه به ممنوعیت استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها کیفیت هوای پایتخت در فصل سرد امسال را چطور ارزیابی می کنید، اذعان داشت: کیفیت هوا تابع شرایط جوی است و براساس پیش بینی های اداره کل هواشناسی می‌توان اعلام کرد با کاهش دمای هوا، پدیده وارونگی اتفاق می افتد و به دنبال آن تجمع آلاینده ها و کاهش کیفیت هوا را شاهد خواهیم بود.
راهکارهای برون رفت از آلودگی هوا
به گفته کارشناسان فراهم آوردن امکانات تفریحی، رفاهی، آموزشی و درمانی در سایر شهرستان های استان با کیفیت مراکز مشابه در پایتخت، تقویت فضای سبز و جنگل های اطراف این کلانشهر، جلوگیری از ساخت آسمان خراش ها و در صورت ممکن تخریب آنها به منظور ورود و خروج هوا و جلوگیری از صدور مجوز ساخت مسکن در اطراف ریه های تهران از جمله راهکارهای برون رفت از معضل آلودگی هوای تهران بشمار می‌آید.
از رده خارج کردن خودروهای فرسوده ناوگان حمل و نقل عمومی، معاینه فنی خودرو و ساختمان براساس استانداردهای روز جهان، جایگزین کردن طرح های علمی و کاربردی به جای طرح های امتحان پس داده و ناموفق نظیر طرح های ترافیک، تعیین نفش و جایگاه دستگاه های متولی و برخورد قانونی با متخلفان از دیگر عواملی است که اجرای آنها توسط کارشناسان این حوزه مورد تاکید است.