عصر ایران؛ دکتر رکسانا دانیالی - شاه بلوط هندی با نام علمی Aesculus hippocastanum گیاه بومی شبه جزیره بالکان در جنوب شرقی اروپا محسوب می شود. از دیرباز تاکنون عصاره دانه های این گیاه به عنوان یک مکمل تغذیه ای مهم و ارزشمند برای کمک به بهبود سلامت عروق و همینطور کاهش التهاب کاربرد داشته است.
جز اصلی و فعال در ترکیب شاه بلوط هندی aescin (آسین) نام دارد که با توجه به نتایج به دست آمده از مطالعات مختلف تاثیرات متنوعی بر سلامت انسان خواهد داشت.
فوایدی که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرند، همگی با استناد به مقالات معتبر جمع آوری شده اند و از طریق پایگاه های علمی نظیر مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا و انتشارات سیج قابل دسترسی هستند.
گفتنی است که انواع مکمل های دارویی حاوی عصاره شاه بلوط هندی را می توان از داروخانه های سراسر کشور تهیه کرد.
نارسایی مزمن وریدی (به اختصار CVI) وضعیتی پزشکی است که در آن وریدها به درستی قادر به بازگشت خون به قلب نیستند. علائم این بیماری عبارت اند از:
- ادم و تورم در قسمت پا
- درد و کرامپ های عضلانی در پا
- خارش پا
- عروق واریسی و متورم
- اولسر در ناحیه پا
- ضعف در پا
ترکیب آسین موجود در عصاره شاه بلوط هندی ویژگی هایی دارد که آن را تبدیل به کاندید مناسبی برای کمک به درمان CVI می کند. برای مثال این ترکیب می تواند جریان خون وریدی را افزایش دهد و به کاهش نشانه های آزار دهنده یاری برساند.
در یک مطالعه مروری حاصل از بررسی 19 مطالعه مختلف دیده شد که مصرف روزانه 600 میلی گرم مکمل حاوی عصاره شاه بلوط هندی متشکل از 50 میلی گرم آسین به مدت حداکثر 8 هفته، تاثیر قابل ملاحظه ای بر مقابله با CVI به خصوص درد پاها، تورم و خارش دارد.
التهاب خود از جمله عواملی است که به احتباس مایعات و تورم منجر می شود. آسین شاه بلوط هندی بر کاهش التهاب بافتی به دنبال جراحت، نارسایی وریدی و ادم هم تاثیر گذار خواهد بود. حتی دیده شده که فرم های موضعی می توانند با اثر مستقیم بر بافت پوست، التهاب تروما، جراحی و زخم های ورزشی را تا اندازه زیادی محدود کنند.
یکی دیگر از فواید منحصر به فرد شاه بلوط هندی که باز هم به حضور آسین باز می گردد، اثر سفت کنندگی عروق، ضد ترشح و ضد تورم عروق است و می تواند به تنظیم خونریزی های شدید در دوران قاعدگی کمک کند. همچنین تانن موجود در این گیاه نیز به علت قابض بودن پس از ورود به گردش خون، مایعات اطراف خود را جذب کرده و خونریزی را کاهش می دهد.
علاوه بر اثر ضد التهابی قوی، تست های آزمایشگاهی نشان می دهند که عصاره شاه بلوط هندی حاوی اثرات ضد سرطانی است. به احتمال زیاد این عملکرد نیز به حضور آسین مربوط می شود. بر اساس این دسته از پژوهش ها، آسین قادر به کاهش رشد سلول های توموری در یک سری از سرطان ها همچون سرطان کبد، لوسمی و همچنین پیشروی ام اس خواهد بود.
ترکیب مذکور در عین حال سبب کشته شدن سلول های توموری در بیماران مبتلا به سرطان پانکراس و ریه می شود. البته محققان معتقد هستند که به منظور تایید قطعی این اثرات، نیاز به طراحی و اجرای مطالعات انسانی بیشتری است.
هرچند به طور کلی مصرف مکمل های دارویی حاوی عصاره شاه بلوط هندی ایمن تلقی می شود، اما همچنان زیاده روی از دوز درمانی توصیه شده توسط پزشک یا داروساز جایز نخواهد بود. علائم سمیت می تواند شامل افسردگی، پرش عضلانی، فلج و حتی کما باشد. البته گفتنی است که این عوارض بیشتر به دانه های فرآوری نشده مرتبط اند و چنین مسائلی با مکمل های دارویی این گیاه نادر هستند.
عوارض عصاره شاه بلوط هندی در قالب مکمل های دارویی شرکتی بیشتر خفیف هستند و با علائمی نظیر اختلالات گوارشی، سردرد و گیجی همراه می شوند.
بیمارانی که داروهای زیر را مصرف می کنند بهتر است از استفاده همزمان مکمل های مذکور پرهیز کنند و یا استمرار مصرف آنها حتما زیر نظر پزشک معالج انجام شود:
- داروهای ضد انعقادی
- انسولین و یا داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
- لیتیم
همچنین بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی و یا کبدی نیز باید از مصرف این گیاه به واسطه تشدید علائم بیماری خود خودداری کنند.
مکمل های شاه بلوط هندی به شکل قرص، کپسول، اسانس و قطره مایع در داروخانه های سراسر کشور عرضه می شوند. عصاره این گیاه به طور معمول حاوی 16 تا 20 درصد آسین است. در بیشتر مطالعات دوز مورد استفاده 100 الی 150 میلی گرم آسین در روز است. بدین ترتیب اثرات سمی دوزهای بالاتر چندان شناخته شده نیست.
این میزان با حدود 2 الی 3 قرص یا کپسول طی روز مطابقت دارد. توصیه استانداردی نیز برای مکمل های مایع وجود ندارد. اگر عصاره این گیاه به صورت موضعی استفاده شود، معمولا کرم ها و یا پمادها حاوی 2 درصد آسین هستند و می توان آنها را 3 الی 4 بار در روز مورد استفاده قرار داد.
از جمله دیگر اثرات بالقوه عصاره شاه بلوط هندی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمک به درمان ناباروری مردان
- محتوای آنتی اکسیدانی قوی و مبارزه با استرس اکسیداتیو
- کمک به بهبود هموروئید
- کمک به درمان واریس
---------------------------------------------------------------
بیشتر بخوانید:
*پنج انگشت؛ معجزه طبیعت از بهبود اختلالات قاعدگی تا کاهش شدت میگرن(+عکس)
*گیاهی مفید برای کاهش علائم روده تحریک پذیر تا تسکین علائم سرماخوردگی(+عکس)
*پنیرک پف نبات؛ داروخانه ای درون یک گیاه!/ از سرماخوردگی تا کمک به کاهش درد(+عکس)