عصر ایران - پاکی و تمیزی نه تنها از نظر ظاهری شرایط بهتری را رقم می زند، بلکه می تواند به یک زندگی بهتر و طولانی‌تر نیز منتج شود. آب تمیز، هوای پاک، مدیریت کارآمد زباله ها، و بهداشت موثر می توانند سلامت انسان را به میزان قابل توجهی بهبود ببخشند.
به عنوان مثال، کشورهایی با امتیاز بالای کیفیت هوا احتمال قرار گرفتن شهروندان خود در معرض ذرات مضر مانند ذرات معلق ریز (PM 2.5) را کاهش می دهند که در کاهش نرخ بیماری های مرتبط با آلودگی هوا مانند بیماری های تنفسی یا قلبی عروقی موثر است. در مقابل، کشورهایی با سطوح بالای آلودگی با نرخ بالای بیماری های غیرواگیر مواجه هستند که سهم قابل توجهی در آمار مرگ و میر دارند.
پژوهشگران دانشگاه ییل و دانشگاه کلمبیا با مجمع جهانی اقتصاد برای سنجش پاکیزگی و دوستدار محیط زیست بودن 180 کشور جهان همکاری داشته اند. برای انجام این کار، آنها شاخص عملکرد زیست محیطی یا ئی‌پی‌آی (EPI) را معرفی کردند.
شاخص عملکرد زیست محیطی 32 شاخص عملکرد را در 11 دسته بندی مرتبط با دو هدف کلی "سرزندگی زیست‌بوم" و "سلامت" اندازه گیری می کند. این دسته بندی ها شامل کیفیت هوا، بهداشت و آب آشامیدنی، فلزات سنگین، مدیریت زباله، تنوع زیستی، خدمات زیست‌بوم، شیلات، تغییر آب و هوا، انتشار آلودگی، کشاورزی و منابع آب می شوند. پس از جدول‌بندی امتیازات، کشورها به ترتیب از تمیزترین تا کثیف‌ترین رتبه بندی می شوند. به این ترتیب کشورهای جهان می توانند در یک نگاه دریابند که سیاست های زیست محیطی آنها چه اندازه موثر است و چقدر به اهداف زیست محیطی خود نزدیک هستند.
در این فهرست آمریکا رتبه 24، امارات 40، روسیه 58، ایران 67، عربستان 90، ترکیه 99، عراق 106 و چین رتبه 120 را به خود اختصاص داده اند. در رتبه آخر یعنی جایگاه 180 هم کشور آفریقایی لیبریا قرار دارد.
اما در ادامه با تمیزترین کشورهای جهان بر اساس شاخص عملکرد زیست محیطی 2020 بیشتر آشنا می شویم.
با امتیاز ئی‌پی‌آی 82.5، دانمارک تمیزترین و دوستدار محیط زیست‌ترین کشور جهان است. دانمارک در دسته بندی های مختلف امتیازهای بالایی کسب کرده که از آن جمله می توان به تصفیه فاضلاب (100)، مدیریت زباله (99.8)، و شاخص محافظت از گونه ها (100) اشاره کرد. دانمارک دارای برخی از جامع‌ترین و موثرترین سیاست های کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و پیشگیری از تغییرات آب و هوایی در جهان است. تمرکز این کشور بر پایداری در افزایش تعداد هتل های دوستدار محیط زیست، قایق هایی که از نور خورشید نیرو می گیرند و غذاهای ارگانیک نمایان است.
لوکزامبورگ به رغم رشد سریع جمعیت و تولید ناخالص داخلی (GDP)، پیشرفت چشمگیری در کاهش اثرات منفی بر محیط زیست خود داشته است. امتیاز ئی‌پی‌آی لوکزامبورگ برابر با 82.3 است و امتیازهای این کشور در زمینه بهداشت (100)، آب آشامیدنی (97.7)، و انتشار آلودگی (100) قابل توجه هستند. لوکزامبورگ کشوری نسبتا کوچک با کمتر از 600 هزار نفر جمعیت است. مردم لوکزامبورگ بیشتر زندگی روستایی داشته و این کشور دارای جنگل های فراوان و پارک های طبیعی بسیار است.
سوئیس سومین کشور تمیز جهان با امتیاز ئی‌پی‌آی 81.5 است. این کشور امتیازهای بالایی در بخش های آب آشامیدنی (100) و بهداشت (100) کسب کرده و امتیازی مشابه با دانمارک در شاخص محافظت از گونه ها دارد. سوئیس به واسطه آب تمیز و حیات وحش متنوع خود شناخته شده است.
بریتانیا چهارمین کشور تمیز جهان با امتیاز ئی‌پی‌آی 81.3 است. با در نظر گرفتن جمعیت 66.52 میلیون نفری بریتانیا، این امتیاز جالت توجه محسوب می شود. بریتانیا امتیازات عالی در بخش های آب آشامیدنی، بهداشت، و انتشار آلودگی کسب کرده است.
فرانسه با امتیاز ئی‌پی‌آی 80 در جایگاه پنجم تمیزترین کشورهای جهان قرار گرفته است. اگرچه فرانسه کشوری صنعتی است اما تقریبا 80 درصد از نیروی مورد نیاز خود را از انرژی هسته ای تامین می کند که به میزان قابل توجهی انتشار کربن آن را کاهش داده و به کسب امتیاز 100 در زمینه انتشار آلودگی کمک کرده است. از ابتکارات زیست محیطی فرانسه می توان به استفاده از توربین های آبی در امتداد رودخانه ها و ممنوعیت دور انداختن مواد غذایی استفاده نشده و خوب توسط سوپرمارکت ها اشاره کرد.
اتریش با امتیاز ئی‌پی‌آی 79.6 در جایگاه ششم تمیزترین کشورهای جهان قرار دارد. این کشور با داشتن مقررات سختگیرانه برای استفاده از سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی رتبه سوم در بخش کشاورزی و رتبه پنجم سرزندگی زیست‌بوم را به خود اختصاص داده است. اتریش به داشتن برخی از سخت گیرانه‌ترین استانداردهای آلودگی هوا، مواد شیمیایی، و مدیریت زباله در اروپا معروف است. حدود دو سوم از مساحت این کشور را جنگل ها و مراتع پوشش داده اند.
فنلاند دومین کشور شمال اروپا در این فهرست و هفتمین کشور تمیز جهان است. حدود 35 درصد از انرژی مورد نیاز فنلاند از منابع انرژی تجدیدپذیر تامین می شود. فنلاند در جایگاه نخست برای سلامت (99.3) و کیفیت هوا (98.8) قرار دارد و برای بهداشت و آب آشامیدنی و مواجهه با فلزات سنگین امتیاز کامل 100 را دریافت کرده است. این کشور حفاظت از جنگل ها و حیات وحش خود را در اولویت قرار داده است.
امتیاز ئی‌پی‌آی سوئد 78.7 است. سوئد یکی از پایدارترین کشورها در جهان است که به واسطه انتشار کم دی اکسید کربن و استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر مشهور است. سوئد در کنار اتریش جایگاه دوم تمیزترین هوای جهان را به خود اختصاص داده است. سوئد توجه ویژه ای به طبیعت خود دارد و فضای سبز را در سراسر کشور افزایش داده، در شرایطی که هزاران هکتار جنگل را نیز حفظ کرده است.
امتیاز ئی‌پی‌آی نروژ 77.7 است و جایگاه نهم تمیزترین کشورهای جهان را به خود اختصاص داده است. نروژ امتیاز 100 را برای بهداشت و آب آشامیدنی و امتیاز 97.9 را برای کیفیت هوا کسب کرده است که آن را در جایگاه پنجم جهان قرار می دهد. از نظر سلامت، نروژ پس از فنلاند در جایگاه دوم قرار دارد. حدود 97 درصد برق نروژ از طریق منابع تجدیدپذیر تامین می شود.
آلمان یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان در زمینه فناوری است و جایگاه دهم تمیزترین کشورهای جهان را نیز به خود اختصاص داده که دستاورد کمی محسوب نمی شود. امتیاز ئی‌پی‌آی کلی این کشور 77.2 است و امتیاز کامل را برای بهداشت و رتبه چهارم را برای تنوع زیستی و زیستگاه کسب کرده است. آلمان در مسیر انقلاب انرژی های تجدیدپذیر حرکت می کند، و دوستدار محیط زیست بودن خود را از طریق ابتکارات سبز و سرمایه گذاری در پایداری افزایش می دهد.
ترجمه: محمدمهدی حیدرپور
بیشتر بخوانید: