مار‌ها یکی از ترسناک‌ترین جانوران روی کره زمین هستند که حتی شنیدن نام آن‌ها هم برای بسیاری از افراد هراس‌انگیز است. طبق گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت در حال حاضر بیش از ۶۰۰ نوع مار زهردار در کره زمین وجود دارد که تنها ۲۰۰ نوع از آن‌ها قادرند به انسان‌ها صدمه و آسیب جدی وارد کنند.
روش‌های زیادی برای تشخیص اینکه آیا یک مار زهردار است یا خیر وجود دارد به همین علت هم قصد داریم به شما بگوییم معیار ما برای تهیه لیست زیر بر چه اساسی است. عده‌ای از مقالات خطرناک‌ترین مار‌های جهان را بر اساس دوز کشنده سم مورد نیاز از یک مار برای کشتن موش یا انسان بررسی می‌کنند، این در حالی است که عده دیگر تعداد انسان‌ها و موش‌هایی که توسط یک نیش مار کشته می‌شوند را می‌سنجند.
لیست‌های دیگر هم بیشتر به بررسی کشنده‌ترین مار‌ها می‌پردازند، در حقیقت تمامی این فاکتور‌ها در هنگام بررسی زهردارترین مار‌ها باید در نظر گرفته شوند و این درست همان کاری است که ما در هنگام تهیه این لیست انجام دادیم.
۱- اینلند تایپن
به طور کلی اینلند تایپن به عنوان زهردارترین مار دنیا شناخته می‌شود که از این مار با عنوان “مار خشم‌آلود” نیز یاد شده است. سم موجود در بدن این مار فلج‌کننده بوده و از تایپوکسین تشکیل شده؛ تایپوکسین ترکیبی از نوعی سم عصبی به نام نوروتوکسین، پروکوآگولانت و میوتوکسین‌ها بوده که همگی باعث بروز خونریزی در رگ‌های خونی و بافت‌های عضلانی شده و در نهایت منجر به اختلال شدید تنفسی می‌شود.
اینلند تایپن با نام علمی Oxyuranus microlepidotus نیز شناخته می‌شود.متاسفانه در ۸۰ درصد موارد درمانی برای سم این مار وجود ندارد و در کمتر از یک ساعت مرگ فرد مصدوم را در پی خواهد داشت. بدون ذره‌ای شک می‌توان گفت در حال حاضر خطرناک‌ترین مار برای انسان‌ها بوده و می‌توان آن را یکی از مرگ‌بارترین حیوانات روی کره زمین دانست.
۲- مار قهوه‌ای شرقی یا مار معمول قهوه‌ای
این مار بومی شرق و مرکز استرالیا و جنوب گینه نو بوده؛ بسیار سرعت بالایی دارد، اما به شدت منزوی است. طول مار قهوه‌ای شرقی دو متر اندازه‌گیری شده و بسیار بدنه باریکی دارد، در اغلب موارد تشخیص سر و گردن آن بسیار سخت خواهد بود. این مار زهردار در جنگل‌های استوایی به رنگ‌های مختلفی از قهوه‌ای کم رنگ گرفته تا سیاه دیده شده و قسمت‌های تحتانی آن زرد کرم رنگ است.
در حال حاضر در رتبه دوم از زهردارترین مار‌های جهان قرار گرفته و جالب است بدانید ۶۰ درصد از مارگزیدگی‌هایی که در استرالیا رخ می‌دهد به واسطه این مار انجام شده است!
در هنگام حمله سر مار قهوه‌ای شرقی از سطح زمین بالاتر رفته و به شکل حرف S پیچیده و سپس اقدام به حمله می‌کند. اثرات ناشی از سم این حیوان بر سیستم گردش خون تاثیر عمده داشته و در نهایت منجر به خونریزی، نابودی قلب و عروق قلبی و ایست قلبی می‌شود.
۳- تایپن ساحلی
تایپن ساحلی در حال حاضر جایگاه سوم از زهردارترین مار‌های جهان را از آن خود کرده و در مناطق ساحلی استرالیای شمالی، شرقی و جزیره‌ای نزدیک گینه نو دیده می‌شود. این مار ماده سمی مشابه با اینلند تایپن تولید کرده و بسیار خطرناک است.
Oxyuranus scutellatus یا همان تایپن ساحلی یکی از زهردارترین مار‌ها از خانواده Elapidae هاست.سر تایپن ساحلی بلند و باریک، بسیار شبیه به مامبای سیاه بوده و اغلب در رنگ‌های زیتونی روشن تا سیاه دیده شده است. ساختار بدنی این حیوان بسیار باریک بوده و به محض آن‌که طعمه خود را از فاصله دور مشاهده کند، بی‌حرکت در جایش مانده و سپس سریعا خود را به سمت آن پرتاب کرده و در چند حرکت سریع طعمه را نیش می‌زند. بعد از این‌کار تایپن ساحلی طعمه را رها کرده و منتظر می‌شود تا سم به طور کامل اثر کند سپس شروع به خوردن قربانی خود می‌کند.
۴- کبرا شاه
کبرا شاه یکی از طویل‌ترین و زهردارترین مار‌های جهان است که طول آن تا پنج و نیم متر نیز تخمین زده‌اند. این گونه عمدتا در مناطق جنگلی آسیا یعنی هندوستان، فلیپین و اندونزی زندگی می‌کند و امروز توانسته جایگاه چهارم را در لیست دیجی‌رو از آن خود کند.
کبرا شاه یا همان Ophiophagus hannah یکی از خطرناک‌ترین مار‌های حال حاضر شناخته می‌شود۵۰ درصد از افرادی که از طریق کبرا شاه گزیده شوند می‌میرند؛ نیش این حیوان به قدری قدرتمند است که تنها در چند ساعت یک فیل را از پای در آورده و می‌کشد!
۵- مامبای سیاه
مامبای سیاه یکی از دو مار زهردار این لیست است که در آفریقا (به ویژه در بوته زار‌های خشک آفریقای شرقی) زندگی می‌کند. این مار با سرعت بالایی که دارد طعمه خود را شکار کرده و سم بسیار قوی خود را به آن تزریق می‌کند. مامبای سیاه به عنوان سریع‌ترین و یکی از زهردارترین مار‌های جهان شناخته می‌شود. این حیوان تا چهار متر نیز رشد می‌کند و با ساختار باریک و چابک خود در کسری از زمان می‌تواند سرعت خود را تا ۱۹ کیلومتر در ساعت نیز برساند!
مامبای سیاه یا Echis carinatus خطرناک‌ترین مار آفریقا شناخته می‌شود.درست همانند مار شرقی قهوه‌ای، این مار نیز در هنگام حمله سر خود را از سطح زمین بلند کرده و به شکل S در می‌آورد چراکه این کار به او کمک می‌کند تا تسلط بیشتری به روی هدف خود داشته و سریع به سمت آن حرکت کند.ترکیب سرعت، زهر و نگرش تهاجمی باعث می‌شود تا مامبای سیاه در سرتاسر آفریقا ترس و هراس مردم را برانگیزد. البته باید توجه داشت که این مار مانند تمامی مار‌ها از رویایی با انسان سر باز می‌زند، اما در صورت برخورد نیز از مقابله و جنگ بسیار لذت می‌برد.
۶- باربا آماریلاس یا فردلنس
نام این مار در زبان اسپانیایی به معنای “ریش زرد” است و در آمریکای مرکزی و جنوبی زندگی می‌کند. طول باربا آماریلاس تا ۱.۸ نیز دیده شده و گونه‌های ماده آن پهن‌تر از سایرین هستند؛ همچنین سر و نیش بزرگ‌تری نیز دارند.
مار باربا آماریلاس یا Bothrops atrox در طبیعت آمریکا زندگی می‌کندمار باربا آماریلاس به شدت سریع بوده و توانسته جایگاه ششم در لیست زهردارترین مار‌های جهان را از آن خود کند. این مار به غیرقابل پیش‌بینی بودن شهرت دارد، سم آن بسیار دردناک و در اکثر موارد کشنده است.
۷- مار براق نواری
مار براق نواری یکی از گونه‌های بسیار سمی مار کبراست که در سراسر شبه قاره هند و جنوب شرقی آسیا زیاد دیده می‌شود. این مار طولی به اندازه دو متر داشته و به علت رنگ خاص زرد و مشکی که دارد به راحتی قابل تشخیص است.
مار براق نواری یا Bungarus fasciatus؛ خطرناک، اما خجالتی!این مار بسیار خجالتی بوده و با وجود اینکه یکی از زهردارترین مار‌های جهان شناخته می‌شود، اما برای گزش مردم از آشیانه خود خارج نمی‌شود. سم مار برق نواری باعث نارسایی تنفسی و خفگی شده و میزان مرگ و میر ناشی از گزش آن تاکنون ده درصد تخمین زده شده است.
۸- بومسلنگ
بومسلنگ یکی از مار‌های سمی صحرا‌های آفریقای جنوبی بوده که طولی نظیر ۱.۶ متر دارد. این مار ظاهر فریبنده و جذابی داشته و با چشمان درشتی که دارد هدف مورد نر را از فاصله دور به راحتی زیر نظر می‌گیرد. در آفریقا بومسلنگ را با نام “مار درخت” می‌شناسند. جالب است که بدانید سم این مار باعث عدم لخته شدن خون شده و در نهایت منجر به خونریزی داخلی و خارجی در بدن قربانی خود می‌شود.
بومسلنگ یا Dispholidus typus می‌تواند در صورت لزوم دهان خود را تا ۱۷۰ درجه نیز باز کند.سم این حیوان از طریق دندان‌های نیش بزرگی که در پشت فک آن جای گرفته است، به بدن قربانی انتقال پیدا می‌کند. بومسلنگ یک مار ترسو است که در صورتی که کار به کار آن نداشته باشید شما را گاز نخواهد گرفت و تنها در صورت اجبار به دفاع نیش می‌زند.
۹- مار جعفری سندی
زیستگاه مار جعفری سندی در هند و خاورمیانه بوده و هر ساله منجر به مرگ و میر انسان‌ها می‌شود. در حقیقت بسیاری از دانشمندان معتقدند که این گونه بیشترین عامل مرگ نسبت به سایر مارهاست به همین علت هم به عنوان خطرناک‌ترین و یکی از زهردارترین مار‌های جهان شناخته می‌شود.
Echis carinatus یا همان مار جعفری سندی بیشترین آمار کشندگی را دارد.این مار اغلب در مناطق پرجمعیت دیده شده و تهاجمی بودن آن باعث شده تا در ده درصد موارد قربانیان جان خود را از دست بدهند.
۱۰- مار ببری
مار‌های ببری بسیار زهردار هستند و در جنوب استرالیا و جزایر ساحلی آن زندگی می‌کنند. این گونه از مار‌ها در رنگ‌های مختلف از زرد روشن گرفته تا سیاه دیده شده‌اند.
۱۷ درصد از قربانیان مارگزیدگی در استرالیا قربانی مار ببری یا همان Notechis scutatus هستند.نکته مشترک بین تمامی مارا‌های ببری این است که زهر آن‌ها ترکیبی از نوروتوکسین، کوگولانت، همولیزین و میوتوکسین است و در صورت عدم درمان شخص مجروح قطعا کشنده خواهد بود.
۱۱- مار دریایی حلقه سیاه یا مار دریایی دریاچه بچلر
مار دریایی حلقه سیاه در اقیانوس هند تا خلیج تایلند و دریا‌های اطراف شمال استرالیا زندگی می‌کند. نوع بالغ این مار بدنی مایل به زرد و سبز تیره دارند که طول آن‌ها به یک متر می‌رسد.
Hydrophis belcheri یا مار دریایی حلقه سیاه بسیار زهردار و خطرناک است!مار‌های دریایی حلقه سیاه بسیار ترسو بوده و اغلب موارد فقط ماهیگیرانی که مشغول کار با تور ماهیگیری هستند را نیش می‌زنند. با این حال این مار به شدت زهردار بوده و تنها مقدار کمی از زهر آن باعث مرگ می‌شود.
چه تفاوتی بین سمی بودن و زهردار بودن مار‌ها وجود دارد؟
غالب مردم و مقاله‌ها راجع‌به سمی‌ترین مار‌های جهان صحبت می‌کنند، اما در ادامه این مقاله به تفاوت اساسی زهردار بودن و سمی بودن می‌پردازیم.
اصطلاح زهردار بودن برای هر موجود زنده که از طریق گاز گرفتن و یا نیش زدن سم خود را تزریق می‌کند، به کار گرفته می‌شود این در حالیست که اصطلاح سمی بودن برای هر موجود زنده‌ای که هنگام خورده شدن توسط انسان سم تخلیه می‌کند استفاده می‌شود.
تقریبا تمامی مار‌ها سموم خود را از طریق گاز گرفتن انتقال می‌دهند به همین دلیل هم در طبقه جانداران زهردار قرار می‌گیرند نه سمی! تنها یک استثنا در این مورد وجود دارد که آن هم شامل مار‌های بی ضرری می‌شود که نیش آن‌ها کوچک‌ترین آسیبی به انسان وارد نمی‌کند بلکه خوردن آن‌ها باعث تخلیه سم شده و انسان را مسموم خواهد کرد.
منبه: باشگاه خبرنگاران