سینمای ایران در حالی نیمه اول سال را پشت سر می‌گذارد که بجز داغ از دست دادن بعضی چهره‌های خود همچنان با دغدغه اکران، کم رونقی گیشه سالن‌ها و نیز ورشکستگی برخی سینماها دست و پنجه نرم می‌کند.
به گزارش ایسنا، در سال ۱۴۰۰ بسیاری از سینماگران امید داشتند که با پشت سر گذاشتن شوک اولیه کرونا در جامعه، مردم با اطمینان از رعایت پروتکل‌ها روی خوشی به سالن‌های سینما نشان بدهند، آن هم در شرایطی که رستوران‌ها یکی از مکان‌های شلوغ در بیشتر مواقع بودند. اما آغاز اکران نوروزی در سینماها نشان داد که این تصور یک خیال خوش بیشتر نبوده و معلوم نیست چه زمان سینمایی که پیش از این هم دغدغه مخاطب داشت، دوباره به روزهای خوش خود در گذشته برمی‌گردد.
چراغ اکران همچنان کم‌نور است
اواخر اسفند سال ۹۹، پس از کش و قوس‌های فراوان ، سرانجام پنج فیلم برای اکران نوروزی معرفی شدند. «خورشید» به کارگردانی مجید مجیدی، «خون شد» به کارگردانی مسعود کیمیایی، «لاله» به کارگردانی اسدالله نیک نژاد، «هفته‌ای یک بار آدم باش» به کارگردانی شهرام شاه‌حسینی و« تک خال» به کارگردانی مجید مافی پنج فیلمی بودند که در روزهای آخر اسفند و اوایل فروردین روی پرده سینماها رفتند اما برخلاف پیش‌بینی برخی سینمادارها تا پایان دوم فروردین حتی دویست میلیون تومان هم فروش نکردند و این نشان می‌داد که سینما هنوز از خواب زمستانی بیدار نشده است.
اتفاق بدتر زمانی بود که هنوز تعطیلات نوروزی تمام نشده، یعنی پس از پایان هفته اول تعطیلات، سینماها دوباره تعطیل شدند و اکران متوقف شد تا اینکه ۱۱ فروردین ستاد ملی مقابله با کرونا اجازه بازگشایی سینماها را با انتقال این گروه شغلی از دسته سه به دو صادر کرد؛ این درحالی بود که مدیران و صاحبان سینماها تاکید داشتند که با توجه به کاهش ظرفیت مجاز برای حضور تماشاگران و پروتکل‌های بهداشتی، سالن‌های سینما یکی از امن ترین مکان‌ها برای حضور مردم به ویژه در مقایسه با مکان‌هایی مثل رستوران و کافه است.
در نهایت اکران این پنج فیلم با تعطیلی‌های گاه به گاه و قرمز شدن شهرها پس از بروز پیک‌های متعد کرونایی حدود چهار ماه به تنهایی ادامه داشت ودر حالی که هنوز هم روی پرده هستند، مجموع فروش‌شان به پنج میلیارد تومان نرسیده است.
البته برای رونق بخشی به گیشه سینماها، در اواخر بهار و ابتدای تابستان گمانه‌زنی‌ها و تلاش‌های زیادی انجام می‌شد تا یکی دو فیلم کمدی یا اثری که قابلیت جذب مخاطب را داشته باشد پیش از ماه محرم روی پرده رود. در این راستا قرار بود سازمان سینمایی یک حمایت پنج میلیاردی را برای دو فیلم در نظر بگیرد که در نهایت «درخت گردو» و «دینامیت» راضی به اکران شدند اما تغییراتی در نحوه پرداخت این حمایت مالی سبب شد سازندگان این فیلم‌ها از اکران پشیمان شوند، هرچند سرانجام «دینامیت» از ۱۰ تیر ماه روی پرده رفت که تاکنون به فروش ۱۲ میلیارد تومان رسیده است و فعلا تنها فیلمی است که نسبت به بقیه فیلم‌ها در دوسال گذشته فروش موفقی داشته است، هرچند اگر در شرایط عادی اکران می شد به احتمال فراوان بیش از این‌ها مخاطب جذب می‌کرد. «درخت گردو» هم پس از مدتی بالاخره از شهریور ماه راهی اکران شد و تاکنون بیش از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان فروخته است. در این مدت چند فیلم دیگر همچون «سیاه باز»، «گیسوم»، «مدیترانه»، «کله پوک» و «قصه عشق پدرم» نیز روی پرده رفتند که به طور طبیعی با توجه به شرایط فروش آن‌ها چندان راضی کننده نیست.
اکران آنلاین تعطیل شد؟
در بخش اکران باید به اکران آنلاین هم اشاره کرد که در نیمه اول امسال کم فروغ شد در حالی که سال گذشته و پس از تعطیلی سینماها به یک امکان ویژه برای نمایش فیلم‌های در صف اکران مانده تبدیل شده بود. این شیوه اکران در پلتفرم‌های اینترنتی تقریبا با حذف آیکون اکران آنلاین رو به خاموشی رفت تا اینکه با نمایش «شنای پروانه» و نیز «خورشید» جانی دوباره گرفت و استقبال مخاطبان نشان داد که اگر اثر خوب و ارزشمندی به نمایش گذاشته شود اکران آنلاین در جای خود می‌تواند کمک‌کننده باشد.
در این باره باید اشاره کرد که محمد مهدی عسگرپور به عنوان دبیر انجمن صنفی وی‌اودی‌ها انتخاب شد و این انتصاب پیش‌بینی‌هایی را برای سر و سامان گرفتن پلتفرم‌های اینترنتی و وضعیت پخش محصولاتی که در این این عرصه باید توزیع شوند به وجود آورد.
یک اتفاق ویژه برای جشنواره جهانی فجر
اما از اکران که بگذریم، برگزاری سی و هشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر از رویدادهای مهم سینما در ابتدای سال ۱۴۰۰ بود. این جشنواره سال گذشته به دلیل شیوع کرونا ابتدا به تعویق افتاد و بعد تعطیل شد و سرانجام به صورت مجازی و حضوری همانند سال‌های گذشته در پردیس سینمایی چارسو به دبیری محمدمهدی عسگرپور برپا شد.
امسال همزمان با جشنواره جهانی فجر اعلام شد که این جشنواره به جمع ۱۵ جشنواره برتر اتحادیه بین‌المللی انجمن تهیه‌کنندگان فیلم (فیاپف) پیوسته که این اتفاق هم مخالف و هم موافقان متعددی داشته و دارد و البته بسیاری از سینماگران آن را یک نکته مثبت برای سینمای ایران ارزیابی می‌کنند.
ممیزی‌های ساترا و انتقاد سینماگران
اما در نیمه اول امسال دو اتفاق دیگری که قابل اشاره است به صدور مجوزهای زیاد برای ساخت آثار سینمایی و غیرسینمایی در دوران کرونا نیز بالا گرفتن اختلاف‌ها میان وزارت ارشاد و صدا و سیما بر سر صدور مجوز برای سریال‌های شبکه نمایش خانگی مربوط می‌شود. در مورد اول اخیرا گزارشی مفصل منتشر شد ولی در بخش دوم کار به جایی رسیده که مدتی قبل در مردادماه سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی (ساترا) اعضای حقیقی شورای پروانه ساخت و انتشار را برای بررسی و بازبینی سریال‌های در پلتفرم‌های اینترنتی معرفی کرد. البته سازمان سینمایی وزارت ارشاد مسئولیت این کار را همچنان حق خود می‌داند و نوبت صدور مجوزها را به صورت مداوم منتشر و جلسات بررسی پروانه ساخت و نمایش را برگزار می کند، اما در عمل کار اثرگذاری برای توقف ورود ساترا در این حوزه نتوانسته انجام دهد و این مسئله سبب انتقاد بسیاری از سینماگران که فعالان اصلی این روزهای شبکه نمایش خانگی در عرصه سریال سازی هستند از سازمان و رییس آن یعنی حسین انتظامی شده است.
اگرچه سینمایی‌ها برای دریافت مجوز پخش سریال‌های خود از وی‌اودی‌ها سراغ ساترا رفتند اما ورود ساترا به ممیزی سریال‌ها صدای اعتراض آن‌ها را بالا برد. در یکی از آخرین موارد این اعتراض‌ها حامد محمدی انتقاد داشت که انچه از «قبله عالم» پخش می‌شد ساخته او نیست و پیش از آن هم محمدحسین مهدویان انتقادهای تندی را به سانسور «زخم کاری» کرده بود. در این سریال ممیزی برخی سکانس‌ها با پوشش گلدان و سیاه شدن تصویر مورد تمسخر کاربران فضای مجازی قرار گرفته بود.
مصوبه‌ای که فقط روی کاغذ خشک شد
اردیبهشت ماه امسال وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت دوازدهم (سید عباس صالحی) از تصویب یک مصوبه در هیأت دولت برای مستندسازان و الزام دستگاه‌های اجرایی به مستندنگاری سینمایی از طرح‌های بزرگ و پروژه‌های مهم کشور خبر داد. این اتفاق خوب که سال‌هاست مستندسازان بر آن تاکید دارند، با استقبال آن‌ها همراه شد ولی پس از گذشت چند ماه هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است و برخی بر این باورند که ممکن است در دولت جدید اصلا اجرایی نشود.
اصغر فرهادی و حاشیه‌های یک اظهارنظر
نیمه اول امسال سینمای ایران یکی از جایزه‌های مهم سینمایی خود را با فیلم «قهرمان» اصغر فرهادی از کن (جایزه بزرگ جشنواره) کسب کرد و همین هم سبب بروز یکی از حاشیه های پررنگ امسال به نام این فیلمساز شد.
اصغر فرهادی در مصاحبه و یک نشست خبری اظهاراتی درباره انتخاب بازیگرش (امیر جدیدی) و نیز وضعیت ازادی بیان در ایران مطرح کرد که واکنش‌هایی را به همراه داشت. او در مورد دوم بعدا تاکید کرد حرف‌هایش درباره ایران اشتباه ترجمه شده اما درباره انتخاب بازیگر گفت که بیشتر به توانایی‌های فرد توجه دارد و این نظر او واکنش تندی را از سوی محمدرسول‌اف در پی داشت که فرهادی را با آیشمن مقایسه کرد. این ماجرا جنجال‌هایی را بویژه در فضای مجازی به پا کرد که تا مدتی با ایجاد فضایی دو قطبی، له و علیه فرهادی ادامه داشت.
«مست عشق» از گروگانگیری راش‌ها تا گرفتن مالکیت
از جمله حاشیه های دیگر سینما در در نیمه نخست امسال به فیلم «مست عشق» حسن فتحی برمی‌گردد. او این فیلم را با مشارکت یک سرمایه‌گذار ترک و جمعی از بازیگران سرشناس ترکیه ساخت که چند ماه قبل خبر رسید تهیه‌کننده تُرک راش‌های فیلم را در اختیار دارد و به دلیل اختلاف مالی تصمیم دارد آن را به سریال تبدیل کند که حتی تیزری هم برای پخش این سریال از یکی از شبکه‌های ترکیه منتشر شد. این اتفاق با واکنش تند فتحی مبنی بر این که فیلمش به گروگان گرفته شده است همراه بود اما در نهایت پس از چند ماه با پیگیری‌های حقوقی و ورود وزارت امور خارجه مشکل برطرف و حق مالکیت فیلم به ایران واگذار شد.
در این راستا قرار است حسن فتحی که فعلا مشغول ساخت سریال نمایش خانگی «جیران» است، در آینده نزدیک فیلمبرداری بخش‌های باقیمانده «مست عشق» را آغاز کند.
امسال سینمای ایران همانند سال گذشته که جشن روز ملی خود را تعطیل کرد، در روز ۲۱ شهریور برنامه ویژه‌ای نداشت ولی قرار است جشن خانه سینما به عنوان تقدیر پایان مهرماه برگزار شود. در این برنامه برگزیدگانی از میان آثار اکران شده در دو سال گذشته سینما معرفی خواهند شد.
انتظار برای معرفی رییس جدید سازمان سینمایی
از آنجا که چند ماه قبل دولت تغییر کرد سازمان‌ها و نهادها به نوعی در انتظار ابقا یا تغییر مدیران خود هستند و همین گاهی امور را به سکون می‌اندازد. در سینما هم کمی فضای سوت وکور حاکم است و اگرچه روال عادی کارها طی می‌شود اما خبر خاصی هم در رسانه‌ها نیست جز گمانه‌زنی برای مدیر جدید سازمان سینمایی که گزینه‌های باربط و بی‌ربطی تا کنون مطرح شده ولی هنوز خبری از انتخاب قطعی منتشر نشده است.
دیدار سینماگران با قالیباف
در هفته‌های گذشته جمعی از سینماگران و روسای صنوف خانه سینما به دیدار رئیس مجلس شورای اسلامی (محمدباقر قالیباف) رفتند و در این دیدار به طرح برخی مسائل و مشکلات اهالی سینما از جمله بیمه تامین اجتماعی، بیمه بیکاری، مالیات و نیز سردرگمی هایی که میان ارشاد و ساترا وجود دارد پرداختند به این امید که نواقصی که در بخش قانونگذاری وجود دارد با پیگیری سینماگران و نیز رئیس مجلس به سامان برسد.
واکسن کرونا و حسرتی که بر دل ماند
و در آخر باید از سینماگرانی یاد کرد که در همین ۶ ماه گذشته بخاطر گرفتار شدن به کرونا جان خود را از دست دادند و افسوس و حسرتی بر جان همکاران و خانواده‌های آن‌ها باقی مانده که اگر واکسیناسیون هنرمندان با تاکیدهایی که صورت گرفته بود زودتر انجام می‌شد شاید عزیزانشان زنده بودند و بخش تاسف‌بارتر آنجاست که فرشته طائرپور یکی از افرادی بود که برای واکسیناسیون هنرمندان پیگیری‌های زیادی را انجام داد اما درخواستش با مخالفت روبرو شد و تنها چند روز بعد از درگذشت این سینماگر سامانه ثبت نام برای واکسیناسیون هنرمندان باز شد.