مجسمه «هیچ» از پرویز تناولی
دوران هنر معاصر، دوران رشد و شکل‌گیری هنرمندان بی‌شمار با رویکردها و شیوه‌های کاری متفاوت است. در چند دهه‌ی اخیر با توجه به افزایش امکانات، بالا رفتن شناخت و همینطور میل و علاقه‌ی شخصی، افزایش دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش هنر، بر تعداد هنرمندان ایرانی افزوده شد؛ نسل تازه‌ای از هنرمندان جوان، پرکار و باانگیزه که به شیوه‌های جدیدی برای خلق آثار هنری روی آوردند. رشد هنرمندان ایرانی، چه از نظر تعداد و چه از نظر کیفیت کار، چشمگیر است. اما تاریخ هنر معاصر ایران به همین چند دهه محدود نمی‌شود.
مسیر نوگرایی از اواسط دوران قاجار در کار هنرمندان ایرانی راه یافت و آن‌ها رفته‌رفته به خلق آثاری متفاوت از جریان روز هنر ایران پرداختند. این هنرمندان بزرگ، نقطه‌ی آغاز هنر معاصر ایران به شمار می‌آیند و آثار آن‌ها که در موزه‌های معتبر ایران و جهان نگهداری می‌شود، از نظر قدمت و همینطور سیر تغییرات هنر ایران از گذشته تا امروز، اهمیت زیادی دارد.
هنرمندان ایرانی در چند دهه‌ی اخیر فعالیت خود را گسترش داده‌اند و آثار آن‌ها در گالری‌ها، موزه‌ها، آرتفرها و حراجی‌ها طرفداران خود را دارد. تا چند دهه‌ی اخیر، امکان آرشیو کردن آثار هنرمندان و ثبت دقیق فعالیت‌های آنان به طور کامل فراهم نبود و بسیاری از این اطلاعات با مرور زمان فراموش یا مخدوش می‌شد. اما با پیشرفت تکنولوژی و امکاناتی که شبکه جهانی فراهم کرده، زمینه‌ای برای ثبت هرچه دقیق‌تر آثار هنرمندان ایرانی و فعالیت‌های گسترده‌ی آنان در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی به وجود آمده است.
وب‌سایت درز با هدف ایجاد یک منبع جامع و مطمئن درباره‌ی هنر، هنرمندان ایرانی و آثار آن‌ها از سال 1394 فعالیت خود را آغاز کرده است. «درز» با تمرکز بر رویدادهای داخلی و خارجی مربوط به هنرمندان ایرانی، آرشیو دقیق و جامعی از هنرمندان معاصر و آثارشان تهیه کرده است. در این آرشیو، هنرمندانی در گروه‌های سنی و از نسل‌های مختلف حضور دارند و این منبع، فعالیت هنرمندان ایران، از اواخر دوران قاجار تا زمان حاضر را پوشش داده و آثار آن‌ها را به صورت دقیق جمع‌آوری کرده است.
در بخش هنرمندان وب‌سایت «درز» هنرمندان را در دسته‌های مختلفی دسته‌بندی کرده‌ایم که دسترسی به صفحه‌ی هر هنرمند و آثار او بر اساس این دسته‌بندی‌ها، سریع‌تر و ساده‌تر خواهد شد. در بخش اول این صفحه، تمام هنرمندانی که نام و مشخصات و آثارشان در وب‌سایت «درز» ثبت شده باشد قابل‌مشاهده است. مخاطب می‌تواند با مشاهده‌ی این صفحه، نام هنرمندان ایرانی از تمام گروه‌های سنی و گرایش های هنر تجسمی را مشاهده کند. در این بخش، ترتیبی برای نمایش نام هنرمندان به صورت پیش‌فرض تعیین نشده، اما مخاطب می‌تواند با ابزارهایی که فراهم شده، ترتیب نمایش نام هنرمندان و صفحه‌ی هرکدام را مشخص کند و چینش آن‌ها را به «الفبایی»، «به‌روزشده» یا «بیشترین جست‌وجو» تغییر دهد.
دسته‌های بعدی صفحه‌ی هنرمندان در وب‌سایت «درز»، امکان جست‌وجوی دقیق هنرمندان را بر اساس زمینه‌ی فعالیت آن‌ها در زمینه هنرهای تجسمی فراهم می‌کند. هنرمندان در هفت دسته‌ی نقاش، طراح، عکاس، خطاط، مجسمه‌ساز و سایر هنرمندان که در زمینه‌هایی مثل گرافیک، چیدمان، و... فعال هستند، به‌دقت شناسایی و معرفی شده‌اند. طبیعی است که فعالیت هنرمندان در دنیای هنرهای تجسمی به یک روش خاص محدود نشده و نام و فعالیت هنرمندانی که درزمینه‌های مختلفی فعال هستند، در بخش‌های مختلفی هم قرار داده شده است.
هر هنرمند، به طور مثال بهمن محصص یک صفحه مخصوص به خود دارد که فضایی مشابه وب‌سایت شخصی او را مهیا می‌کند. با ورود به صفحه‌ی هر هنرمند، تمام اطلاعات مربوط به این شخص و فعالیت‌های او قابل دسترسی و مشاهده خواهد بود. در صفحه‌ی اصلی هر هنرمند بخش های مختلفی تعبیه شده است: در یک نگاه، چند نمونه کار و همینطور چند رویداد مهم زندگی‌اش، مثل سال و محل تولد یا نمایشگاه‌های مهمی که برگزار کرده است. این صفحه به مخاطب کمک می‌کند ذهنیتی کلی در مورد هنرمند و شیوه‌ی کار او به دست آورد.
بخش دوم صفحه‌ی شخصی هنرمند در وب‌سایت «درز» مربوط به آثار هنرمند است. در این آرشیو؛ عنوان، تکنیک، ابعاد و سال خلق هر اثر هنرمند نیز به طور جامع معرفی شده است. از مهم‌ترین اهداف وب‌سایت «درز»، جمع‌آوری آثار هنرمندان از آرشیو نمایشگاه‌ها، موزه‌ها، گالری‌ها و آرشیو شخصی هنرمندان با کیفیت بالا و همینطور آثاری است که در جای دیگری کنار هم جمع‌آوری نشده باشند. این مجموعه‌ی غنی، برای بررسی آثار هنرمندان و همینطور شناخت دقیق تکنیک و شیوه‌های کاری آنان بسیار مفید، قابل اتکا و دقیق است.
اثر بهمن محصص
بخش بعدی تایم لاین شخصی خود هنرمند است که در صفحه‌ی شخصی او قرار دارد. در این قسمت تمام رویدادهای مهم زندگی هنرمند، از قبیل تولد و مرگ، تحصیلات، نمایشگاه‌ها، جایزه‌ها، آرت‌فر، بی‌ینال‌ها، حراجی‌ها و مهاجرت‌ها، به صورت دقیق و در دهه‌های مختلف، ثبت شده است. یکی از امکاناتی که این بخش دارد، امکان محدود کردن نمایش اطلاعات تایم‌لاین است؛ یعنی مخاطب می‌تواند در این بخش فقط یک گروه را جداگانه مشاهده کند و باقی اطلاعات برای او محدود است: امکان مفیدی برای بررسی دقیق‌تر هر کدام از این زمینه‌ها.
در بخش بعدی صفحه‌ی شخصی هر هنرمند، نمایشگاه‌هایی که آثار هنرمند در آن به نمایش درآمده همراه با جزئیات، از جمله نام نمایشگاه، پوستر، تاریخ برگزاری، سایر هنرمندان شرکت‌کننده در نمایشگاه، اطلاعات دقیق گالری مثل آدرس، شماره‌ی تماس و وب‌سایت قرار داده شده. همچنین آدرس دقیق گالری به صورت موقعیت جغرافیای در صفحه قرار داده شده است. در بخش نمایشگاه‌ها، تمام رویدادهای مربوط به این هنرمند که در حال حاضر برپاست، پیش‌تر برگزار شده یا قرار است در آینده برگزار شود، دقیق و جزء به جزء ثبت شده است.
هنرمندان ایرانی حضور چشمگیری در حراجی‌های معتبر بین‌المللی دارند. آثارشان همچون هنرمندان معتبر دیگر کشورها به مزایده گذاشته می شود و بازخوردهای زیادی دارند. از دیگر بخش های صفحه‌ی هر هنرمند در وب‌سایت «درز»، بخشی است که به همین رویدادها پرداخته است. در این بخش اثری از هنرمند که در حراجی شرکت داشته، نام خانه‌ی حراج، تاریخ برگزاری حراج و قیمت آخر آن اثر ثبت شده است. همچنین اطلاعات دقیق اثر و برآورد قیمت نیز در این بخش قابل مشاهده است.
بخش آخر که اطلاعات آن مرتب تکمیل می‌شود، مربوط به کتاب‌شناسی هنرمندان است. در این قسمت تمام کتاب‌هایی که در مورد هنرمند نوشته شده یا پژوهشی که درباره‌ی فعالیت هنری یا زمینه‌ی کاری او صورت گرفته، به صورت دقیق با ذکر عنوان کتاب، نام نویسنده، نام انتشارات و همینطور صفحاتی که در مورد هنرمند در این کتاب صحبت شده، معرفی شده است. این بخش از وب‌سایت «درز» برای پژوهشگران، دانشجویان یا مخاطبان علاقه‌مند که می‌خواهند به صورت علمی و دقیق اطلاعاتی را درباره‌ی هر هنرمند به دست آورند، بسیار مفید است.
وب‌سایت «درز» تلاش می‌کند آرشیو جامعی از هنر ایران و هنرمندان معاصر ایران فراهم کند و فعالیت هنرمندان در عرصه‌ی داخلی یا بین‌المللی را به دقت ثبت و ضبط کند. مشخص است که دامنه‌ی اطلاعات مربوط به این بخش بسیار گسترده است؛ چون هدف پلتفرم «درز» پوشش فعالیت تمام هنرمندان ایرانی در هر رده‌ی سنی و گرایش است. پلتفرم «درز» تلاش کرده به‌صورت دقیق و گسترده، اطلاعات مربوط به هنرمندان در تمام زمینه‌ها را گردآوری کند و آثار آن‌ها را با کیفیت بالا و معرفی دقیق اطلاعات هر کدام پوشش دهد. آرشیو آثار هنرمندان در صفحه‌ی شخصی آنان، بسیار دقیق و جامع است و این بایگانی تصویری و نوشتاری در بستر تاریخ هنر ایران بی‌رقیب است. این بایگانی بزرگ هنری، علاوه بر اطلاع‌رسانی کامل درباره‌ی هنرمندان و آثار آن‌ها، منبع قابل‌اتکایی برای تمام مخاطبان دنیای هنر تجسمی و همینطور فرصتی برای شناخت بهتر و بیشتر آثار هنرمندان ایرانی فراهم می‌کند.