آمفوتریسین B در درمان آسپرژیلوز، بلاستومیکوز، کاندیدیازمنتشر،کوکسیدیوئیدومیکوز، پاراکوکسیدیومیکوز، کریپتوکوکوز، اندوکاردیت قارچی، کاندیدیاز داخلی چشم، هیستوپلاسموز، سالک، مننژیت قارچی، موکورمیکوز، سپتی سمی قارچی، اسپوروتریکوز منتشر، عفونت های قارچی دستگاه ادراری و مننگوآنسفالیت آمیبی اولیه مصرف می شود.
آمفوتریسین B معمولاً داروی انتخابی در درمان عفونت های قارچی مانند اندوکارویت، مننژیت، پریتونیت یا عفونت های شدید مجرای تنفسی است. این دارو همراه با فلوسیتوزین در درمان عفونت های شدید مصرف می شود.
مکانیسم اثر امفوتریسین بی
-قارچ کش (اتصال به ارگوسترول ها در غشای سلولی قارچ، در نتیجه تغییر در نفوذپذیری و مرگ سلول)
مکانیسم احتمالی دیگر: تحریک وابسته به اکسیداسیون ماکروفاژها
فارماکوکینتیک امفوتریسین بی
جذب: ضعیف
پیک سرمی: طی 1 ساعت پس از دوز 4 تا 6 ساعته
اتصال به پروتئین: 90%
متابولیسم: نامشخص
نیمه عمر:
نوزادان نارس 14.8 ساعت
نوزادان و کودکان (4 ماه تا 4سال) 40.3-11.9 ساعت
بزرگسالان فاز ابتدایی 48-15ساعت، فاز پایانی 15 روز
دفع: ادرار (5-2% به عنوان فرم فعال بیولوژیکی)؛ 40% طی 7 روز دفع می گردد و حداقل 7 هفته پس از قطع مصرف، هم چنان در ادرار قابل تشخیص است.
عوارض جانبی امفوتریسین بی
از عوارض شایع آمفوتریسین B کم خونی، کاهش پتاسیم خون، تب ولرز وتهوع واستفراغ، درد معده، درد عضله ومفصل، کم خونی، مسمومیت کلیوی، اختلالات نورولوژیک و خونی، بثورات جلدی و ترومبوفلبیت در محل تزریق می باشند.
تداخلات دارویی امفوتریسین بی
*مشخصات کلی تداخلات:
- تشدید هایپرفسفاتمی
- تشدید هایپوکالمی
- تشدید هایپوکلسمی
- تشدید سمیت کلیوی
- تشدید سمیت گوشی
تداخلات رده X (پرهیز):
برومپریدول، فکسینیدازول[INT]، فوسکارنت، متوکسی فلوران، ساکارومایسس بولاردی
کاهش اثرات داروها توسط آمفوتریسین بی:
ساکارومایسس بولاردی
کاهش اثر آمفوتریسین بی توسط داروها:
عوامل ضد قارچ (مشتقات آزولی)، برومپریدول
افزایش اثرات داروها توسط آمفوتریسین بی:
آمیفوستین، آمینوگلیکوزید ها، داروهای ضد جنون (نسل دوم؛ آتیپیک ها)، برومپریدول، گلیکوزیدهای قلبی، کولیستیمتات، سیکلوسپورین (سیستمیک)، دی کلرفنیرامین، دولوکستین، فکسینیدازول [INT]، فلوسیتوزین، عوامل مرتبط با کاهش فشار خون، فرآورده های حاوی لوودوپا، نیتروپروسید، فولکودین، سدیم استیبوگلوکونات
افزایش اثرات آمفوتریسین بی توسط داروها:
آلفوزوسین، باربیتورات ها، بن پریدول، عوامل کاهنده ی فشار خون، بریمونیدین (موضعی)، کورتیکواستروئید ها (سیستمیک، استنشاقی از دهان)، دیازوکسید، درونابینول، فوسکارنت، گانسیکلوویر-والگانسیکلوویر، گیاهان (با خاصیت کاهش فشار خون)، لورمتازپام، متوکسی فلوران، مولسیدومین، نافتوپیدیل، نیکرگولین، نیکوراندیل، اوبینوتوزومب، پنتوکسی فیلین، مهار کننده های فسفو دی استراز 5، آنالوگ های پروستاسیکلین، کیناگولید
تداخل با غذا:
ذکر نشده است.
هشدار ها امفوتریسین بی
1- پیش از شروع درمان، نمونه کشت، سابقه دریافت این دارو و گزارشات حساسیت بیمار به دارو بررسی شود.
2- عملکرد کلیوی (BUN و سطح کراتینین) در ابتدای درمان ارزیابی شود و سپس در صورت افزایش دوز درمانی، به صورت یک روز در میان و سپس هفتگی پایش شود.
3- بیمار از لحاظ عوارض ناشی از انفوزیون (مانند آنافیلاکسی، تب و لرز، تهوع، استفراغ، افت فشار خون، مشکلات تنفسی حاد و لرز شدید) به دقت پایش گردد و لازم است که تجهیزات احیای قلبی ریوی در دسترس باشد. در صورت بروز مشکلات تنفسی حاد، انفوزیون قطع شود.
4- الکترولیت ها (خصوصا پتاسیم و منیزیم)، عملکرد کبدی، PT/PTT و CBC پایش گردد.
5- علایم هایپوکالمی در بیمار ارزیابی شود (ضعف و گرفتگی عضلات، سرگیجه، تغییرات الکتروکاردیوگرام).
6- از لحاظ بروز تداخل با دیگر داروهایی که منجر به سمیت کلیوی می شوند، مورد ارزیابی قرار گیرد.
7- ورودی و خروجی دارو پایش شود.
توصیه های دارویی امفوتریسین بی
1- در صورتیکه وقفه درمان بیش از یک هفته باشد، درمان مجدد باید با حداقل مقدار مصرف شروع و به تدریج تا مقدار مصرف مطلوب افزایش یابد .
2- با تزریق وریدی مقادیرکم کورتیکواستروئیدها قبل و در طی آنفوزیون وریدی آمفوتریسین B احتمال بروز واکنش های تب زا کاهش می یابد. همچنین مصرف استامینوفن ، آنتی هیستامین ها ویا فنوتیازین ها قبل از آنفوزیون آمفوتریسین B عوارضی چون تب، تهوع ولرز ناشی از دارو را کاهش می دهند.
3- آنفوزیون وریدی آمفوتریسین B باید طی 4-2 ساعت انجام شود.
4- مصرف مقادیر کامل این دارو حتی در بیماران مبتلا به عیب کار کلیه ضروری است. با این وجود در صورت پیشرفت عیب کار کلیه بیمار باید تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد.
5- نشت دارو به بافت های اطراف رگ ممکن است سبب بروز تحریک شدید محل تزریق گردد.
6- برای به حداقل رساندن بروز ترومبولبیت موضعی ناشی از آنفوزیون وریدی این دارو،می توان هپارین را به محلول تزریقی اضافه کرد ویا آمفوتریسین B را یک روز در میان تجویز کرد. همچنین مصرف یک روز در میان آمفوتریسین B احتمال بی اشتهایی را کاهش می دهد.
7- مقدار مصرف این دارو به یک روز در میان نباید بیش از 1/5mg/kg باشد.
منبع: دارویاب