این روزها شاهد افزایش زباله‌گردها در سطح شهرها و روستاها هستیم، این پدیده ماحصل شرایط بد اقتصادی و افزایش آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد است، زباله‌گردی در حال تبدیل شدن به یک چالش در کشور است و باتوجه به شرایط بحران کرونا این مسئله سلامت افراد را نیز تحت تاثیر تبعات خود قرار می‌دهد.
به گزارش ایسنا، عموما زباله‌گردها ضایعات جمع‌آوری شده اعم از مقوا، کارتن خالی، قوطی کنسرو، بطری و ... را به مراکز خرید ضایعات در شهرها تحویل می‌دهند و بابت آن نیز هزینه بسیار اندکی دریافت می‌کنند، قطعا مراکز جمع‌آوری ضایعات به تقویت پدیده زباله‌گردی در جامعه کمک می‌کند، افرادی که از نظر معیشتی برای گذران زندگی در تنگا قرار دارند، برای دریافت مبلغ ناچیز دست به جمع‌آوری زباله‌های قابل بازیافت می‌زنند، این موضوع علاوه بر اینکه چهره شهر را مخدوش می‌کند، می‌تواند منجر به افزایش انواع بیماری و آلودگی در سطح شهر شود.
وجود مراکز جمع‌آوری ضایعات در سطح شهر و مناطق مسکونی مضرات و معایب بسیاری دارد، این مراکز عموما محل تجمع زباله و ضایعات هستند، بنابراین می‌توانند به مرکز تجمع موجودات موذی مانند موش، سوسک و ... نیز تبدیل شوند، قطعا اگر این مراکز در خارج از مناطق مسکونی واقع نشده باشند، بهداشت و سلامت عمومی را در آن منطقه مورد تهدید قرار می‌دهند، شاید تهدید سلامت یکی از معایب وجود این مراکز باشد.
متولیان امر معتقد هستند مراکز خرید و فروش ضایعات باعث افزایش سرقت در جامعه نیز می‌شود، برخی از افراد به طمع کسب درآمد اقدام به سرقت آهن‌آلات، خودرو، سیم‌های برق مسی، تجهیزات برخی از بنگاه‌های اقتصادی و ... می‌کنند، سپس این اموال را بدون نظارت در این مراکز به فروش می‌رسانند، قطعا پیگیری این اموال سرقتی نیز امکانپذیر نیست، زیرا این ضایعات با حجم بالا اسقاط و یا به مراکز بازیافت زباله تحویل داده می‌شود.
در ابتدای ماه جاری خبر وقوع آتش‌سوزی در یکی از مراکز جمع‌آوی ضایعات در شهرکرد منتشر شد، این مرکز در منطقه مسکونی در خیابان رازی واقع شده بود، متاسفانه به دلیل حجم بالای ضایعاتی مانند علوفه، چوب و سایر ضایعات قابل اشتعال در این محل حریق به‌سرعت به کل واحد مسکونی سرایت کرد، همچنین خطر سرایت حریق متوجه منازل مسکونی مجاور نیز وجود داشت و عملیات اطفای حریق به سختی و در مدت زمان زیاد انجام شد.
این حریق یک زنگ هشدار جدی برای برخورد با مراکز جمع‌آوری غیرمجاز ضایعات در شهرها محسوب می‌شود، هر لحظه امکان دارد باتوجه به افزایش دمای هوا و وجود مواد قابل اشتعال در این مراکز، حریق دیگری در مناطق مسکونی که این مراکز در آن واقع شده‌اند رخ دهد و جان و سلامتی ساکنان را تهدید کند، بارها و بارها نسبت به عواقب فعالیت مراکز جمع‌اوری غیرمجاز ضایعات در مناطق مسکونی توسط رسانه‌ها هشدار داده شده است، اما عزم جدی برای برخورد با این مراکز وجود ندارد.
ایجاد برخی دوگانگی‌ها در مدیریت مراکز جمع‌آوری ضایعات
محمدرضا محمدیان _ معاون خدمات شهری شهرداری شهرکرد در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: برخی مراکز جمع‌آوری ضایعات موجود در سطح چهارمحال و بختیاری از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند، همچنین امور صنفی نیز برای برخی از این مراکز مجوز فعالیت صادر می‌کند، به همین دلیل نوعی دوگانگی در مدیریت این مراکز ایجاد شده است.
معاون خدمات شهری شهرداری شهرکرد افزود: تمامی شهرداری‌های سطح ایران متولی قانون مدیریت پسماند هستند، اما متاسفانه به دلیل صدور مجوز فعالیت برای برخی مراکز جمع‌آوری ضایعات و ایجاد دوگانگی در این حوزه انجام کار نظارت بر این واحدها از سوی شهرداری مختل شده است.
وی ادامه داد: در حال حاضر شاهد رشد قارچ‌گونه مراکز جمع‌آوری ضایعات در سطح شهر هستیم، این موضوع توسط شهرداری در جلسات متعدد بیان شده و برای تعدادی از این مراکز نیز رای‌گیری جهت پلمپ انجام شده است، اما به دلیل ایجاد دوگانگی در رسیدگی به مشکلات ایجاد شده توسط این مراکز، نتیجه‌دهی نظارت‌ها با کندی مواجه بوده و همچنین انجام کار نظافت و برقراری بهداشت شهری که از وظایف شهرداری محسوب می‌شود نیز با وجود این مراکز بسیار سخت‌تر از گذشته در حال انجام است.
محمدیان در خصوص برخورد با مراکز جمع‌آوری ضایعات که بدون داشتن مجوز درحال فعالیت هستند، عنوان کرد: درصورتیکه این مراکز شاکی خصوصی داشته باشند شهرداری پیگیری‌های لازم را از طریق اداره اماکن و نیروی انتظامی برای پلمپ این مراکز انجام می‌دهد.
معاون خدمات شهری شهرداری شهرکرد خاطرنشان کرد: طی هفته‌های گذشته متاسفانه یکی از مراکز جمع‌آوری ضایعات که در سطح شهر و منطقه مسکونی فعالیت داشت در اثر آتش‌سوزی منجر به بروز برخی صدمات شد، اما همچنان در نزدیکی همین محل تعداد دیگری مرکز جمع‌آوری ضایعات وجود دارد و بروز دوگانگی در صدور مجوز برای این مراکز منجر به ایجاد مشکلاتی در برخورد با آن‌ها شده است زیرا شهرداری در سطح شهر متولی دریافت رای دادستانی جهت پلمپ و انجام پیگیری برای اجرایی شدن این رای توسط اماکن است.
وی اضافه کرد: در صورتیکه این مراکز در مناطق مسکونی واقع باشند و توسط مردم شکایتی دریافت شود در مراحل اولیه اخطار لازم به این مراکز ابلاغ می‌شود، برای مثال طی چند روز گذشته دو مورد اخطار به دو مرکز جمع‌آوری ضایعات ابلاغ شد که یکی از این مراکز در بحث خریداری ضایعات آهن مجوز فعالیت کسب کرده است، اما به دلیل تصویب مجوز فعالیت این مراکز در سازمان صنعت، معدن، تجارت و امور صنفی برخورد قاطع توسط شهرداری با این مراکز با مشکل مواجه شده است و این موضوع در جلسات متعدد مطرح شده، اما تاکنون راه‌حلی برای آن در نظر گرفته نشده است.
محمدی با بیان اینکه وجود مراکز جمع‌آوری ضایعات برای ساکنان شهری منجر به بروز مشکلات بهداشتی می‌شود، افزود: باوجود تمامی مشکلات حکم توقف فعالیت و جمع‌آوری برخی از این مراکز صادر شده است، اما مشکلات بسیاری در خصوص برخورد قاطع با آن‌ها وجود دارد.
معاون خدمات شهری شهرداری شهرکرد در پایان گفت: وجود مراکز جمع‌آوری ضایعات در سطح شهر اثر مستقیم بر بهداشت ساکنان دارد و باعث تجمع حشرات موذی مانند سوسک، موش و ... می‌شود همچنین حضور این مراکز در بافت‌های مسکونی باتوجه به اینکه احتمال وقوع آتش‌سوزی در این مراکز با گرم شدن هوا و به دلیل وجود مواد پلاستیکی، کاغذی و ... بالا است، خطرات بسیار جدی برای همسایگان آن‌ها دارد و باوجود اینکه به مراکزی که احتمال وقوع خطر جدی در آن‌ها وجود دارد اخطار داده می‌شود، اما معمولا این مراکز توجه چندانی به این اخطارها نمی‌کنند و بزرگترین دلیل این موضوع صدور اجازه فعالیت و مجوز برای برخی از این مراکز از سوی سازمان صنعت، معدن، تجارت و امور صنفی و کاهش قدرت شهرداری در برخورد قاطعانه است.
برخورد قانونی با مراکز جمع‌آوری ضایعات بدون مجوز
داوود مومنی_ رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شهرکرد در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به نحوه برخورد با مراکز غیرمجاز جمع‌آوری ضایعات، اظهار کرد: طبق ماده 7 قانون مدیریت پسماند متولی تمامی زباله‌های موجود در سطح شهر، شهرداری است، اما مجوز فعالیت مراکز جمع‌آوری ضایعات توسط سازمان صنعت، معدن، تجارت صادر شده و این موضوع با انجام وظایف شهرداری تداخل دارد.
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شهرکرد افزود: توسط شهرداری پیمانکاری برای جمع‌آوری ضایعات در نظر گرفته شد، اما به دلیل تداخلات پیش آمده و صدور مجوز فعالیت سایر مراکز جمع‌آوری ضایعات توسط سازمان صنعت، معدن، تجارت پیمانکار حدود شش تا هفت ماه به فعالیت خود ادامه داد.
وی ادامه داد: جلسات متعددی در شهرداری و سازمان صنعت، معدن، تجارت برگزار شد، اما این سازمان طبق وظیفه خود دفاعیه صنفی از مراکز جمع‌آوری ضایعات موجود در سطح شهر که در حال فعالیت هستند ارایه کرد همچنین موارد قانونی از سوی شهرداری در این جلسات بیان شد.
مومنی عنوان کرد: در صورتیکه مراکز جمع‌آوری ضایعات بدون مجوز در حال فعالیت باشند، امکان برخورد قانونی با این مراکز وجود دارد، اما لیست مراکزی که دارای مجوز فعالیت هستند در اختیار شهرداری نیست و به دلیل اینکه این مجوزها از طریق سازمان صنعت، معدن، تجارت صادر شده است، لیست مراکز با مجوز و محل قرارگیری آن‌ها نیز در اختیار سازمان مدیریت پسماند شهرداری قرار دارد.
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شهرکرد خاطرنشان کرد: اکثر مراکز جمع‌آوری ضایعات که با مجوز در حال فعالیت هستند در حومه شهر واقع هستند و اغلب مراکزی که در سطح شهر و مناطق مسکونی فعالیت دارند بدون مجوز به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
وی اضافه کرد: جمع‌آوری ضایعات و زباله‌های بازیافتی در منازل مسکونی و سطح شهر و همچنین جمع‌آوری این مواد به وسیله خودرو درصورتی که بدون مجوز باشد براساس مقررات شهرداری خلاف ضوابط است و جمع‌آوری ضایعات در منازل مسکونی و یا مکان‌های تجاری که مجوز جمع‌آوری زباله خشک را ندارد امکانپذیر نیست.
مومنی یادآور شد: در صورتیکه مراکز جمع‌آوری ضایعات در مناطق مسکونی بدون مجوز فعال باشند و توسط مردم و ساکنان شکایتی به شهرداری گزارش شود این موارد به کمیسیون ماده ۵۵ ارسال می‌شوند و اخطارهای لازم به آن‌ها ابلاغ می‌شود و در صورتیکه به اخطار توجه نشود در همین کمیسیون رای جمع‌آوری مرکز اخذ می‌شود.
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شهرکرد تصریح کرد: در صورتیکه طبق قانون مدیریت پسماند کار مراکز جمع‌آوری ضایعات توسط یک پیمانکار واحد و تحت نظارت شهرداری تجمیع می‌شد، قطعا مدیریت زباله‌های خشک به راحتی قابل انجام بود، زیرا حدود ۲۰ تا ۲۴ درصد زباله موجود در شهرکرد را زباله‌های خشک تشکیل می‌دهند و قابل بازیافت هستند.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه مراکز جمع‌آوری ضایعات منجر به ایجاد برخی مشاغل نامناسب نیز می‌شوند و به نوعی از افرادی که در سطح شهر به کار جمع‌آوری زباله مشغول هستند سوءاستفاده می‌شود و این افراد در حقیقت برای مراکز جمع‌آوری زباله و ضایعات کار می‌کنند که مشکلات بسیاری ایجاد می‌کنند، اما اگر ساماندهی زباله‌های خشک در چارچوب قانون انجام شود بسیاری از این مشکلات قابل حل شدن است.
برخی مراکز جمع‌آوری زباله بدون مجوز فعالیت می‌کنند
غفاری رئیس صنف مراکز جمع‌آوری ضایعات در شهرکرد در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص صدور مجوز برای مراکز جمع‌آوری ضایعات ، اظهار کرد: بسیاری از مراکز بدون مجوز در حال فعالیت هستند و برای تعدادی نیز مجوز صادر شده است.
وی افزود: برای صدور مجوز برای فعالیت مراکز جمع‌آوری ضایعات در مناطق مسکونی محدویت وجود دارد، بیش‌ترین مجوزها در محدوده شهرها صادر می‌شود، همچنین تلاش شده در مناطق مسکونی مجوز نمی‌دهیم، زیرا خطرآفرین است.
غفاری بیان کرد: متاسفانه تعدادی کثیری از مردم به خریداری ضایعات روی آورده‌اند، برخی برای دریافت مجوز اقدام می‌کنند و تعدادی نیز در خانه جمع‌اوری و دسته‌بندی می‌کنند و سپس به‌فروش می‌رسانند که نمی‌توان با آن‌ها برخورد کرد.
رئیس صنف مراکز جمع‌آوری ضایعات در شهرکرد با اشاره به نبود استقبال از سوی مراکز برای تحویل زباله به برخی مراکز بازیافت در شهرکرد، توضیح داد: برخی به‌دنبال این هستند که زباله را با قیمت ارزان در شهرکرد خریداری کنند و یا بابت زباله‌های قابل بازیافت توسط پیمانکار هزینه کمی پرداخت و یا بابت آن اجناس بهداشتی پرداخت می‌کرد که این امر موفق نبود.