صدرالدین علیپور*
کیسه‌های پلاستیکی به یک معضل جهانی تبدیل شده‌اند. از خیابان گرفته تا دشت و بیابان و دریا و حتی نوک قله‌ها، همه جا دیده می‌شوند. شاید هیچ محصولی اندازه پلاستیک تا این اندازه زشتی عاقبت مصرف‌گرایی بی‌حد و مرز را به بشر نشان نداده باشد.
برخی از کشورها مانند دانمارک، آلمان، ایرلند، ایتالیا و انگلستان، چین، بنگلادش، هند، مکزیک آمریکا، رواندا، کنیا، تانزانیا و ... یا استفاده از این کیسه‌ها را به کلی ممنوع کرده، یا محدودیت‌هایی برای آن ایجاد کرده‌اند و با بالا بردن قیمت و البته اخذ مالیات سنگین از فروشندگان عملاً به این سمت قدم برمی‌دارند.
سال پیش پارلمان آلمان ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی خرید را از سال ۲۰۲۲ میلادی تصویب کرد. سونیا شولتزه، وزیر محیط زیست آلمان که این طرح را به پارلمان داد در تعریف آن گفت که "کیسه پلاستیکی نماد اتلاف منابع است" و گزینه‌های مناسب، سبدهای خرید، کیسه‌های پارچه‌ای قابل شستشو برای میوه و سبزیجات و جعبه‌های قابل استفاده مجدد برای کالاهای موجود در پیشخوان محصولات تازه است.
در ایران هم تشکل‌های مردم‌نهاد گام‌های خوبی در این زمینه برداشته‌اند اما نیاز به عزمی ملی است. جالب اینکه در یکی از تبلیغ‌های تلویزیونی مردم به خرید «کیسه پلاستیکی» در دو سایز تشویق می‌شوند.
دانستن این 10 نکته شاید بتواند در روز «نه به کیسه‌های پلاستیکی» مفید باشد:
1- وقتی از سوپرمارکت مثلاً یک یا دو قلم خرید می‌کنید که می‌توانید بدون کیسه پلاستیکی هم آنها را به منزل بیاورید، از فروشنده تشکر کنید و بگویید:«نه! ما پلاستیک استفاده نمی‌کنیم» این رفتاری متمدنانه است.
2- کیسه پلاستیکی که شاید فقط چند دقیقه کار شما را راه بیندازد و بعد رهایش می‌کنید به 500 سال زمان برای تجزیه شدن در طبیعت نیاز دارد. ضمن اینکه در این تجزیه خاک آلوده می‌شود.
3- اگر نمی‌توانید جلوی خشک شدن دریاچه‌ها را بگیرید، اگر قادر به متوقف کردن شکنجه حیوانات در باغ‌وحش یا شکار نیستید، اگر دلتان برای محیط‌زیست کشور می‌سوزد، لطفاً مصرف پلاستیک را به حداقل برسانید. این یک گام مهم است. لطفاً شروع کنید.
4- وقتی برای خرید می‌روید با خودتان کیسه پارچه‌ای ببرید. شما با این رفتار به دیگران هم نشان می‌دهید که برای کره زمین، خودتان و آیندگان احترام قایلید.
5- نان داغ را در کیسه پلاستیکی قرار ندهید. این کار باعث آزاد شدن مواد سمی به کار رفته در پلاستیک و ترکیب آن با نان می‌شود. سفره پارچه‌ای همراه داشته باشید. ریشه بسیاری از سرطان‌ها در همین نکات جزیی است.
6- رهاسازی پلاستیک در طبیعت باعث شده که احشام از آنها تغذیه کنند، آبزیان دریایی تکه‌های پلاستیک را با طعمه اشتباه بگیرند و حتی شکم پرندگان پر از پلاستیک شود. این یک قتل‌عام خاموش است.
7- در ایران هنوز قانونی برای ممنوعیت پلاستیک وضع نشده است اما همه می‌دانیم که این کیسه‌ها چقدر زیان‌بار هستند. بدون اجبار و قانون، جلوی کار خطا را خودمان بگیریم.
8- به جای خرید پی‌درپی بطری آب معدنی، در خودرو یا هنگام ورزش کردن در باشگاه بطری یا قمقمه شخصی همراه داشته باشیم.
9- اگر به کیسه پارچه‌ای دسترسی ندارید، از کیسه‌های پلاستیکی که قابلیت استفاده چندباره دارند استفاده کنید. کیسه‌های نازکی که یک‌بار مصرف هستند حتی ارزش بازیافت ندارند و بسیاری اوقات در دل طبیعت رها می‌شوند.
10- همه ما در حال غرق شدن در دریای پلاستیک هستیم. لطفاً از همین امروز تصمیم بگیرید که مصرف کیسه‌های پلاستیک را متوقف یا به حداقل برسانید. حتی یک کیسه کمتر هم به کره زمین کمک می‌کند.
*مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران
حتی تفکیک صحیح زباله را بلد نیستیم.
ای کاش عصر ایران بانی این موضوع شود و به آموزش و پرورش یادآوری کنیم که چقدر محتاج درسی مجزا برای حفظ محیط زیست هستیم.