عصر ایران؛ دکتر رکسانا دانیالی- یکی از ناخوشایند ترین تجربیات بیمارانی که موفق به مبارزه با کروناویروس 2019 شده اند، علائم مختلفی به شمار می رود که غالبا پایدار هستند و می توانند تا ماه ها بعد فرد را درگیر خود سازند. از آن جایی که این ویروس قابلیت آسیب رسانی به اندام های متفاوت از جمله ریه ها، قلب، مغز و حتی پوست را در اختیار دارد، سندرم پسا کرونا در خصوص تعداد زیادی از افراد بهبود یافته دور از انتظار نخواهد بود.

زمینه

برخی از بیمارانی که به کروناویروس سندرم حاد تنفسی 2 (SARS-CoV-2) آلوده شده و بهبود کامل یافته اند، همچنان پس از گذشت زمان نشانه های بالینی مشخصی را بروز می دهند که ممکن است دلالت بر سندرم پسا کرونا داشته باشد. این نشانگان یا بلافاصله به دنبال بهبودی اولیه رخ می دهند و یا حتی بیش از چهار هفته پس از اتمام بیماری. گفتنی است که این علائم صرف نظر از شدت کووید- 19 تظاهر می یابند و تحقیقات تکمیلی نیز در این زمینه همچنان ادامه دارد.

نشانه هایی که پس از ابتلا به بیماری کووید- 19 زندگی بیمار را کم و بیش مختل می کنند، تحت عناوین مختلفی مانند کووید- 19 پسا حاد، اثرات طولانی مدت کووید، کووید طولانی مدت، سندرم پسا حاد کووید، کووید مزمن، عوارض دیررس و غیره شناخته می شوند.

به طور کلی سندرم پسا کرونا به حالتی اشاره دارد که طی آن بازگشت بیمار به حالت معمول سلامتی پس از ابتلا به کووید- 19 حاد با مشکل رو به رو خواهد شد. این وضعیت همچنین ممکن است با ایجاد علائم جدید یا عود کننده پس از رفع نشانه های بیماری حاد همراه باشد.

سندرم پسا کرونا

کووید طولانی مدت یا سندرم پسا کرونا طیف گسترده ای از علائم و یافته های بالینی را در بر می گیرد که در افراد مختلف با شدت های متفاوت خود را نمایان می سازد. از این رو هیچ فرقی میان شخصی که مبتلا به کووید خفیف یا بدون علامت شده با فردی که نوع شدید بیماری را بروز داده وجود نخواهد داشت. در عین حال ممکن است علائم مورد نظر با اثرات ناشی از درمان و یا عوارض بستری شدن در بیمارستان هم همسو باشند.

در هر صورت محققان هنوز در مراحل اولیه درک ساز و کار کووید طولانی مدت قرار دارند و ارزیابی ابعاد چندگانه این مسئله در دست اقدام است. نشانه هایی که در ادامه می آیند؛ معمول ترین علائم گزارش شده به دنبال سندرم پسا کرونا حتی تا 6 ماه پس از اولین نشانه های بیماری محسوب می شوند:

- خستگی

- اختلال در تمرکز و یا فرآیندهای فکری (از این وضعیت در برخی از موارد تحت عنوان "مه مغزی" یاد می شود)

- مشکلات تنفسی (با و یا بدون یافته های تصویربرداری غیر طبیعی و آزمایش های عملکرد ریوی)

- سرفه مزمن

- درد عضلانی و مفصلی

- افسردگی یا اضطراب

- درد قفسه سینه

- سر درد

- لرز و تب خفیف

- تپش قلب

- از دست دادن حس بویایی یا چشایی

- سرگیجه هنگام ایستادن

- اختلال حافظه و مشکلات خواب

- ریزش مو

- راش های پوستی

سندرم پسا کرونا و آسیب به اندام های کلیدی

هرچند کووید- 19 به عنوان یک بیماری با اندام هدف اصلی ریه معرفی شده است، اما می تواند منجر به آسیب حاد یا مزمن به بخش های مهم دیگر بدن نیز بشود. همین آسیب خود باعث تشدید علائم کووید طولانی مدت خواهد شد و احتمال وقوع مشکلات مرتبط با آن را افزایش می دهد. اندام هایی که ممکن است تحت تاثیر کووید- 19 قرار بگیرند، عبارت اند از:

- قلب: شماری از آزمایشات تصویربرداری که ماه ها پس از بهبودی به دنبال کووید- 19 انجام گرفته اند، آسیب دائمی به عضله قلب را نشان داده اند. لازم به ذکر است که این عارضه حتی در افراد مبتلا به کرونای خفیف هم دیده شده است. این موضوع می تواند خطر نارسایی قلبی را در آینده افزایش دهد.

- ریه ها: نوعی از پنومونی که اغلب با کووید- 19 همراه است، قادر به وارد آوردن زیان پایدار در دراز مدت به کیسه های هوا (آلوئول های ریه) خواهد بود. این اسکار بافتی نهایتا می تواند منجر به مشکلات تنفسی نسبتا طولانی شود.

- مغز: حتی در افراد جوان، کووید- 19 قابلیت ایجاد سکته های مغزی، تشنج و سندرم گیلن- باره را خواهد داشت. گیلن- باره نوعی نوروپاتی محیطی است که سبب نارسایی عصبی- عضلانی حاد می شود و بی حسی یا حتی فلج کامل را به دنبال دارد. علاوه بر این به نظر می رسد خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و پارکینسون نیز در اثر ابتلا به کووید- 19 به عنوان علائم سندرم پسا کرونا افزایش یابد.

علائم مزمن تغییرات خلق و خو، خستگی و تب

همانطور که گفته شد، افسردگی، خستگی و تب نیز از جمله نشانه های سندرم پسا کرونا به شمار می روند. بستری شدن در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان، تنفس به کمک ونتیلاتور، قرنطینه های خسته کننده و فشاری که طی این مدت به بدن وارد می شود، همگی از دلایل ریشه ای سندرم پسا کرونا به ویژه افسردگی، خستگی و تب هستند.

در واقع هرچه مدت زمان بهبودی کامل و یا بستری در بیمارستان افزایش یابد، احتمال درگیر شدن با علائم مذکور نیز بالاتر می رود. از طرفی دیگر بسیاری از افرادی که پس از ابتلا به نشانگان تنفسی حاد یا سارس بهبود می یابند، سندرم خستگی مزمن را تجربه می کنند. این سندرم اختلال پیچیده ای است که با خستگی مفرط مشخص و با فعالیت بدنی یا ذهنی هم بدتر می شود. همچنین وضعیت فرد با استراحت بهبود نیافته و این مشکل ادامه دار خواهد شد. تعداد زیادی از مبتلایان به کووید- 19 نیز همین مشکل را گزارش کرده اند. با این حال باز هم پیش بینی دقیق عوارض کووید طولانی مدت بسیار دشوار است و دانشمندان راه زیادی تا کشف تمام ابعاد پنهان این مسئله پیش رو خواهند داشت.

بیشتر بخوانید:

*مطالعات علمی 5 سال قبل درباره کروناویروس چه می‌گفتند؟!/سابقه فرار ویروس‌های خطرناک از آزمایشگاه‌های چین

*کاشف واکسن کرونا: ویروس کرونا تا 10 سال آینده مزاحم بشر است

*زالی: موج سنگین بستری‌های کرونایی در هفته آینده

*اولین های جهان در تزریق واکسن کرونا