تماس چشمی چیزی از جنس نوازش و پل ارتباطی قوی است. احتمالا شما نیز در فضایی شلوغ با فردی چشم در چشم شده اید که بیشتر شبیه یک سکانس کلیشه ای از یک فیلم عاشقانه است اما تحقیقات ثابت کرده اند که این اتفاق در حقیقت باعث راه اندازی فرایند های ذهنی بسیاری می شود. این فرایند ها در درک اینکه با ذهن شخصی دیگر در ارتباط هستیم به ما کمک کرده و آگاهی ما نسبت به آن فرد بیشتر می شود، یعنی ما میفهمیم که او نیز آگاهی دارد و سعی می کند بررسی و قضاوتی انجام دهد. در ادامه این اتفاق باعث می شود آگاهی خودمان نیز افزایش یابد چرا که همزمان درحال تجزیه و تحلیل هستیم.
تاثیرات این نگاه ها تنها به روابط میان انسان ها محدود نمی شود بلکه با نگاه کردن به چشم های حیوانات دیگر نیز این احساسات به شدت حس میشوند که با موجودی دارای ذهن و دیدگاه روبرو هستیم که درحال بررسی ماست. همچنین مطالعاتی نشان می دهد که چشم سگ ها برای برقراری ارتباط با انسان ها تکامل یافته است و آن نگاه معصومانه ای که باعث احساساتی شدن یا فهمیدن خواسته ی آنها میشویم به این دلیل می باشد.
همچنین چشم در چشم شدن باعث می شود تا توجه ما جلب شده و ناخوداگاه بیشتر روی فرد تمرکز کنیم. برای روابط نزدیک ممکن است مدت های طولانی تمام تمرکز و حواستان روی یک فرد باشد.
چشم ها نقشی اساسی در زبان بدن دارند و به عنوان ابزاری قوی برای بیان احساسات یا قدرت نمایی و... شناخته می شوند. مثال های زیادی از این مورد وجود دارد برای مثال وقتی تعجب می کنید ممکن است کمی چشم هایتان گشاد شوند یا برای فکر کردن به نقطه ای دور زل می زنید یا با تنگ کردن چشم ها احساس انزجار از موضوعی را بیان می کنید.
به همین دلیل باید در برقراری تماس های چشمی درست و موثر دقت کنید. برقراری ارتباط چشمی طولانی مدت با افراد نزدیک بیان کننده احساس دوست داشتن و توجه به یکدیگر می باشد اما همین تماس طولانی با فردی غریبه باعث ایجاد احساس ناخوشایند می شود.
ارتباط چشمی تنها به چشم در چشم شدن محدود نمی شود بلکه ممکن است مواقعی اصطلاحا با احساس سنگینی نگاه یا زل زدن شخصی دیگر به خودتان شوید که به چهره او توجه ای ندارید یا حتی در پشت سر و مکانی تاریک قرار دارد. به عبارتی حتی اگر دید واضحی از چهره فرد نداشته باشید هم روبرو شدن با تصویر چهره (عکس یا حتی نقاشی) یا فردی ای که به شما زل زده است باعث ایجاد فعالیت بیشتر ناحیه ای در مغز به نام آمیگدال می شود که مسئولیت پردازش عواطف و اطلاعات مربوط به چهره است.
زبان بدن در چشم ها بخش های مختلفی دارد که از جمله آن گشادی مردمک چشم می باشد. تحقیقاتی انجام شده است که نتیجه ان نشان می دهد هنگام خیره شدن در اعماق چشمان یک نفر تنها درگیر پیام های ارسالی از طرف مردمک چشم نمی شوید بلکی پیوندی نیز میان چشم هایتان اتفاق می افتد. این فرایند که به آن تقلید مردمکی می گویند هنگامی اتفاق می افتد که به چشم های یک نفر زل زده باشید، بدین ترتیب مردمک چشم هایتان به صورت هماهنگ تنگ و گشاد می شوند.
اخیرا محققان به این نتیجه رسیدند که علت آن واکنشی نسبت به تغییر میزان روشنایی در چشم طرف مقابل است؛ یعنی وقتی مردمک چشم یک نفر گشاد می شود تاریکی در ناحیه ای که شخص دوم به آن نگاه می کند نیز افزایش می یابد و باعث گشادی مردمک چشم هایش می شود. البته تحقیقاتی نیز وجود دارند که روانشناسان در آن به رابطه گشادی مردمک با هیجان های ناشی از جذابیت عقلانی، احساسی، زیبایی شناختی و جنسی پرداخته اند و برخی از آنها به نتایج مثبتی نیز رسیدند.
با وجود اینکه گشادن شدن مردمک چشم به صورت خودکار اتفاق می افتد و ما به عنوان بخشی از زبان بدن روی ان کنترل نداریم، در طول تاریخ برخی ملت ها، بسیاری از بانوان از عصاره گیاه شابیزک (بلادونا) برای گشاد شدن مردمک چشم استفاده می کردند تا جذاب تر به نظر برسند.
همه ما در طول روزهای زندگی از ارتباط چشمی استفاده می کنیم اما ممکن است توجه زیادی به آن نداشته باشیم. برقراری ارتباط چشمی با توجه به شخصیت، شرایط، مکان، آشنا یا غریبه بودن افراد و عوامل دیگر متفاوت است. ارتباط چشمی طولانی در بحث کردن نشانه قدرت است یا در یک قرار عاشقانه به عنوان ابزاری جهت بیان احساس دوست داشتن مورد استفاده قرار میگیرد. بدین ترتیب با سنجیدن شرایط برای برقرای ارتباط چشمی اقدام کنید.
در بسیاری از موارد منظور از ارتباط چشمی زل زدن به عمق چشم های فرد مقابل نیست و تنها لازم است که نگاهتان به سمت فرد یا صورت آن باشد.
همچنین توجه کنید که تماس چشمی طولانی مدت با افراد غریبه آزار دهنده است و در زندگی روزمره باید برای تاثیر بهتر ارتباط چشمی، آن را قطع کرده و دوباره وصل کنید. برای مثال در یک محیط کاری هنگام حرف زدن با همکار خود نگاه خود را میان چشم ها و سایر اعضای صورت جا به کنید یا برای فکر کردن و.. به جایی دیگر زل بزنید. در ادامه به معرفی برخی روش ها جهت بهبود مهارت برقراری ارتباط چشمی می پردازیم:
شرکت در جمع های چند نفره و برقراری ارتباط چشمی جهت تقویت این مهارت
برای تقویت این مهارت در جمع های چند نفره شرکت کرده و با تمامی افراد ارتباط چشمی برقرار کنید. این کار باعث می شود علاوه بر اینکه به همه توجه میکنید مورد توجه آنها نیز قرار بگیرید و مهارت های خود را افزایش دهید
برقراری ارتباط چشمی در جمع های دو نفره بسیار مهم است و زل زدن در این مواقع ممکن است کمی دردسر ساز یا حتی ترسناک باشد. برای اینکه از ایجاد احساسات نامناسب جلوگیری کنید بهتر است نهایتا هر پنج ثانیه نگاهتان رو به سمتی دیگر بچرخانید اما از نگاه کردن به پایین بپرهیزید چرا که نشانه نداشتن حرف های بیشتر برای گفتگو، تمام شدن صحبت یا علاقه به پایان سریع تر بحث و مکالمه است.
برای تمرین این کار به اطراف نگاه کرده و سعی کنید خاطره ای را به یاد بیاورید؛ این کار احتمالا باعث می شود چشم هایتان به چپ یا راست متمایل شوند. حال اگر از همین کار در گفتگوهای خود استفاده کنید فرد نیز متوجه می شود قصد دارید موضوعی را به خاطر بیاورید و برای شنیدن آن مشتاق می شود.
وقتی در یک مکالمه شنونده هستید از زل زدن به فرد اجتناب کنید؛ در عوض می توانید نگاهتان را در بازه های نهایتا پنج ثانیه ای میان چشم چپ، چشم راست و دهان جا به جا کنید. همچنین استفاده از سایر تکنیک ها مانند بیان موافقت یا مخالفت با موضوع، و نظر دادن می تواند مفید باشد.
برای انجام این روش بهتر است با دوستان یا اعضای خانواده خود تمرین کنید. از این تمرین سه هفته و در مجموع نه بار استفاده کنید تا نتایج آن را مشاهده کنید. بدین منظور:
● ابتدا به صورت دو به دو در فاصله ی یک یا دو متری طرف مقابل بنشینید.
● حال به چشمان طرف مقابل نگه کرده و حدس بزنید به کجا نگاه می کند
در صورتی که نگاه فرد رو به پایین باشد شما متوجه آن خواهید شد اما اگر به محدوده ی اطراف بینی نگاه کند قادر به تشخیص دقیق جهت نیستید اما تغییر حالت چشمان در تشخیص آن به شما یاری می کنند. به احساساتی که هنگام چشم در چشم شدن یا نگاه کردن ایجاد می شود دقت کنید و سعی کنید راه های بهتر با توجه به تجربیات خود برای برقراری ارتباط پیدا کنید.
جمع بندی
برقراری ارتباط چشمی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و اکثر ما در طول روز از آن استفاده می کنیم. این ارتباط که به شدت قوی است، ابزار پرکاربرد و مناسبی است به همین دلیل باید در شناخت، درک و راه هایی برای برقراری تماس چشمی مناسب اقدام کنیم و این مهارت را بهبود ببخشیم.