سرطان بیماری پیچیده ای است. انواع مختلفی از سرطان و همچنین دلایل بالقوه بسیاری برای آن وجود دارند. اگرچه هنوز همه پاسخ ها را نمی دانیم، اما نکته مشخص این است که عوامل مختلفی در ابتلا و پیشرفت سرطان نقش دارند.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "هلث لاین"، آرایش ژنتیکی و سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان نقش دارند. اما عوامل خارجی که ممکن است بر برخی از آنها کنترل داشته باشید، مانند عادات سبک زندگی، حتی تاثیر بیشتری در این زمینه دارند. پژوهش ها نشان می دهد که 80 تا 90 درصد تومورهای بدخیم با عوامل خارجی مرتبط هستند.
رژیم غذایی یکی از عوامل سبک زندگی مهم است که باید مد نظر قرار بگیرد. پژوهش های بسیاری نشان داده اند که برخی غذاها با خطر بیشتر برخی انواع سرطان مرتبط هستند.
در ادامه با برخی غذاها و نوشیدنی ها که ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند، بیشتر آشنا می شویم.
برخی غذاها می توانند خطر دیابت نوع 2 و چاقی را افزایش دهند که این شرایط با برخی انواع سرطان مرتبط هستند. برخی غذاها نیز حاوی مواد سرطان‌زا هستند که این مواد مضر توانایی ایجاد سرطان را دارند.
باید به این نکته اشاره داشت که قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌زا همواره موجب سرطان نمی شود. این به ژنتیک و همچنین سطح و مدت زمان مواجهه با مواد سرطان‌زا بستگی دارد.
گوشت فرآوری شده به هر نوع گوشتی که با دودی کردن، نمک‌سود کردن، خواباندن در مواد، یا کنسرو کردن حفظ می شوند، گفته می شود. بیشتر گوشت های فرآوری شده گوشت های قرمز هستند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هات داگ
- سالامی
- سوسیس
- گوشت گاو نمکی
- گوشت گاو خشک شده
روش های مورد استفاده برای تهیه گوشت های فرآوری شده می توانند موجب تولید مواد سرطان‌زا شوند. به عنوان مثال، بنابر مقاله ای که در سال 2018 منتشر شد، استفاده از نیترات می تواند موجب تولید مواد سرطان‌زایی به نام ترکیبات ان-نیتروسو شود. دودی کردن گوشت نیز می توانند موجب تولید مواد سرطان‌زایی به نام هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (PAHs) شود.
یک بررسی در سال 2019 نشان داد که گوشت فرآوری شده یک عامل خطر اصلی برای سرطان کولورکتال است. بررسی دیگری در همان سال نشان داد که گوشت فرآوری شده با سرطان معده مرتبط است.
طی یک بررسی در سال 2018، پژوهشگران دریافتند که مصرف زیاد گوشت فرآوری شده با افزایش خطر سرطان پستان مرتبط بوده است.
زمانی که غذاهای نشاسته ای در دماهای بالا پخته می شوند، ترکیبی به نام آکریل‌آمید شکل می گیرد. این اتفاق می تواند طی سرخ کردن، پختن، کباب کردن و تست کردن رخ دهد.
غذاهای نشاسته ای سرخ شده به طور خاص سرشار از آکریل‌آمید هستند که از آن جمله می توان به محصولات سیب زمینی سرخ شده مانند چیپس و سیب زمینی سرخ شده اشاره کرد.
بنابر یک بررسی در سال 2018، مطالعاتی که با حضور سوژه های حیوانی انجام شدند سرطان‌زا بودن آکریل‌آمید را نشان داده اند. آژانس بین المللی پژوهش های سرطان (IARC) آکریل‌آمید را به عنوان ماده ای احتمالا سرطان‌زا برای انسان در نظر گرفته است.
بنابر مطالعه ای در سال 2020، آکریلامید به دی‌ان‌ای آسیب می زند و آپوپتوز یا مرگ سلول را تحریک می کند. مصرف زیاد غذاهای سرخ شده خطر دیابت نوع 2 و چاقی را نیز افزایش می دهد. این شرایط می توانند استرس اکسیداتیو و التهاب را افزایش دهند که هرچه بیشتر خطر سرطان را افزایش می دهد.
غذاهای بیش از حد پخته شده، به ویژه گوشت ها، می توانند مواد سرطان‌زا تولید کنند. بنابر مطالعه ای در سال 2020، پختن گوشت با حرارت زیاد موجب تولید مواد سرطان‌زای هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای و آمین های هتروسیکلیک (HCAs) می شود. این مواد ممکن است خطر سرطان را با ایجاد تغییر در دی‌ان‌ای سلول های انسان افزایش دهند.
احتمال بیش از حد پختن مواد غذایی با حرارت زیاد یا زمانی که غذا روی شعله مستقیم آتش آماده می شود، بیشتر است. این شامل روش های پخت مانند موارد زیر می شود:
- گریل کردن
- باربیکیو کردن
- سرخ کردن در تابه
سازمان غذا و داروی آمریکا به این نکته اشاره داشته است که بیش از حد پختن غذاهای نشاسته ای، مانند سیب زمینی تشکیل آکریل‌آمید را افزایش می دهد.
برای کاهش خطر تولید مواد سرطان‌زا ناشی از پخت و پز با حرارت زیاد، استفاده از روش های پخت و پز سالم‌تر مانند موارد زیر را امتحان کنید:
- آب پز کردن
- استفاده از زودپز
- پختن یا تفت دادن در دماهای کم
- آرام پز کردن
برخی شواهد وجود دارند که لبنیات ممکن است خطر سرطان پروستات را افزایش دهد. از جمله محصولات لبنی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شیر
- پنیر
- ماست
بنابر یک بررسی در سال 2014، مصرف لبنیات سطوح فاکتور رشد شبه انسولین 1 (IGF-1) را افزایش می دهد. این با خطر بیشتر سرطان پروستات مرتبط است. فاکتور رشد شبه انسولین 1 ممکن است تکثیر یا تولید سلول های سرطان پروستات را افزایش دهد.
غذاهای شیرین و کربوهیدرات های پالایش شده می توانند به طور غیر مستقیم خطر سرطان را افزایش دهند. برخی از نمونه های این غذاها شامل موارد زیر می شوند:
- نوشیدنی های شیرین شده با شکر
- غذاهای پخته
- پاستای سفید
- نان سفید
- برنج سفید
- غلات صبحانه شیرین
مصرف زیاد غذاهای شیرین و نشاسته ای ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و چاقی را افزایش دهد. بنابر مطالعه ای در سال 2020، هر دو شرایط می توانند التهاب و استرس اکسیداتیو را افزایش دهند. این ممکن است خطر برخی انواع سرطان را افزایش دهد.
بنابر یک بررسی در سال 2019، دیابت نوع 2 خطر سرطان های تخمدان، پستان، و اندومتر (رحم) را افزایش می دهد.
مصرف زیاد قند و کربوهیدرات های پالایش شده ممکن است به سطوح بالای قند خون نیز منجر شود که بنابر مطالعه ای در سال 2017، ممکن است یک عامل خطر برای سرطان کولورکتال باشد.
برای محدود کردن اثرات کربوهیدرات های پالایش شده، جایگزینی آنها با گزینه هایی سالم‌تر مانند موارد زیر را امتحان کنید:
- نان غلات کامل
- پاستای غلات کامل
- برنج قهوه ای
- جو دوسر
زمانی که الکل مصرف می کنید، کبد الکل را به استالدهید تجزیه می کند که یک ترکیب سرطان‌زا است.
بنابر یک بررسی در سال 2017، استالدهید موجب آسیب دی‌ان‌ای و استرس اکسیداتیو می شود. همچنین، این ماده در عملکرد سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می کند و هدف قرار دادن سلول های پیش سرطانی و سرطانی را برای بدن دشوارتر می کند.
بنابر مطالعه ای در سال 2015، الکل سطوح استروژن را در بدن زنان افزایش می دهد. این با خطر بیشتر برای سرطان پستان گیرنده استروژن مثبت پیوند خورده است.
بنابر پژوهش های علمی، برخی غذاها حاوی ترکیبات مفید هستند که ممکن است خطر سرطان را کاهش دهند. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
میوه ها و سبزیجات. بنابر یک بررسی در سال 2017، میوه ها و سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان ها هستند. این ترکیبات می توانند به محافظت از سلول ها در برابر استرس اکسیداتیو و آسیب دی‌ان‌ای کمک کنند.
مغزدانه ها. مطالعه ای در سال 2015 نشان داد که مغزدانه ها ممکن است به کاهش التهاب و خطر سرطان کمک کنند.
لوبیاها. این مواد غذایی سرشار از فیبر هستند. بنابر مطالعه ای در سال 2015، فیبر ممکن است خطر سرطان کولورکتال را کاهش دهد.
غلات کامل. مطالعه ای در سال 2020 نشان داد که غلات کامل با خطر کمتر سرطان مرتبط هستند. غلات کامل، مانند کینوآ و برنج قهوه ای سرشار از فیبر و آنتی اکسیدان ها هستند.
ماهی. ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا-3 است و بنابر مطالعه ای در سال 2014، این چربی های سالم ممکن است به واسطه کاهش التهاب خطر برخی انواع سرطان را کاهش دهند.
-----------------------------------------------------------------
بیشتر بخوانید: