درد زانو یکی از شایع ترین دلایل ناتوانی در بین بیماران در راه رفتن می باشد . امروزه زانو درد روز به روز در حال افزایش می باشد و در ایران با مسن شدن جمعیت درد زانو و آرتروز زانو به طور فزاینده ای در حال محدود شدن فعالیت بخش مهمی از جامعه می شود .
سبک زندگی ما در ایران مانند نشستن بر روی زمین و استفاده از دستشویی ایرانی و وجود پله در منازل اپارتمانی و از طرفی کاهش فعالیت ورزشی موجب تشدید ایجاد مشکلات زانو درد در بین مردم شده است. از طرفی در قشر ورزشکار با زانو درد های دیگری مواجه هستیم . تعدادی به دلیل اینکه قبلا فعالیت ورزشی نداشته اند و ناگهان وارد ورزش سنگسن می شوند دچار مشکلات زانو درد می شوند و تعدادی در حین ورزشهای سنگین دچار زانو درد ماشی از پارگی منیسک و یا درد زانو ناشی از پارگی رباط می شوند .
شاید کمی اطلاعات در مورد ساختار زانو ما را در مورد علت درد زانو کمک بیشتری بکند .
ساختار زانو شامل استخوان های ران و دو استخوان در ساق پا و استخوان کشکک می باشد. غضروف اصلی بین استخوان ران و ساق وجود دارد که از بین رفتن آن را آرتروز و خراشیدگی های سطحی آن را کندرومالاسی و یا ساییدگی زانو و یا نرمی غضروف کشکک می گویند .
غضروف دیگری روی سطح استخوان ساق پا وجود دارد که به آن منیسک زانو گفته می شود . و هم در ورزشکاران مستعد آسیب می باشد.
شاید بتوان گفت شایع ترین علت زانو درد در زنان جوان کندرومالاسی می باشد. ایجاد ساییدگی و نوعی زخمی شدن استخوان در زیر کشکک را نرمی غضروف زانو یا کندرومالاسی می گویند . این بیماری در بین خانم های بین 15 تا 45 سال بسیار شایع می باشد . شاید بتوان کندرومالاسی را شایع ترین علت درد زانو در جوانان یا زانو درد جوانان نامید .
منیسک غضروفی است که علاوه بر غضروف اصلی زانو (عامل اصلی آرتروز ) روی سطح استخوان تیبیا یا همان استخوان اصلی ساق پا چسبیده است پارگی منیسک در دو طیف سنی شایع می باشد یکی در سنین بین 15 تا 30 سال اغلب هم به دلیل آسیب های ورزشی که به دلیل چرخش بدن روی زانو هنگام خم شدن زانو ایجاد می شود . طیف سنی دوم افراد بالای 50 تا 55 سال می باشد که به دلیل بسیار جزیی و یا به قول بیماران بی دلیل پاره می شود . اما واقعیت پارگی منیسک در این حالت چرخش های ریز صدمه زا در زانو در هنگام حرکات طبیعی روزانه می باشد . طب فیزیکی و پی ار پی زانو و جراحی آرتروسکوپی بعضی از گزینه های مناسب درمان منیسک زانو می باشند.
در زانو 4 رباط اصلی داریم . دو رباط متقاطع داخل زانو تحت عنوان رباط صلیبی قدامی یا همان ACL و رباط صلیبی خلفی به نام PCL . دو رباط هم در کناره زانو با عنوان رباط جانبی داخلی و خارجی داریم که این رباط ها مسوول نگهداری زانو و ثبات آن می باشند . صدمه این رباط ها تا 90 درصد مربوط به رباط صلیبی قدامی می باشد . پارگی رباط صلیبی قدامی بسته به اینکه در حد کشیدگی و یا پارگی نسبی باشد و یا پارگی کامل ممکن است به صورت غیر جراحی و روشهای طب فیزیکی و ترمیمی و پرولوتراپی و پی ارپی زانو درمان شود و یانیاز به ترمیم آرتروسکوپی داشته باشد .
جابجایی کشکک زانو ممکن است به دلیل اختلالات ساختاری زانو مانند بزرگ نشدن استخوان ران و یا صاف کردن پا با سرعت زیاد و یا ضربه خوردن زانو ایجاد شود و یا ناشی از یک حرکت نامناسب ورزشی باشد . اغلب در رفتگی زانو را می توان با دست جا انداخت و با تقویت عضلات اطراف جلو پیشرفت آن را گرفت و گاهی نیاز است که پرولوتراپی زانو در روش های طب فیزیکی و توانبخشی و در دررفتگی های مکرر بیش از 3 بار گاهی نیاز به جراحی کشکک می باشد.
بسیاری از بیماری های زانو مانند بورس پنجه غازی و آرتروز زانو و .... همه می توانند به دلیل پروسه التهابی که ایجاد می کنند در سکون و خصوصا در حالت استراحت تشدید شوند . در بسیاری از موارد در درمان درد زانو اولین اتفاقی که می افتد ، کاهش درد زانو هنگام خواب می باشد که به ما نشان می دهد ادامه روند های غیر جراحی طب فیزیکی برای بیمار موثر می باشد .
قرص زانو درد چیه ؟ سوالی که بسیاری از بیماران با فکر غضروف ساز و ...و اینکه تمام مشکل زانو با این قرص ها حل می شود . در واقع این قرص ها فقط مکمل های غذایی هستند که به صورت کنسانتره در این غضروف ها وجود دارد . قرص هایی مانند کارتیژن مکس حاوی 1500 میلی گرم گلوکزامین بهترین انواع این قرص ها می باشند. قرص هایی که حاوی سویا و میوه استوایی آووکادا باشند مانند اوکلیدین ، پیازکلیدین و اوودین هم نقش موثر تغذیه ای در درمان زانو درد دارند که توسط سازمان غذا و دارو امریکا تایید شده است.
بیماران روماتیسمی خصوصا روماتویید آرترویید به صورت گسترده تری تحت پروسه های تخریبی زانو مانند آرتروز زانو قرار می گیرند . در درمان باید علاوه بر درمان روماتیسم و کاهش مارکرهای التهابی خون درمان درد زانو ماند هر فرد دیگری با قدرت بیشتر و با حداکثر شدت انجام شود . قطعا ورزش زانو جز لاینفک درمان زانو در این عزیزان می باشد .شاید در مجموع و به صورت خلاصه بهترین ویتامین برای زانو درد ترکیب ویتامین د و منیزیوم و گلوکوزآمین می باشد .
آرتروز زانو تقریبا شایع ترین علت درد زانو در بین بیمارانی است که به علت زانو درد به پزشک مراجعه می کنند . تحول شگرفی در درمان غیر جراحی آرتروز زانو رخ داده که موجب اسایش شدید بیماران در سنین بالا شده است . در قسمت درمان آرتروز زانو همین سایت مفصلا به این روش ها اشاره شده است .
زانو درد در بین دوندگان و انجام پرش در بین ورزشکاران والیبال و بدمینتون و کلیه ورزش های پرشی دیده می شود . این درد به خاطر کشش در تاندون جلو زانو این ورزشکاران ایجاد می شود . پرش کنندگان زانو بسیار راحت با انجام لیزر پرتوان و مگنت درمانی و استفاده از تیپینگ درمان می شود .
کوهنوردی همیشه چالشی در برابر صدمات زانو است . هرچد منافع کوه نوردی بسیار بالاست اما با چند توصیه ساده سعی می کنیم در پیشگیری از زانو درد در کوهنوردان چند راهنمایی خدمتتان انجام دهیم . اول اینکه حتما قبل از شروع راه رفتن در کوه ورزش های کششی و گرم کردن را داشته باشید . اگر اضاف وزن دارید کوه نوردی سنگین نکنید . در طول هفته و قبل از رفتن به کوه ورزش های تقویتی عضلات چهار سر ران و عضلات داخلی ران را انجام دهید . در طول مسیر کوه حتما از دو باتوم استفاده کنید . در صورتیکه زانو شما با کوچکترین مشکلی مواجه می باشد بهتر است از تله کابین برای پایین امدن استفاده کنید . و اگر تله کابین در مسیرتان نیست به صورت ضربدری و به پهلو پایین بیایید.
درد کنار زانو ممکن است به دلایلی از جمله درگیری منیسک زانو و یا درگیری بورس پنجه غازی در سمت داخل ایجاد شود . درگیری زانو سمت خارج ممکن است مربوط به پارگی منیسک خارجی و یا درگیری عصب سیاتیک باشد.توجه کنید آرتروز زانو عموما درد زانو در سمت داخل و پایین زانو ایجاد می کند.
درمان زانو درد به سه روش کلی تقسیم می شود :
1) درمان زانو درد با روش های طب فیزیکی مانند طب سوزنی و لیزر پرتوان و تکارتراپی و ....
2) درمان زانو درد با کمک روش های تزریقی ماند پی ار پی زانو ، ازن درمانی زانو ، ارتوکین درمانی زانو و پرولوتراپی زانو ، ژل درمانی زانو و ....
3) درمان زانو با کمک روش های جراحی مانند ارتروسکوپی و جراحی تعویض مفصل
شاید به جرات بتوان گفت بهترین پماد برای درد زانو پماد رماتکس می باشد . اصولا پماد های حاوی منتول و سایسیلات پمادهای مناسب برای درمان درد زانو هستند.
باید بدانیم بر خلاف تصور عمده مردم زانو درد صرفا به جهت کمبود ویتامین نمی باشد . خصوصا اگر یک زانو درد داشته باشد و یکی نه. درد زانو صرفا به دلیل کمبود ویتامین نیست اما بهترین ویتامین برای زانو درد ، ویتامین د می باشد. بر اساس پروتکل کشوری تمامی افراد بالغ بهتر است یک ویتامین د 50000 واحد ماهی یک عدد و کودکان هر دو ماه یک عدد استفاده کنند. کلسیم در سنین بالای 50 در خانم ها و سنین بالای 65 در اقایان برای جلوگیری از پوکی استخوان و نه صرفا زانو درد توصیه می شود.
در بین رشته های مختلف پزشکی متخصصان طب فیزیکی و طب ورزش روی درمان های غیرجراحی درد زانو کار می کنند . متخصصین ارتوپد در درمان جراحی زانو عمدتا فعالیت دارند .
از قدیم همیشه می گفتند پای مرغ برای زانو درد خوبه و دلیل آن وجود کندراتین در پای مرغ می باشد. یا پاستیل یا پاچه گوسفند و ... ، اما به دلیل کالری بالا ما این مواد را توصیه نمی کنیم و اما برای رسیدن این مواد به بدن توصیه ما است که از ترکیبات گلوکوزامین و کندراتین با غلظت بالا استفاده کنید . استفاده از زردچوبه و همچنین سیاهدانه و عسل به صورت یک قاشق صبح و یک قاشق شب هم به عمده بیماران زانو درد کمک زیادی می کند .
دو ورزش اصلی برای درد زانو به صورت عام عبارتند از
ورزش های تقویتی زانو
ورزش های تقویتی عضلات باسن و کمر
ورزش های کششی پشت زانو
البته بسیاری از بیماران با دردهای زانو با منشا رباط و تاندون و منیسک ممکن است نیاز به ورزش های تخصصی تر بر اساس شدت مشکل خود داشته باشند .
علت درد کنار زانو در سمت داخل عمدتا منیسک و رباط و آرتروز و بورسیت پنجه غازی می باشد و علت درد کنار خارجی زانو عموما تحریک ریشه عصب از ناحیه بالاتر است . هرچند پارگی منیسک زانو هم ممکن است دخیل باشد .
علت درد زانو چپ و علت درد زانوی راست متفاوت نیست ولی به طور کلی پای غالب در ورزش به دلیل استعداد بیشتری برای آسیب خواد داشت .
همچنین اگر پایی دچار صدمه قبلی یا تصادف شده باشد در آینده احتمال بیشتری برای آسیب خواهد داشت .
علت درد پشت زانو در بسیاری از موارد ممکن است در خود زانو نباشد ولی درد زانو که با منشا مشکلات داخلی زانو و در زانو وجود داشته باشد عموما به دلیل کیست بیکر ، تریگر پوینت های فعال پوپلیته اوس و تاندونیت های ناحیه ای ممکن است باشد .
علت درد زانو در کودکان اغلب مهم نیست و منشا های گرفتگی و دردهای مرتبط با سندرم رشد و ... می باشد . اما تنوسینویت گذرای مفصلی باید تحت بی حرکتی و درمان مناسب قرار گیرد و متاسفانه سن شایع برخی تومور های استخوانی در این محدوده سنی می باشد .
تشخیص علت درد زانو با معاینه متخصصین طب فیزیکی ، ارتوپد و طب ورزش انجام می شود . البته استفاده از عکس زانو ، ام ار ای و نوار عصب ( در صورت شک به تحریک زانو از قسمت های بالاتر) بسیار کمک ککنده خواهد بود .
برای جلوگیری از درد زانو باید درست بنشینیم ، درست بایستیم و ورزش مناسب برای زانو انجام دهیم. بی تحرکی همیشه عافت و عامل بسیاری از دردها از جمله دردهای اسکلتی عضلانی می باشد . ورزش مناسب ، استفاده از تخت ، دستشویی فرنگی و میز نهار خوری صدمات زانو را کاهش می دهد .
در درمان خانگی زانو درد در مرحله حاد توصیه از یخ درمانی و در مرحله مزمن استفاده از کمپرس گرم می باشد . روغن زیتون و خوردن عسل و سیاهدانه هم به درمان خانگی زانو درد کمک بزرگی می کند . استفاده از زانو بندهای اتل دار در مراحل اولیه و برای کوتاه مدت به درمان خانگی زانو درد کمک می کند. در درد زانو که بیش از یک هفته به طول بیانجامد مراجعه به متخصص کمک کننده می باشد .
درمان زانو درد افراد مسن به دلیل درگیری های همزمان مفصلی و اطراف مفصلی بسیار حاِیز اهمیت می باشد و سخت از سایر افراد است . وجود همزمان مشکلات ستون فقرات درمان درد زانو در افراد مسن را سخت تر می کند و توصیه همیشگی اینجانب به بیماران و عزیزان این دسته : ابتدا ستون فقرات را درمان کنید و بعد زانو را .
بهترین درمان زانو درد ترکیب درمانی و یا در اصطلاح پزشکی کامبینیشن تراپی می باشد . ترکیب طب سوزنی ، لیزر ، فیزیوتراپی و تزریقات مفصلی و ورزش و مراعات های لازم بهترین نتایج درمان زانو درد را به همراه خواهد داشت .
1) چهر زانو و دو زانو اصلا ننشینید
2) از سرویس بهداشتی فرنگی استفاده کنید
3) به هیچ عنوان روی زمین ننشینید و از صندلی های بلند برای راحت تر بلند شدن استفاده کنید .
4) روی صندلی نماز بخوانید .
5) تا جایی که ممکن است از پله بالا و پایین نروید . حتی سطوح دارای شیب زیاد و کم هم برای پیاده روی مناسب نیست .
6) اگر به اجبار باید از پله استفاده کنید اول اینکه هر پله را تکی پایین بیایید و یا بالا بروید . به پهلو سعی کنید پاین بیاید (نه مستقیم ) ، در هنگام بالا رفتن از دو عصا و یا باتوم کوهنوردی استفاده کنید . همچنین زانو بند اتل دار که محکم هم بسته نشود ممکن است در بالا و پاین رفتن از پله به شما کمک کند .
7) برای دو ورزش اصلی زانو که در قسمت فوقانی همین سایت تو ضیح داده شد وقت بگذارید (حداقل روزی 3 بار ) . تقویت قسمت داخلی عضله چهار سر برای شما معجزه می کند .
8) در هنگام خواب اگر به پهلو می خوابید یک بالش بین دو زانو خود بگذارید و اگر به صورت طاق باز می خوابید از بالش زیر زانو استفاده کنید .
9) از خوردن خوراکی هایی که در فرهنگ ایرانی سرد تلقی می شود در شب بپرهیزید مانند دوغ ، ماست ، خیار و ....
10 ) از نظر تغذیه در طب سنتی خوردن 4 واحد سیاهدانه و دو واحد عسل و یک واحد سرکه به صورت هر 8 ساعت و به مدت 14 تا 21 روز با دفع سوذا از بدن به بهبود التهابات زانو کمک می کند .
تمام توصیه های فوق در کنار روش های درمانی پزشکی نوین مانند طب سوزنی زانو ، پی ار پی زانو و استفاده از روش های ریلیز بافت فاسیال کمک کننده است و هر چند توصیه های فوق لزوما درمانی نیست ولی برای درمان موثر زانو شما لازم است .
منبع: وب سایت دکتر سپهریان