به گزارش ایسنا در حال حاضر یافتن درمان دارویی برای بیماری کووید-۱۹ یک چالش جهانی محسوب می‌شود. آمار بالای قربانیان، اثبات بی‌تاثیر بودن و عوارض خطرناک داروی‌های پیشنهاد شده برای درمان کرونا نشان می‌دهد که نیاز به یک درمان جایگزین ایمن وجود دارد. با توجه به عدم موفقیت در درمان اصلی‌ترین عارضه بیماری (مشکلات تنفسی) و رواج استفاده از روش‌های سنتی مختلف در جوامع دنیا، لزوم بررسی علمی اثربخشی این روش‌ها بدیهی به نظر می‌رسد.
در این میان یکی از روش‌های توصیه شده در طب سنتی برای بهبود مشکلات تنفسی، استنشاق بیکربنات سدیم (بخور جوش شیرین) است.
صدیقه زمانی و شکوفه زمانی- دانشجویان پرستاری مرکز تحقیقات توسعه علوم پرستاری و مامایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد و مینا جوزی- استادیار گروه پرستاری مرکز تحقیقات توسعه علوم پرستاری و مامایی دانشگاه آزاد سلامی واحد نجف آباد به «بررسی تاثیر استنشاق بیکربنات سدیم (بخور جوش شیرین) بر عوارض تنفسی بیماری کووید-۱۹: یک مطالعه مروری» پرداختند.
در این پژوهش بر اساس معیارهای ورود و خروج، ۳۰ مقاله انگلیسی از ۱۹۹۰تا ۲۰۲۰ مورد مطالعه قرار گرفت. مقالاتی با موضوعات تاثیر سدیم بیکربنات بر اسیدوز متابولیک، بیماری کلیوی (بیماران دیالیزی)، بیماری قلبی و کاربرد در دندان پزشکی به دلیل عدم ارتباط با عنوان مطالعه رد شدند و مقالات مربوط به تاثیر بیکربنات سدیم بر پاتوژن‌های تنفسی، مسمومیت با گاز کلر، عوارض تنفسی فیبروز کیستیک، آسم و کووید ۱۹ انتخاب شدند و یک مقاله هم در تشریح علایم بیماری کووید۱۹ مطالعه شد. بر این اساس در نهایت۱۵ مقاله انتخاب شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
محققان در این پژوهش می‌گویند که سدیم‌بی‌کربنات در طول سال‌ها بررسی و آزمایش، نقش تاثیرگذار خود را بر عوارض تنفسی گوناگون با منشا باکتری، قارچ، انگل و ویروس نشان داده است. استفاده گسترده از سدیم بیکربنات در همه‌گیری اسپانیا در سال ۱۹۱۸ با استفاده از خواص ضد آنفلوانزایی آن نشان دهنده سابقه طولانی کاربرد سدیم بیکربنات در اختلالات تنفسی است.
در بررسی بالینی ۴ بیمار مبتلا به پنومونی و سندرم دیسترس تنفسی شدید مشخص شد که بزرگسالان (ARDS) ناشی از کووید-۱۹ نیازمند تهویه مکانیکی بودند و به علت هایپوکسی شدید برای حفظ حداقل غلظت اکسیژن خون۸۷ درصد برای هر ۴ بیمار اکسیژن ۱۰۰ درصد تجویز شد. علاوه بر آن برای بازنگه داشتن آلوئول های هوایی، فشار مثبت انتهای بازدمی ۱۵(PEEP) دریافت کردند. دو نفر از بیماران بدترین شرایط را داشتند با معیار آپاچی بالاتر از ۲۵ (بیمار ۱ و ۴) که برای رفع انسداد راه‌های هوایی از برونکوسکوپی استفاه شد و برای یکی از آن دو ۴۰ سی سی بیکربنات سدیم به صورت ۲ سی سی در هر قسمت برای خروج پلاک‌های مخاطی در حین برونکوسکوپی تجویز شد. بیماران روزانه از نظر گرافی قفسه سینه برای بررسی روند درمان، گازهای خون شریانی برای کنترل میزان co۲وph خون شریانی بررسی شدند تا از نظر آلکالوز متابولیک احتمالی ارزیابی شوند که البته هیچ یک دچار این عارضه نشدند. دستور العمل‌های حمایتی استاندارد سندرم حاد دیسترس تنفسی برای هر ۴ بیمار اجرا شد. برای هر بیمار ۱۰ سی سی محلول سدیم بی کربنات ۴.۲ درصد هر ۶ ساعت از طریق بخش دمی لوله های ونتیلاتور تجویز شد.
بیمار اول خانم ۴۹ ساله که سال گذشته تیروئیدکتومی پارشیال داشته و با علائم کووید -۱۹ بستری شد. با وجود اکسیژن تراپی به علت افت شدید غلظت اکسیژن اینتوبه شد و ۴ روز بعد از اینتوبه، استنشاق بیکربنات سدیم۴.۲ درصد هر ۶ ساعت یکبار برای بیمار تجویز شد و بعد از ۳۶ ساعت از ونتیلاتور جدا شده و اکسیژن نازال ۴ لیتر در دقیقه برای او تجویز شد و در هوای اتاق اکسیژن اشباع او به ۹۵ رسید.
بیمار دوم آقای ۶۰ ساله با سابقه فشار خون بالا که بعد از بستری در بیمارستان با وجود نیاز به تهویه مکانیکی، بعد از ۲ روز رضایت می‌دهد که اینتوبه شود و تحت درمان بیکربنات سدیم قرار می‌گیرد و بعد از ۴۸ ساعت اکستوبه می‌شود و با اکسیژن نازال ۴ لیتر به بخش عادی منتقل می‌شود.
بیمار سوم که یک مرد ۶۵ ساله با سابقه فشار خون بالا با وجود نیاز به اینتوباسیون تا ۷ روز از آن خودداری کرد و سرانجام موافقت کرد که اینتوبه شود و از بیکربنات سدیم هم استفاده شد و وضعیت بیمار بهبود یافت.
بیمار چهارم یک خانم ۶۳ ساله با سابقه ی بیماری حاد تنفسی بود که تا ۶ روز اجازه اینتوباسیون را نداد تا اینکه بعد از ۶ روز اینتوبه شد و بعد از دو روز تجویز بیکربنات سدیم استنشاقی بهبود یافته و میزان نیاز به اکسیژن به ۵۰ درصد کاهش یافت.
از بررسی این ۴ بیمار می‌توان استنباط کرد که هر چه زمان شروع استفاده از بیکربنات سدیم استنشاقی در بیماران مبتلا به کووید-۱۹ کوتاه تر باشد بهبودی سریع‌تر حاصل می‌شود، به علاوه می‌توان نتیجه گرفت که استنشاق بیکربنات سدیم علاوه بر اختلالات تنفسی خفیف در مراحل پیشرفته اختلال تنفسی (اینتوباسیون) هم موثر واقع شده و طول دوره درمان را کاهش می‌دهد. گرافی قفسه سینه هر ۴ بیمار حتی دو بیماری که تا زمان انجام این مطالعه اینتوبه باقی مانده بودند (بیمار ۳و۴) بهبودی قابل توجهی را نشان می‌داد.
مرور مطالعات نشان می‌دهد که استنشاق بیکربنات سدیم بهبود قابل توجهی در اختلالات تنفسی به همراه داشته است. اخیرا بررسی بر پنومونی و سندروم حاد دیسترس تنفسی(ARDS) ناشی از کرونا ویروس نیز بیان کننده همین نتیجه است. بنابراین استنشاق سدیم بیکربنات یک روش موثر و ایمن برای مقابله با کووید-۱۹ است.
نتایج این پژوهش در اولین همایش ملی تولید دانش سلامتی و حکمرانی در جهان پسا کرونا در دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد ارائه شد.