جنگی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، دو کشور همسایه ایران مدتی است بر سر یک مسئله قدیمی یعنی اختلاف بر سر مالکیت «قره باغ» آغاز و باعث بروز نگرانی‌هایی در منطقه و حتی دنیا شده است.
به گزارش کیهان؛ جمهوری اسلامی ایران به عنوان همسایه این دو کشور نیز در این مدت تلاش کرده تا طرفین را به حل مشکلات از طریق گفت‌و‌گو ترغیب نماید. اما برخی تحولات از جمله، ورود رژیم صهیونیستی، ترکیه و گروه‌های تروریستی تکفیری به این جنگ باعث بروز نگرانی‌هایی شده است. شلیک گاه و بی‌گاه گلوله و خمپاره به خاک ایران در این معرکه نیز موضوع نگران‌کننده دیگری است که به نظر می‌رسد، هر چه زودتر باید متوقف شود. برای بررسی این تحولات به سراغ دکتر «علی اکبر ولایتی»، مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین‌الملل رفتیم و مواضع صریح ایشان در این باره را شنیدیم. این گفت‌و‌گو عصر دیروز 14 مهر ماه در محل دفتر ایشان صورت گرفته که متن آن عینا در ادامه می‌آید:
* ظاهر داستان جنگ ارمنستان و جمهوری آذربایجان این است که، دو کشور بر سر یک مسئله قدیمی یعنی اختلاف روی مالکیت «قره باغ»، به جان هم افتاده‌اند. اما وقتی اخبار این جنگ را دقیق‌تر دنبال می‌کنیم می‌بینیم، طرف‌های دیگری نیز در این جنگ حضور یافته‌اند مثل ترکیه و رژیم صهیونیستی که این مسئله، موضوع را پیچیده می‌کند. انگیزه و هدف اصلی این دو برای مداخله در این جنگ چیست؟
اول باید اشاره کرد به اینکه ما به یکسری مبانی معقول و منطقی معتقدیم و یکی از آن مبانی این است که ما به «تمامیت ارضی» همه کشورها احترام می‌گزاریم و این یکی از اصول منشور ملل متحد است و ما هم به عنوان یکی از اعضای سازمان ملل به این اصل اصرار داریم، به ویژه آنکه این دو کشور درگیر از همسایگان شمالی ما هستند. در این مورد خاک کشوری به دست کشور دیگری اشغال شده است. بخش‌هایی در جنوب جمهوری آذربایجان، حدود 7 شهر، توسط ارمنستان اشغال شده است. در این مورد 4 قطعنامه در سازمان ملل تصویت شده است که همه این‌ها ملزم می‌کند ارامنه‌ای که این بخش‌ها از خاک آذربایجان را اشغال کرده‌اند آنجا را ترک کنند و به مرزهای بین‌المللی برگردند. همه ما که عضو سازمان ملل هستیم باید به این اصول گردن بنهیم. پس ما می‌خواهیم که ارمنستان این بخش‌های اشغال شده را به جمهوری آذربایجان بازگرداند. بیش از 1 میلیون آذری در پی اشغال این مناطق آواره شده‌اند و باید به زودی به خاک خود برگردند؛ همان‌طور که ما با اشغال خاک فلسطین توسط رژیم صهیونیستی مخالفیم، اینجا نیز همان موضع را داریم.
مسئله بعدی آن است که راه‌حل این کار به هیچ وجه نظامی نیست، بلکه باید از طریق سیاسی حل شود. لذا ما بر هر اقدام نظامی از طرف هر که باشد مخالفیم؛ چرا که بازنده این جنگ مردم هستند به خصوص اینکه در این اواخر مناطق مسکونی نیز بمباران می‌شود. این جنگ خلاف مصالح مردم دو کشور و خلاف امنیت منطقه است. برخی از خارج نیز جنگ افروزی می‌کنند، مثل رژیم صهیونیستی و ترکیه. برای چه ترکیه بر ادامه جنگ اصرار دارد؟ این کشور اگر می‌تواند باید کمک کند که جنگ پایان یابد، به شرط اینکه شهرهای اشغال شده جمهوری آذربایجان حتماً آزاد شود. رژیم صهیونیستی خود اساسش نامشروع است و بر اشغال دیگر سرزمین‌ها یعنی فلسطین بنا نهاده شده است و اصلاً حق اظهار نظر در این موارد را ندارد، این رژیم در این منطقه جز فتنه‌انگیزی کاری نمی‌کند و نباید در این منطقه حضور داشته باشد. اما به دوستان خود در ترکیه توصیه می‌کنیم که به جای نفت بر آتش ریختن، کمک کنید تا ما، شما و دیگر کشورهای منطقه حمایت از مظلوم کنیم، به آزاد شدن مناطق اشغال شده جمهوری آذربایجان کمک کنیم و تا جایی که ممکن است، اجازه ندهیم آزاد شدن مناطق اشغالی به قیمت ریخته شدن خون مردم انجام شود.
نکته دیگر آنکه ما با هر دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان همسایه‌ایم. مصلحت ما اقتضا می‌کند که این همسایگانمان با یکدیگر جنگ نکنند. ارمنستان همسایه ماست و ما با جمهوری آذربایجان اشتراکات زیادی داریم، در دین، مذهب، تاریخ و فرهنگ. کمتر دو کشوری مثل جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان هستند، که این اشتراکات را داشته باشند و این‌قدر به هم نزدیک باشند. ما کاملاً نگران سرنوشت آذربایجان هستیم و معتقدیم تمامیت ارضی آن باید حفظ شود و مناطق اشغالی‌اش تخلیه شود. با ارمنستان نیز همسایه هستیم و تاریخ طولانی مشترک در همسایگی داریم و نمی‌خواهیم نه ارمنی‌ها تلفات بدهند و نه آذری‌ها؛ چه مسلمان چه مسیحی باید در امنیت کامل باشند. باید حقوق تضییع شده جمهوری آذربایجان تأمین شود و مناطق اشغالی‌اش به آن بازگردد و خونریزی پایان یابد. جمهوری اسلامی نیز از هیچ کمکی برای میانجی‌گری و صلح بین این دو کشور همسایه دریغ نخواهد کرد.
فرانسه از آن طرف جهان دخالت می‌کند و در مورد این مسائل نظر می‌دهد. این مسائل چه ربطی به فرانسه دارد؟ اگر ما صحبتی در این مورد می‌کنیم همسایه این دو کشور و نگران سرنوشت مردم آنها هستیم. ما اجازه نمی‌دهیم که منطقه تحت ناامنی قرار بگیرد و کشورهایی از دیگر نقاط جهان بیایند و امنیت شمال ایران را در قفقاز جنوبی به خطر بیندازند، ما حتماً در مقابل این ناامنی‌ها که ایجاد می‌کنند می‌ایستیم. ما قویاً معتقدیم صلح در جهت تأمین منافع هر دو کشور، از جمله تخلیه مناطق اشغال شده، برقرار شود.
* ترکیه پرونده سیاهی در سوریه و عراق دارد و مدتی است به بهانه‌های مختلف، در جنگ داخلی لیبی نیز حضور دارد. حالا در جنگ ارمنستان و جمهوری آذربایجان نیز ورود کرده است. هدف اردوغان از این همه ماجراجویی چیست؟
ما با ترکیه به عنوان دو کشور همسایه روابط خوبی داریم. امیدواریم و مایلیم ترکیه مشکلاتش حل شود. اما به عنوان دوست به ترکیه توصیه می‌کنیم به جای آنکه یکی از طرفین یا دو طرف این درگیری را تشویق به جنگ کند، طرف‌ها را به صلح تشویق کند ولی با اعاده حقوق غصب شده طرفین، به خصوص، آذری‌ها که ضرر کرده‌اند و تعداد زیادی آواره داشته‌اند و شهرهایشان اشغال شده است و باید به آنان بازگردد.
راه معقول اما این نیست که از یکی از طرف‌ها حمایت نظامی کند و طرف دیگر هم کسان دیگری را [برای حمایت] بیاورد و پای بیگانگان خارج از منطقه را به این منطقه باز کنیم و اینجا تبدیل به کانون بحرانی کنیم که اصلاً قابل مقایسه با دیگر نقاط نیست، منطقه قفقاز منطقه‌ای بسیار حساس است. مگر امنیت منطقه قفقاز مسئله سهلی است که این قدر بی‌محابا در مورد آن تصمیم‌گیری کرد! باید عاقلانه در مورد آن رفتار کنند و از بنزین ریختن بر روی آتش خودداری کنند.
* طی روزهای گذشته اخبار متعددی از نقل و انتقال تروریست‌های تکفیری با ملیت‌های افغانستانی و سوری به داخل جمهوری آذربایجان به ویژه مناطق نزدیک به مرز ایران منتشر شده که نگران‌کننده است. فلسفه تشکیل گروه‌های تکفیری هم که، «شیعه کشی» است. آیا واقعا این تکفیری‌ها به جمهوری آذربایجان آمده‌اند تا به یک کشور شیعه کمک کنند؟!
امیدواریم که خبر ورود تروریست‌های تکفیری به این منطقه صحیح نباشد. اگر این‌طور باشد تمام کسانی که محرک این رویداد بوده‌اند تا افراطیون القاعده و داعشی وارد این منطقه حساس شوند مسئولند.
داعش و افراطیون وهابی ابزار دست آمریکایی‌ها هستند. باید جلوی آنها را گرفت و قطعا مردم آذربایجان و ارمنستان به هیچ وجه راضی نیستند به اینکه این افراد، که سابقه بسیار سوئی دارند یعنی همین تکفیری‌هایی که در عراق و سوریه این همه جنایت کردند، با این سابقه سیاه بیایند در منطقه‌ای که منطقه حساسی است و قطعا قصد خیر ندارند و همان‌طور که شما هم اشاره کردید، این به مصلحت هیچ یک از این دو کشور نیست که تکفیری‌ها اینجا باشند. قصد کسانی که تکفیری‌ها را به این منطقه می‌آوردند این است که سوءاستفاده کنند و با حضور این افراد در این منطقه نفوذ نمایند.
* پس شما خبر این نقل و انتقال گروه‌های تروریستی تکفیری که اخبار آن منتشر می‌شود، را تایید می‌کنید!؟
- من اطلاع دقیقی ندارم. عرض می‌کنم اگر چنین چیزی صحت داشته باشد، حتما خطرناک است و ما باید جلوی آن را بگیریم.
* آقای دکتر ولایتی! آیا حضور تکفیری‌ها در نزدیکی مرزهای ایران، برای ما قابل تحمل خواهد بود؟ اگر «خیر» در صورت ادامه این نقل و انتقالات، واکنش ما باید چگونه خواهد بود؟
ببینید! بدون تردید جمهوری اسلامی ایران از امنیت خود و مرزهایش قویا دفاع خواهد کرد. در این باره نیز ما هیچ جای تردیدی برای کسی باقی نگذاشته ایم. به هیچ وجه اجازه نمی‌دهیم گروه‌های تروریست و ابزار دست آمریکا و اسرائیل در کنار مرزهای ما لانه کنند. قطعا با آنها برخورد خواهد شد.
جمهوری اسلامی ایران نشان داده این توان را دارد در برابر این‌ها بایستد. نمونه اش همین تکفیری‌های عراق وسوریه. خدا رحمت کند شهید سلیمانی را که زمانی فرمودند ظرف فلان مدت، دیگر تکفیری داعشی وجود نخواهد داشت. زودتر از موقعی که اعلام شد ریشه آنها را کند. حالا هم، مردم ما همان مردم هستند و کشور هم همان کشور است. ما در تهاجم صدام به ایران و در تهاجم آمریکا به ایران نیز بسیار قدرتمند عمل کردیم. تردیدی نیز به خود راه نمی‌دهیم. اگر کسی فکری به ذهنش برسد که با تحریک تروریست‌ها به ایران صدمه‌ای بزنند، عرض می‌کنیم که تحمل نخواهیم کرد. تحمل جمهوری اسلامی ایران هم حدی دارد. اینکه گاهی یک ترکشی یک گلوله‌ای به داخل خاک ایران شلیک می‌شود این نمی‌تواند ادامه پیدا کند. ما محکم جلوی این ناامنی‌های ایجاد شده توسط عوامل بدخواه منطقه خواهیم ایستاد.
مصاحبه کنندگان: جعفر بلوری و احمدرضا گواهی