روزنامه جام جم نوشت: «کیفیت و بهداشت آب موضوعی است که همیشه مورد توجه بوده و تضمین سلامت بدن را به‌دنبال دارد. بسیاری از کشورهای دنیا به‌دلیل دسترسی نداشتن به آب آشامیدنی سالم، در معرض ابتلا به بسیاری از بیماری‌های ویروسی و عفونی قرار دارند و سالانه شماری از مردم دنیا به دلیل مصرف آب آلوده جان خود را از دست می‌دهند.
گاهی آب آشامیدنی مملو از سموم و موادشیمیایی می‌شود که می‌تواند آسیب‌زا و حتی مسموم‌کننده شود. البته لزوم پایش پیوسته کیفیت آب در دنیا موضوع جدیدی نیست. بلکه مواردی چون تخلیه صنعتی، هرزآب آفت‌کش‌ها و نشت مواد شیمیایی از تانکرهای ذخیره مواد از جمله نگرانی‌های دولت‌هاست. همین موضوع موجب می‌شود با وجود تصفیه‌های گوناگونی که همواره در کشور ما روی آب لوله‌کشی شهرها انجام می‌شود، پیوسته شهروندان را به پایش کیفیت آب مصرفی توصیه کنیم.
آن چه در ادامه مورد اشاره قرار گرفته، مجموعه آلاینده‌هایی است که همواره در فرایند تسویه آب لوله‌کشی شرب شهرهای دنیا تصفیه شده و از چرخه توزیع آب خارج می‌شود یا با پایش مستمر، مقادیر آن همواره در سطح استانداردهای ملی و بین‌المللی و جهانی نگه داشته می‌شود.
فلوراید و اختلالات عصبی
یکی از موادی که به وفور در آب‌های آشامیدنی می‌توان یافت، ماده‌ای به اسم فلوراید است که تاریخچه استفاده از آن به دهه ۱۳۲۰ شمسی/ ۱۹۴۰ میلادی برمی‌گردد که اولین بار به منظور کاهش پوسیدگی دندان از آن استفاده شد. فلوراید نوعی نوروتوکسین است که باعث بروز اختلالات عصبی می‌شود. این ماده به غده تیروئید آسیب وارد کرده و باعث آهکی شدن غده صنوبری می‌شود. این ماده آن قدر سمی است که چند کشور استفاده از آن را داخل آب برای ضدعفونی‌کردن ممنوع کرده‌اند.
مشکلات تنفسی با مصرف کلورین
کلورین ماده‌ای با ویژگی‌های ضدعفونی‌کننده است که از آن برای پاک‌کردن محصولات و استخرهای شنا استفاده می‌شود. این ماده حتی برای ضدعفونی کردن فاضلاب و پسماندهای صنعتی نیز به کار می‌رود. کلورین را به‌رغم این که خیلی ماده بی‌خطری هم نیست، معمولا به عنوان یک روش تصفیه به آب می‌افزایند. این ماده یک ماده شیمیایی واکنشی است که با آب ترکیب می‌شود. این ترکیب حتی با آب موجود در روده‌های شما هم به وجود می‌آید و حاصل آن تولید اسید هیدروکلریک می‌شود که ماده‌ای سمی است. قرار گرفتن در معرض کلورین می‌تواند علاوه بر مشکلات تنفسی، آسیب سلولی را نیز به همراه داشته باشد. اثرات طولانی مدت آن هم شامل از دست رفتن حافظه و مشکل در برقراری تعادل بدن است.
سرب مشکلات رشدی می‌آورد
سرب از خطرناک‌ترین و سمی‌ترین مواد موجود در سنگ مرمر است. لوله‌های خورده شده، تا بیش از ۱۰ برابر سرب وارد آب می‌کنند. سرب تقریبا برای تمام اندام‌های بدن سمی است و بیش از هر چیز کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مشکلات رشدی، تأخیر در رشد، ناشنوایی، مشکلات رفتاری، ناتوانی در یادگیری و آسیب‌های مغزی ممکن است پیامدهای قرار گرفتن در معرض سرب باشد. این ماده اگر در دوران بارداری وارد بدن مادر شود، می‌تواند باعث زایمان زودرس شود. این ماده همچنین می‌تواند با بروز بیماری اوتیسم، سرطان پروستات و مشکلات باروری در مردان و زنان مرتبط باشد. سرب به سیستم قلبی و عروقی و کلیه‌ها هم آسیب وارد می‌کند.
جیوه و دامنه اختلالات جسمی
اگرچه جیوه یک عنصر طبیعی ایجاد شده در طبیعت است، اما دلیلی بر بی‌خطربودن آن نیست. جیوه فوق‌العاده سمی است و می‌تواند آسیب‌های مغزی، نابینایی، آسیب عصبی، ناتوانی شناختی، نقص در عملکردهای حرکتی، سردرد، ضعف، تحلیل عضلانی، لرزش اندام‌ها، اختلال خلق، کاهش حافظه و جوش‌های پوستی را به دنبال داشته باشد. این ماده گاهی در آب، سر و کله‌اش پیدا می‌شود و می‌تواند مشکلات زیادی را به‌وجود آورد.
تجزیه بیفنیلهای پلی کلردار در آب آشامیدنی
این مواد که به PCBs معروف‌اند، در صنایع برای عایق، ساخت ماشین‌آلات، روغن، رنگ، چسب‌ها، مواد الکترونیک و نورهای فلورسانت استفاده می‌شود. اگرچه استفاده از این مواد در سال ۱۳۵۸/ ۱۹۷۹ منع شده، اما هنوز هم در محل‌های دفن زباله وجود دارند و محیط زیست را به خطر می‌اندازند. این مواد به آهستگی تجزیه شده و به محیط زیست نفوذ می‌کنند. آنها را می‌توان در برف و آب دریا که هزاران کیلومتر هم از محل تولید این مواد فاصله داشته باشد، پیدا کرد. محققان در تست‌های حیوانی نشان داده‌اند که بیفنیلهای پلی‌کلردار ممکن است باعث بروز سرطان شده و اثر منفی روی سیستم ایمنی، دستگاه تناسلی، سیستم عصبی و سیستم غدد درون‌ریز داشته باشند.
پرکلرات مشکلات تیروئیدی می‌آورد
پرکلرات‌ها مواد کلیدی در سوخت راکت و مواد منفجره هستند. این مواد به‌راحتی حل شده و از مناطق صنعتی و نظامی وارد آب‌های زیرزمینی می‌شوند. بسیاری از افرادی که پرکلرات در خون آنها شناسایی شده از نظر تیروئید دچار مشکل بوده‌اند.
مسمومیت جنین با دی‌اکسین‌ها
دی‌اکسین‌ها در طول فرآیند احتراق مانند سوختن پسماندهای خطرناک، حریق جنگل‌ها، دود سیگار و سوختن روغن و زغال‌سنگ تولید می‌شود. این مواد پس از تولید در محیط‌زیست مستقر شده و منابع آب را تخریب می‌کنند. قرار گرفتن کوتاه‌مدت در معرض این ماده می‌تواند باعث بروز زخم و نیز مشکلات تنفسی شوند. تماس طولانی‌مدت با آن هم ممکن است سیستم ایمنی، عصبی، غدد درون‌ریز و سیستم‌های تناسلی را دچار مشکل کند. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان اعلام کرده است که دی‌اکسین‌ها مواد سرطان‌زا هستند و مسمومیت جنین در حال رشد با این ماده می‌تواند موجب نقص مادرزادی یا تولد جنین مرده‌شود.
د د ت، ماده ممنوعه اما رایج
د د ت یا دی‌کلرو دی فنیل‌تری کلرواتانول، در دهه ۱۳۲۰/ ۱۹۴۰ برای مقابله با بیماری‌های قابل انتقال از حشرات مانند مالاریا و تیفوس مورد استفاده قرار می‌گرفت و تا مدت‌ها به عنوان پرکاربردترین حشره‌کش برای مصارف کشاورزی به کار می‌رفت. تا این که در دهه ۱۳۵۰/ ۱۹۷۰ به دلیل مشکلات زیست محیطی استفاده از آن در ایالات متحده ممنوع شد. اما هنوز هم در برخی نقاط دنیا از آن استفاده می‌شود. مولکول‌های د د ت مقاوم بوده و حتی قادرند تا مسافت طولانی در هوا منتشر شوند. این مواد وارد آب‌های زیرزمینی شده و علاوه بر آلوده‌کردن محیط زیست، می‌تواند مشکلاتی در دستگاه تناسلی ایجاد کرده و آسیب کبدی به دنبال داشته باشد.
آترازین و اختلال غدد درون ریز
این ماده شیمیایی مختل‌کننده غدد درون‌ریز است که یکی از معمول‌ترین آفت‌کش‌های شناسایی شده در آب است و به دلیل اثرات منفی که روی سلامت عموم مردم به جا می‌گذارد، استفاده از آن مدت‌هاست ممنوع شده است.
عوامل بیماری‌زا بیمارتان می‌کند
گاهی عوامل بیماری‌زایی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها راه خود را به منابع آبی باز کرده و منابع آبی را آلوده می‌کنند. خوشبختانه این عوامل بیماری‌زا امروزه بیشتر تحت کنترل درآمده‌اند. وجود هر کدام از این عوامل بیماری‌زا که در آب وجود داشته باشد، می‌تواند انواع بیماری‌ها را ایجاد کنند.
خطر مرگ با مصرف آرسنیک
با وجود سمی‌بودن ماده آرسنیک، از آن در برخی فرآیندهای صنعتی استفاده می‌شود. آلودگی محیطی از نتایج دفع نامناسب زباله یا چاه‌های غیراصولی است که منابع طبیعی را دچار آسیب می‌کند. مسمومیت با آرسنیک می‌تواند موجب تهوع، درد شکمی، اسهال و حتی مرگ شود. قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض این ماده سمی احتمال ابتلا به سرطان پوست، سرطان ریه و سرطان مثانه را افزایش می‌دهد. در تایوان، آرسنیک عامل بروز قانقاریا است که باعث نابودی عروق خونی می‌شود.
نیترات‌ها، سمی و بارورکننده
نیترات‌ها به طور طبیعی در گیاهان و خاک در مقدار کم وجود دارند، اما از آنجا که به عنوان کود در پای گیاهان از آن استفاده می‌شود، آلودگی آن گسترده می‌شود. روان‌آب‌های کارخانه‌ها در سطوح و آب‌های زیرزمینی جریان پیدا کرده و وارد آب آشامیدنی می‌شود. نیترات موجود در آب برای زنان باردار و جنین خطرناک است. در موارد نادر، قرارگرفتن جنین در معرض این مواد ممکن است باعث بروز سندرم آبی شود که از اکسیژن‌رسانی در عروق خونی جلوگیری می‌کند.
منابع: NRDC و Global Healing