در پی شیوع ویروس کرونا و به تعلیق درآمدن آموزش تحصیلی دانش‌آموزان مقاطع مختلف پس از سالها آموزش به شیوه‌ی سنتی به فضای جدید آموزش مجازی تبدیل شد. وزارت آموزش و پرورش با ملزم کردن دانش‌آموزان به نصب و استفاده از شبکه آموزش دانش‌آموزان (شاد)، مسائل و مشکلاتی پیرامون حوزه خانواده و آموزش برای آنها خصوصا دانش‌آموزان مقاطع پایین‌تر یعنی کودکان محصل ایجاد کرده است که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
در ابتدا به سراغ غلامحسین احمدوند رییس اداره فناوری اطلاعات اداره کل آموزش پرورش قم رفتیم. وی ضمن اشاره به این که در ابتدا مشکلاتی پیرامون بحث آموزشی و دانش‌آموزان در استفاده از برنامه شاد وجود داشت بیان کرد: خوشبختانه تا کنون بسیاری از مشکلات این برنامه برطرف شده و بسیاری از خدمات و فعالیت‌های آموزش و پرورش در این بستر ارائه می‌گردد.
وی افزود: تاکنون به طور میانگین در همه مقاطع حدود 80 درصد دانش آموزان از شبکه شاد بهره‌مند شدند.
احمدوند همچنین تصریح کرد: عصر کنونی بدون شک عصر دیجیتال و اینترنت بوده و ما ناگزیر هستیم با جهانی که در آن زندگی می‌کنیم همراه و همگام شویم. بنابراین توصیه ای که به خانواده‌ها داریم این است که آموزش مجازی را یک غنیمت بدانند و نسبت به یادگیری و استفاده از آن کوچکترین تعللی نداشته باشند که اکر تعلل کنیم از جهان جا می‌مانیم.
با وجود این که طبق گفته غلامحسین احمدوند 80 درصد دانش‌آموزان از شبکه بهره‌مند هستند اما بسیاری از دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان نیز هنوز با تهیه گوشی تلفن همراه مناسبی(نسخه‌های بالاتر اندروید) که این برنامه را اجرا کند درگیرند و تاکنون نتوانسته‌اند از عهده خرید بربیایند.
پانصدهزار تومان..
لیلا دانشجوی روانشناسی که از کاربران فضای مجازیست و نسبت به الزام نصب شاد اعتراض داشت گفت: اخیرا برای تعمیر گوشی موبایلم به مغازه موبایل‌فروشی مراجعه کرده‌بودم که دیدم خانمی همراه با کودک نه‌ساله‌اش وارد مغازه شدند.
لیلای 28 ساله ادامه می‌دهد: خانم به متصدی مغازه گفت که من پانصدهزارتومان بیشتر ندارم و میخواهم برای برای دخترم گوشی بخرم.والا...مثل اینکه باید یک برنامه‌ای روی گوشی نصب کند تا بتواند درس بخواند من هم بیشتر از این نمیتوانم هزینه کنم. متصدی هم با ناراحتی و آرامی به خانم گفت که با دومیلیون هم الان نمی‌توانید چیزی بخرید که به دردتان بخورد چه برسد با پانصد تومان. شرمنده. خانم هم با ناامیدی و سرخوردگی به دخترش گفت: بریم مامان جان اینجا از آن گوشی‌ها که به درد ما بخورد تمام کرده‌اند.
شیوا، دانشجوی مقطع کارشناسی که عضو فعال گروه‌های خیریه است عنوان کرد: بیشترین چیزی که در این دوران درخواست می‌شود می‌شود تلفن‌همراه‌های دست دو می‌اند که خانواده‌های کم‌بضاعت می‌خواهند برای فرزندانشان تهیه کنند.
وی همچنین افزود: بیشترین تلاش ما در گروه‌های خیریه این بود که بتوانیم برای خانواده‌های کم‌بضاعت گوشی‌های هوشمند تهیه کنیم تا فرزندانشان خصوصا کودکان محصل که از نظر آموزشی در این دوران زیان بیشتری متحمل‌شده‌اند بتوانند از برنامه شاد استفاده کنند.
از سن کم‌شان بعید بود!
از شیوا که برادر خردسالش از برنامه شاد استفاده می‌کرد نوع مواجهه برادرش را با فضای آموزشی مجازی جویا شدیم که او با اشاره به اینکه نحوه استفاده از فضای مجازی آموزش فرهنگ سازی نشده‌است افزود: من شخصا کارهای برادرم را سامان می‌دهم چون هم سنی ندارد و ارتباط گرفتن با پیچ و خم های فضای مجازی برایش دشوار هست هم ترجیح می‌دهم اطلاعات را با واسطه خودم دریافت کند اما چیزی که برایم عجیب بود هم‌کلاسی‌های برادرم بودند که کاملا به فضای پیام‌رسان شاد تسلط داشتند و حتی نام‌های کاربری‌شان را هم خودشان گذاشته بودند که از سن کم‌شان بعید بود!
از شاد تا خشونت والدین!
در ادامه به سراغ فردوس محمدی روانشناس بالینی و متخصص کودکان رفتیم. وی با اشاره به اینکه شرایط ویژه‌ای که درآن قرار داریم دانش آموزان را ناچار کرده که برای ادامه روند تحصیلی به پروژه برنامه شاد بپیوندند عنوان کرد: این برنامه در کنار فوایدی که به همراه داشت مشکلات زیادی را برای کودکان و خانواده‌ها ایجاد کرد.
وی افزود: والدین گوشی موبایل را در اختیار کودکان خود، بدون آشنایی اولیه ، قرار می‌دادند. بسیاری از آنها در فضای گسترده اینترنت به محتواهای غیراخلاقی و نامناسب برای سنین کودکی خصوصا در فضاهای بازتر و در دسترس‌تر مثل اینستاگرام دست پیدا کرده بودند و خانواده‌ها بی‌خبر از همه جا و بدون آمادگی به محض مواجهه با این صحنه‌ها،خشونت‌های کلامی و بدنی بر کودکان خود اعمال می‌کردند.
این متخصص روانشناسی کودک در خصوص اهمیت نظارت بر عملکرد کودک در فضای مجازی تصریح کرد: نظارت باید دو طرفه باشد. هم از طرف دولت باید فرهنگ‌سازی‌هایی در قالب ویدیوهای آموزشی انجام شود و هم خانواده‌ها کودکشان را رها نکنند و حداقل با کمک گرفتن از مشاور و متخصص زمینه کودکان نحوه مواجهه با مساِل این چنینی کودک را فرا بگیرند.
محمدی بیان کرد: با وجود کم‌کاری‌های نهاد آموزش و پرورش و نقص‌های سیستماتیک که از سالها قبل روی هم انباشته شده‌است و آزمون و خطاهای دائمی روی افراد، نباید تمام امید را صرفا به مقوله کلان مثل دولت و نهاد بست.هرکدام از اعضای خانواده باید به مثابه دولت باشند و با پیگیری اوضاع کودکانشان زمینه رشد صحیح آن‌هارا فراهم کنند.