این روزها بیشتر ما با خطرات بسیار جدی آلودگی هوا و تاثیر آن روی سلامتی آشنا هستیم. در این میان یکی از بهترین راه‌های مقابله با آلاینده‌ها و پاکسازی هوا، استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوا است.
اگر قصد خرید دستگاه تصفیه هوا را داشته باشید، احتمالا با سیلی از تنوع بسیار زیاد محصولات موجود در بازار مواجه شدید. دستگاههایی که هر کدام از روشی خاص برای تصفیه هوای محیط استفاده می‌کنند. تبلیغات وسیع درباره این دستگاه‌ها احتمالا سوالات زیادی را در ذهن شما ایجاد می‌کند، مثل اینکه:
در ادامه به بررسی این سوالات می‌پردازیم و درباره عوارض برخی از دستگاه‌های بی‌کیفیت موجود در بازار صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
همانطور که در سایت شرکت مهندسی تصفیه هوای نوجان مهر (nojaan.com) اشاره شده پاسخ کوتاه به این سوال «خیر» است.
چرا که همه‌ی دستگاه‌های تصفیه هوای موجود در بازار عوارض ندارند. همانطور که اشاره شد، دستگاه‌های تصفیه هوا مختلف از فیلترهای گوناگونی برای تصفیه هوا استفاده می‌کنند و آن‌هایی که موادی جدیدی مانند گاز ازن را به محیط اضافه می‌کنند، می‌توانند خطراتی را برای سلامتی ما به همراه داشته باشند.
در مقابل، دستگاههایی که صرفا آلاینده‌های محیط را جذب فیلترهای خود می‌کنند و ماده جدیدی را به محیط اضافه نمی‌کنند، نه تنها عوارضی ندارند، بلکه استفاده از آن‌ها در روزهای آلوده از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
اما پاسخ بلند‌تر این سوال، شناخت انواع مختلف فیلتر تصفیه هوا است. بنابراین با ما همراه بمانید تا درباره مضرات برخی از فیلترهای تصفیه هوا صحبت کنیم.
حیاتی‌ترین بخش هر دستگاه تصفیه هوایی فیلترهای آن و روش پاکسازی هوا در آن است. در ادامه به بررسی انواع فیلترهای دستگاه تصفیه هوا می‌پردازیم.
متاسفانه دستگاه‌های تصفیه هوای ازن‌سازی وجود دارند که به عنوان دستگاه‌های تصفیه هوای خانگی تبلیغ شده و به فروش می‌رسند. این در حالی است که برخی از این دستگاه‌ها برای پاکسازی هوا گاز ازن را وارد محیط می‌کنند و می‌توانند برای سلامتی بدنمان خطرساز باشند.
در بخشی از تبلیغات این دستگاه‌ها ادعا می‌شود که ازن میتواند ویروس‌ها و باکتری‌ها را از بین ببرد. اما همانطور که می‌دانید گاز ازن برای سلامتی ما بسیار مضر است. به طور مثال سازمان غذا و داروی آمریکا FDA استفاده از آن را برای درمان‌های پزشکی منع کرده است.
تنفس گاز ازن خطرات زیادی از جمله موارد زیر را در پی دارد:
و خطرات بسیار دیگری که برخلاف طبیعت یک دستگاه تصفیه هوای باکیفیت است که وظیفه حفظ سلامتی ما و پاکسازی هوا را برعهده دارد. در نتیجه به نظر می‌رسد استفاده از چنین دستگاههایی چندان مناسب نیست.
انواع دیگری از دستگاه‌های تصفیه هوا که تبلیغات زیادی دربارشان انجام می‌شود، یون‌سازها هستند. سازندگان این نوع دستگاه‌ها ادعا می‌کنند که یون منفی میتواند باعث ایجاد احساس طراوت و تازگی در بدنمان شود.
برای دانستن عوارض یون‌سازها نگاهی به روش پاکسازی هوا با این دستگاه‌ها بیاندازیم:
این دستگاه‌ها ابتدا یون منفی را وارد محیط می‌کنند. یون‌های منفی با آلاینده‌ها واکنش می‌دهند و با سنگین شدن این ذرات هوای اتاق تصفیه می‌شود. خطر این نوع تصفیه هوا این است که با سنگین شدن ذرات آلاینده سنگین، آلودگی روی تمام سطوح خانه و بدن ما می‌آید!
در نتیجه استفاده از این نوع دستگاه‌ها نیز توصیه نمی‌شود. علاوه بر آن برخی از این دستگاه‌ها هنگام با باردار کردن ذرات، ممکن است اکسیژن هوا را به ازن تبدیل کنند. درباره خطرات گاز ازن نیز توضیح دادیم.
مکانیزم تصفیه هوا در دستگاههایی که از فیلترهای هپا استفاده می‌کنند (مانند دستگاه تصفیه هوای ایرانی نوجان) ، بسیار متفاوت از مواردی است که تاکنون بررسی کردیم. در این روش تصفیه هوا هیچ ماده جدیدی به محیط وارد نمی‌شود و بنابراین استفاده از این نوع دستگاه‌ها خطری به همراه ندارد.
روش تصفیه هوا در دستگاه‌های دارای فیلرت هپا به صورت زیر است:
ابتدا یک فن هوای محیط را وارد دستگاه می‌کند. سپس هوای وارد شده از فیلتر الیافی هپا و سایر فیلترها عبور می‌کند و ذرات آلاینده جذب فیلترهای دستگاه می‌شوند. در ادامه هوای تصفیه شده از دستگاه خارج می‌شود. این ذرات شامل ویروس‌ها، باکتری ها و آلاینده‌های بسیار ریز نیز می‌شود.
فیلتر الیافی هپا قادر است ذرات بزرگتر از ۰.۳ میکرون را تا ۹۹% جذب کنند. این در حالی است که چشم انسان تنها ذرات بزرگتر از ۱۰ میکرون را میتواند ببیند!
تنها نکته‌ای که در هنگام خرید این نوع دستگاه‌ها باید در نظر داشته باشید این است که فیلتر هپا قابل شست و شو نیست! در واقع شستن این فیلترها باعث تمیز شدن و افزایش دوباره ظرفیتشان نخواهد شد. فیلترهای هپا ظرفیت مشخصی دارند و باید پس از پایان عمرشان تعویض شوند.
برندهای معتبر سازنده دستگاه‌های تصفیه هوا نیز از فیلتر هپا برای تصفیه هوا استفاده می‌کنند. در ایران هم برندهای متخصص تصفیه هوا مانند نوجان، از این فیلترها برای پاکسازی هوا استفاده می‌کنند. بنابراین به نظر می‌رسد با توجه به اینکه در این روش تصفیه هوا هیچ ماده جدیدی به محیط اضافه نمی‌شود، مطمئن‌ترین راه تزریق هوای سالم به محیط، استفاده از فیلترهای هپا در دستگاه‌های تصفیه هوا است.
عوارض این نوع دستگاه‌های تصفیه هوا مشابه دیگر مواردی است که در این مقاله بررسی کردیم. واقعیت این است که لامپ UV برای ضد عفونی کردن محیط و کشتن باکتری‌ها ساخته شده. اما استفاده از این نوع دستگاه‌ها برای تصفیه هوا در خانه چه عوارضی را به دنبال دارد؟ بیاید روش تصفیه هوای این نوع دستگاه‌ها را نیز بررسی کنیم:
در دستگاههایی که از لامپ UV برای تصفیه هوا استفاده می‌کنند، تصفیه هوا با تابش نور لامپ UV به سطح فیلتر این دستگاه‌ها شروع می‌شود. مولکول‌های گازی آلاینده وارد دستگاه شده و با فیلتر شروع به انجام واکنش می کنند.
سپس این مولکول‌های گازی تخریب می‌شوند و به مولکول های بی خطر تبدیل می شوند. اما نکته‌ای که در این میان باعث نگرانی است این است که اگر در مسیر تبدیل آلاینده ها به مولکول های بی خطر، بعضی از ذرات به صورت ناقص واکنش دهند چه اتفاقی می‌افتد؟ جواب این سوال این است که احتمالا این ذرات به مولکول‌های جدید و ناشناخته‌ای تبدیل می‌شوند که می‌توانند تاثیرات بسیار مخربی روی سلامتی داشته باشند. علاوه بر آن سرعت عبور این ذرات از سطح فیلتر بسیار زیاد است و ممکن است در برخی از موارد اصلا واکنشی انجام نشود.
برخی از این دستگاه‌ها گاز ازن نیز تولید می‌کنند که ریسک استفاده از آن‌ها را برای مصارف خانگی باز هم بیشتر می‌کند. از این نوع دستگاه ها بیشتر در مراکز بهداشتی و بیمارستان ها برای ضدعفونی کردن محیط استفاده می شود و کاربرد خانگی آن با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، می تواند بسیار خطرناک باشد.
فیلترهای کربن اکتیو در کنار فیلتر هپا به عنوان مکملی بسیار قوی برای جذب بو و آلاینده‌های شیمیایی در دستگاه‌های تصفیه هوا مورد استفاد قرار می‌گیرند. این فیلترها نیز هیچ ماده جدیدی را تولید نمی‌کنند و بی‌خطر هستند. استفاده از این نوع فیلتر به زمان جنگ جهانی دوم باز می‌گردد و کربن اکتیو به گونه‌ای است که ذرات جذب شده را به هیچ عنوان به هوا باز نمی‌گرداند.
نکته‌ای که هنگام خرید این نوع دستگاه‌های تصفیه هوا که از فیلتر هپا و کربن اکتیو استفاده می‌کنند، باید در نظر بگیرید این است که بسیاری از دستگاه‌های تصفیه هوا موجود در بازار از مقادیر بسیار کمی از جاذب کربن استفاد می کنند. به طور مثال دستگاههایی وجود دارند که تنها از ۱۰۰ گرم کربن اکیتو استفاده می کنند. اگر حجم فیلتر پایین باشد، در فاصله‌های زمانی بسیار کوتاهی نیاز به تعویض دارد که میتواند آزاردهنده باشد. از فروشنده درباره حجم فیلترها سوال کنید و دستگاهی را انتخاب کنید که حداقل 1 کیلوگرم جاذب کربن مرغوب داشته باشد.
آیا همه دستگاه‌های تصفیه هوا عوارض دارند؟ همانطور که در این مقاله به صورت مفصل توضیح داده شد، دیدیم که جواب این سوال یک «نه» بزرگ است. دستگاه‌های تصفیه هوا انواع مختلفی دارند و باید در هنگام خرید نسبت به مسائل مختلفی حساس باشیم، تا دستگاهی را انتخاب کنیم که بدون دردسر کیفیت هوایی که تنفس می‌کنیم را تضمین کند.
در این میان دستگاههایی که با انتشار گاز ازن یا مواد مختلف و واکنش با آلاینده‌ها سعی در تصفیه هوا دارند، توصیه نمی‌شود. بهتر است از دستگاههایی استفاده کنید که بدون انتشار هرگونه ماده‌ای و تنها با جذب آلاینده‌ها هوا را تصفیه می‌کند.
دستگاه‌های تصفیه هوایی که از فیلتر هپا و کربن اکتیو برای بهبود کیفیت هوای اتاق استفاده می‌کنند، به عنوان راهکاری مناسب شناخته می‌شوند.
در خرید این نوع دستگاه‌ها، تنها باید دقت کنید که اولا حجم فیلترها به اندازه کافی باشد و علاوه بر آن دستگاه از کیفیت ساخت بالا و فن قدرتمندی بهره ببرد تا هوای اتاق با بازدهی خوبی تصفیه شود. اگر به دنبال خرید بهترین دستگاه تصفیه هوا در ایران هستید، پیشنهاد ما به شما دستگاه تصفیه هوای نوجان است. برای اطلاعات بیشتر کافی است به سایت www.nojaan.com مراجعه نمایید.