عصرایران؛ احسان محمدی- یکی از شوخی‌هایی که اصلاً خنده‌دار نیست، ادعای جدایی ورزش از سیاست است. اینکه در تریبون‌های رسمی فیفا می‌گوید فوتبال از سیاست جداست! آرزوی شیرینی است اما در حد همان آرزو مانده است.
در مراسم افتتاحیه جام جهانی 1978 آرژانتین، خورخه رافائل ویدلا دیکتاتور آرژانتین که با کودتای نظامی به قدرت رسیده بود، در حالی که شهر پر بود از مادرهایی که فرزندانشان به دلایل سیاسی بازداشت و مفقودشده بودند، سخنرانی پرشوری در وصف آزادی و صلح و انسان‌دوستی انجام داد.
هنوز هم از آن جام جهانی به‌عنوان سیاسی‌ترین جام جهانی یاد می‌شود. فوتبال به‌عنوان یک مرهم برای زخم‌های خون‌چکان مردم آرژانتین انتخاب‌شده بود. سزار منوتی سرمربی تیم ملی آرژانتین بعدها گفت نمی‌توانم انکار کنم که سیاستمداران از ما سو استفاده کردند!
در مقاله‌ای که گاردین سال 2017 نوشت و به فارسی ترجمه نشده، نکته بسیار جالبی در خصوص جام جهانی 1978 رمزگشایی شده است. در آن مسابقات روی دو طرف قسمت پائین تیرک دروازه‌ها نوارهای بزرگ سیاهی دیده می‌شد.
نویسنده مقاله با سفر به آرژانتین و در یک گزارش میدانی آشکار کرد که این حرکت از سوی جمعی از کارکنان ورزشگاه‌ها به‌منظور رساندن پیام اعتراضی به دنیا در خصوص مفقودشدگان سیاسی انجام‌شده بود. درواقع همان بازوبند سیاهی که مادران و زنان آرژانتینی به بازو می‌بستند را به شکل دیگری روی تیرک دروازه‌ها بسته بودند تا وسط نمایش دیکتاتور، صدای خفه‌شده را به دنیا مخابره کنند.
پله هم در کتاب خاطراتش «چرا فوتبال مهم است» که وحید نمازی به فارسی برگردانده از نظامی‌های وقت در برزیل نوشته است که فوتبال را برای مهار توده‌های معترض به گروگان گرفته بودند. می‌شود صدها مثال در مورد سو استفاده سیاست از فوتبال ردیف کرد. تقریباً در سه دهه اخیر همه میزبانی‌های جام جهانی به‌واسطه اتهاماتی مانند رشوه، تبانی، اعمال نفوذ سیاسی و ... زیر سؤال رفته است.
فوتبال یک صحنه نمایش بزرگ با بینندگان بسیار و ضریب نفوذ فوق‌العاده است. هرکسی سعی می‌کند تا از آن برای دیده شدن و انتقال پیام استفاده کند. فیفا بارها قوانینی تصویب کرده است تا مانع ابراز نظرهای سیاسی از سوی بازیکنان شود. از آن جمله منع هرگونه نمایش شعار سیاسی توسط بازیکنان و کادر فنی است. اقدامی که بارها نقض شده است.
مهرماه سال گذشته تیم ملی ترکیه در چارچوب مقدماتی یورو 2020 آلبانی را 1-0 شکست داد، بازیکنان این تیم بعد از گلزنی رو به تماشاگران سلام نظامی دادند. این حرکت به‌مثابه حمایت آنان از حمله نظامی ارتش ترکیه به کُردها تعریف شد و جنجال آفرید.
اما شب گذشته و در جریان لیگ برتر دو بازیکن دورتموند و مونشن گلادباخ هم در حمایت از جرج فلوید و اعتراض به رفتار دولت ترامپ دو حرکت نمادین انجام دادند. جیدون سانچو، ستاره انگلیسی دورتموند بعد از گلزنی مقابل پادربورن نوشته زیر تی‌شرت ورزشی‌اش را به دوربین‌ها نشان داد: «عدالت برای جورج فلوید». هشتگی که در شبکه‌های اجتماعی پس از کشته شدن این شهروند سیاه‌پوست آمریکایی متداول شده است.
مارکوس تورام پسر لیلیام تورام ستاره سابق تیم ملی فرانسه که مهاجم گلادباخ است هم بعد از گلزنی مقابل یونیون برلین از ژست مرسوم به قصد عدالت‌خواهی برای سیاه‌پوستان استفاده کرد و زانو زد.
حتی اگر خوشمان نیاید هم باید باور کنیم که فوتبال با سیاست درآمیخته است. همان‌طور که سیاسیون از این صحنه پر زرق‌وبرق برای نمایش قدرت خود و پنهان کردن دست‌های خون‌آلودشان استفاده می‌کنند، گاهی ورزشکاران هم از آن برای نشان دادن اعتراض علیه سیاسیون بهره می‌گیرند.
در عصر حاضر انسان‌های بی‌رسانه از هر ابزاری برای انتقال پیامش استفاده می‌کنند و گرچه هنوز صدای رسانه‌های پرقدرت رسمی بسیار بلندتر است اما این انحصار ترک برداشته و حتی یک مچ‌بند، یک نوشته روی تی‌شرت، یک خال‌کوبی، یک شعار روی قلم‌بند و ... هم در زمین‌های ورزش به شیوه‌ای برای فریاد تبدیل‌شده است.