عصر ایران؛ سروش بامداد- ویژه نامۀ نوروزی «تجارت فردا» به جز آن که شمارۀ آخر سال این مجموعه است یک نقش دیگر را هم ایفا می‌کند چرا که به عنوان ضمیمۀ روزنامۀ «دنیای اقتصاد» هم عرضه می شود و از این حیث خود را «سال‌نامۀ جامع اقتصاد ایران» معرفی می‌کند.
ویژگی بارز «تجارت فردا» چه در شماره‌های عادی و چه در ویژه‌نامۀ نوروزی در هم نیامیختن گزارش‌های روزنامه‌نگارانه با تبلیغات و آگهی است. آفتی که غالب نشریات اقتصادی را از سیمای یک رسانه دور می کند و یا به آن خو کرده‌اند یا چاره ای جز آن نمی‌بینند.
در «تجارت فردا» اما به سادگی می‌توان دریافت که آگهی و رپرتاژ آگهی کدام است و گزارش و میزگرد واقعی کدام و این رازی ندارد جز نگاه حرفه‌ای تحریریه.
«تجارت فردا» و البته «دنیای اقتصاد»، تعلق خاطر خود به اقتصاد آزاد و رقابتی را نیز پنهان نمی‌کنند اما تریبون‌شان را یک‌سر به همفکران موسی غنی‌نژاد نسپرده‌اند هر چند باید دید در نخستین شماره‌های سال تازه با مرگ دکتر فریبرز رییس دانا اقتصاددان سوسیالیست و منتقد اقتصاد بازار چگونه برخورد می‌کنند.
این مجله به سبک نشریات معتبر جهانی در شمارۀ پایان سال به مرور گذشته بسنده نمی‌کند و پیش بینی خود از سال جدید را نیز می‌آورد و این کار را هم نه در پستو که روی جلد انجام می‌دهد.
جلد مجله طرحی است از آزادۀ پاک‌نژاد و احتمالا با ایدۀ محمد طاهری سردبیر که رییس جمهوری را در یک تنگۀ عمیق نشان می‌دهد. چندان ژرف که در نگاه اول هیبت و مهیب بودن تنگه را می بینی نه حسن روحانی را که آن پایین قصد عبور دارد.
پیش بینی تجارت فردا از اقتصاد ایران در سال 1399 این است که کوچک تر و بسته تر می شود:
«عوامل زیادی دست به دست هم داده اند تا اقتصاد ایران در سال 1399 کوچک تر و بسته تر و فضای کسب و کار از همیشه نامساعدتر شود.انسداد در روابط مالی با جهان، شیوع ویروس کرونا و تعمیق تحریم ها در کنار تشدید نااطمینانی‌ها و فقدان چشم‌انداز، تحلیل‌گران را به این نتیجه رسانده که سال آینده سال بسیار سختی خواهد بود. حسن روحانی گفته " بلد نیستم بدون ارتباط با خارج، مشکل اقتصاد ایران را حل کنم." جز آنچه رییس جمهوری مطرح کرده آیا راهی وجود دارد که اقتصاد ایران از تلۀ تعلیق خارج شود؟»
«تجارت فردا» با نقل بخش های مختلف از چند سخنرانی مقام معظم رهبری دربارۀ «تحریم ها» آغاز می شود.
بخش اصلی سخنان آیت‌الله خامنه ای در 28 آذر 1398 و در دیدار با تولید کنندگان و کارآفرینان است:
« اقتصاد ما در چند سال اخیر شرطی شده." ببینیم چه می شود، 6 ماه دیگر چه می شود یا برجام چه می شود. ابتکار رییس جمهوری فرانسه چه می شود". اینها را بگذارند کنار. کاری می خواهند بکنند، بکنند. کاری را که ممنوع نیست و عبور از خطوط قرمز نیست انجام دهند. اما اقتصاد را متوقف به آن و افکار عمومی را متوجه به آن نکنند. افکار عمومی هم بداند: کهن جامۀ خویش پیراستن/ به از جامۀ عاریت خواستن. خودمان باید به کار خودمان برسیم.»
نخستین گزارش تحلیلی و با موضوع مرور وقایع سال به قلم مهرداد خدیر است با این تیتر: «سال بد، سال باد، سال اشک، سال شک»
گزارشی که این گونه پایان می یابد: « احمد شاملو سالی را که در 27 مهر آن -1333- رفیق شفیقش مرتضی کیوان را تیرباران کردند در شعری جاودانه این گونه توصیف کرد: سال بد، سال باد، سال اشک، سال شک...
برای سالی که با سیل شروع شد و با کرونا تمام می شود و در تشییع پیکر سردار و در سوگ تشییع کنندگان کرمانی و 176 مسافر پرواز نافرجام و قرابانیان آبان، اشک ها ریخته شد و افکار عمومی به عددها و خبرهایی شک کرد آیا همچنان بهترین توصیف همین شعر نیست؟»
تنها اما برای این مطلب، پاره ای از یک شعر به عنوان تیتر بر تارک آن ننشسته است که این ذوق را جاهای دیگر هم می بینیم.
«سال بلوا» - عنوان رُمانی از عباس معروفی برای گزارش دیگری از مرور سال یا شعر حافظ (نظیر خویش بِنگذاشتند و بگذشتند) که گفتاری است از علی اصغر سعیدی (جامعه شناس) به بهانۀ درگذشت چهره‌های نامدار اقتصادی و کارآفرینی در سال 1398: علی نقی عالی‌خانی وزیر اقتصاد در عصر طلایی اقتصاد ایران (دهۀ 40 خورشیدی)، محمود خیامی (یکی از پایه گذاران شرکت ایران ناسیونال و اولین تولید کنندۀ خودرو سواری در ایران)، اصغر قندچی (از نوابغ اقتصادی در همان دهۀ طلایی) و شاهرخ ظهیری (کارآفرین برتر صنعت غذایی).
از خواندنی ترین بخش های تجارت فردا که به کار غیر علاقه مندان مباحث اقتصادی هم می آید صفحاتی است که به چهره های مختلف اختصاص یافته و روزنامه نگاران مختلف دربارۀ چهره های خبر ساز و تأثیر گذار نوشته اند و اینجا هم تیترها با ذوق فرهنگی انتخاب شده اند و نمی دانیم کار خود نویسندگان است یا انتخاب سردبیر بوده است.
چندان که برای مطلب علی مطهری به قلم زینب موسوی این تیر: «بیمش نیست از دریای توفان زا» که برگرفته از شعر حسین منزوی است یا «ویران می آیی» دربارۀ سرنوشت تراژیک محمد علی نجفی که صدرا محقق نوشته است. یک روزنامه نگار 6 دانگ و کامل. این تیتر هم نام رُمانی است از حسین سناپور.
خواندنی تر از همه اما نوشتۀ «مهدی نوروزیان» است دربارۀ «محمد باقر قالیباف». هم او که سال 1398 را با رؤیای ریاست مجلس آغاز می کند چرا که در انتخابات بی رقیب و در غیاب اکثریت واجدان شرایط رأی دادن به مجلس راه یافته است.
او به تناقض های مختلف سردار سیاست مدار پرداخته از تناقض در تیپ تا تناقض در افکار و نیز تناقض در رفتار و اهداف: « سال ها تلاش کرد نشان دهد مرد اجرا و عمل است اما پس از ناکامی برای رسیدن به صندلی پاستور نامزد مجلس شد. عرصه ای که بیش از عمل گرایی نیازمند قوۀ ناطقه و لابی گری است.
هر چه این سال ها رشته پنبه شده و حالا باید همه چیز را از نو شروع کند...ژنرال دیروز و سیاست مدار امروز یک خصلت مشترک را در دو دورۀ متفاوت حفظ کرده است. خصلتی که عامل بقای او در صحنۀ قدرت است. هر نظامی در جایی فرمانده است در جای دیگر فرمان بَر».
تیتر این نوشته (هزار توی ژنرال) نیز یادآوررمان مشهوری از گابریل گارسیا مارکز است: ژنرال در هزار توی خود.
«مرگ رؤیای ایرانی» اما تعبیری است که محسن جلال پور رییس پیشین اتاق بازرگانی ایران در میزگردی با علی میرزاخانی سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد به کار گرفته و گفته است:
«ما پیوسته به سمت اقتصاد بسته تر و محدودتر حرکت کرده ایم. در مدتی که ما درجا زدیم چین اقتصاد خود را 33 برابر بزرگ کرد و خیلی هنر می خواهد که درآمد سرانۀ ما به سال 1384 بازگردد. کشورهای درگیر جنگ هم عملکردی بهتر از ما دارند. ما با بحران چشم انداز مواجهیم. رؤیای ایرانی بودن مان مرده است.»
با این حال ناامید نیست. راهکار او البته صرفاً اقتصادی نیست: «اگر کشور به سمتی برود که آزادی های مدنی در چارچوب قانون اساسی به رسمیت شناخته شود و سپس این نگرش جدید به همۀ عرصه های اجتماعی و بین المللی و سیاس یو فرهنگی تعمیم یابد اقتصاد هم قابل برگشت و اصلاح است.»
این همان حرفی است که سال ها پیش محسن رنانی گفت و دست از مطلب اقتصادی نوشتن کشید چون به این نتیجه رسید که راه حل معضلات اقتصاد ایران را باید در سیاست جُست. هم داخلی و هم خارجی و حالا تاجر موفق پسته که سابقۀ ریاست اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران را هم در کارنامه دارد همین را گفته است.
اگر فعال اقتصادی هستید جای «تجارت فردا» روی میز شماست و اگر اهل فعالیت اقتصادی نیستید و حوصلۀ اعداد و ارقام را ندارید نیز باز تجارت فردا خواندنی است و ژورنالیستیک.
----------------------------------
بیشتر بخوانید:
کرونا می‌رود، ما می‌مانیم و حتی می‌خندیم/ نگاهی به «نوروز‌نامه» اطّلاعات
چشم‌انداز ایران؛ امید به سبک «مرد صد ساله»