روزنامه مردمسالاری نوشت: شرکت پیستون ایران از جمله نخستین شرکت های قطعه ساز ایرانی که است که 46 سال پیش با سرمایه گذاری مشترک ایران و Mahle آلمان تاسیس شد؛ در دهه 1360 با مشکلات عدیده ای روبرو گشت و در نهایت به دلیل زیان‌دهی بسیار، دولت تصمیم به واگذاری آن گرفت و گروه قطعات خودرو عظام این شرکت را خریداری کرد.
26 سال بعد از واگذاری به گروه قطعات خودرو عظام که از جمله تجربه های موفق خصوصی سازی در کشور است با رییس هیات عامل شرکت پیستون ایران گفت و گو کرده ایم.
حسین خاکساری، کارشناس ارشد متالورژی دانشگاه شیراز است که دوره ی مدیریت ارشد اجرایی (MBA) را نیز در یکی از دانشگاه ایران گذرانده. او با تجربه ی 27 سال مدیریت در صنعت و قطعه سازی، از سال 1397 رییس هیات عامل شرکت پیستون ایران از جمله 12 شرکت زیرمجموعه گروه قطعه سازی عظام است.
خاکساری با اشاره به سرمایه گذاری 1500 میلیارد تومانی گروه عظام در این شرکت معتقد است حمایت و اجرای برنامه های توسعه‌ی تولید، رمز موفقیت شرکت پیستون ایران بوده است.
رییس هیات عامل شرکت پیستون ایران با اشاره به رکورد تاریخی تولید بیش از 5میلیون پیستون در 74 نوع در سال 1398 تاکید دارد: امروز دانش در شرکت، نهادینه است و ما می توانیم بدون اتکا به شرکت ها و متخصصین خارجی، فرایند بسیار پیچیده طراحی و راه اندازی خطوط تولید را با مهندسین و پژوهشگران شرکت پیستون ایران انجام دهیم.
خاکساری با اشاره به تعدیل 150 هزار نفر در صنعت قطعه سازی تاکید می کند: با حمایت و هدایت گروه عظام، ما در شرکت پیستون ایران، با اجرای طرح های توسعه ای جذب نیرو داشته ایم.
چندی پیش نیز عباس ایروانی رییس گروه عظام در گفت و گویی با یکی از روزنامه ها با اشاره به رکودی که تحریم و بی ثباتی به صنعت و تولید حاکم کرده گفته بود: با تلاش های صورت گرفته توسط سرمایه انسانی گروه، توانستیم خطوط متعدد تولید محصولات مختلف را طراحی و پیاده سازی کنیم. امسال در پیستون سازی ایران در تبریز ۳ خط جدید با ظرفیت ۱میلیون و ۲۰۰هزار پیستون طراحی شده و در حال تولید محصول است. سال ۱۳۹۸ را سال خودکفایی گروه عظام بود. با وجود اتفاقاتی که برای ما ایجاد کردند، یک لحظه از تولید و توسعه غفلت نکردیم و خودکفایی در توسعه فنی و داخلی سازی را دنبال کردیم که به شکر خدا موفق شدیم به اهداف مورد نظر برسیم.
12 شرکت گروه قطعات خودرو عظام یعنی شرکت های: پیستون ایران، فرآوری و ساخت، پایاکلاچ، سازه پویش، استام صنعت، والاقطعه، پويان صنعت نهاد، صنایع طه، پاياذوب كاوه، تاراذوب، سازه سيم پويش و پايا خودرو نوين با بهره گیری از 6000 هزار نیروی انسانی خود و حدود 26 هزار نیروی انسانی تامین کنندگانش، سالانه از خروج حدود 350 میلیون دلار ارز از کشور جلوی گیری می کنند.
گفت و گو با حسین خاکساری رییس هیات عامل شرکت پیستون ایران درباره ی تولید، تحقیق و توسعه و صادرات در زیر آمده است.
تاسیس تا واگذاری
پیستون ایران در سال 1352 در زمانی که اولین جرقه‌های قطعه سازی در کشور شکل گرفت، با سرمایه‌گذاری مشترک یک گروه ایرانی با شرکت ماهله آلمان (Mahle) تاسیس شد و تولید خودش را در زمینه تولید انواع پیستون‌های خودروهای دیزلی و بنزینی شروع کرد. پیستون ایران در سال 1372 درحالی که با مشکلات فراوانی روبرو بود، بر اساس سیاست‌های دولت وقت مبنی بر واگذاری به بخش خصوصی توسط گروه عظام خریداری شد.
از تولید 5 نوع پیستون در سال 1372 به 74 محصول در سال 1398
شرکت پیستون ایران در زمان واگذاری به بخش خصوصی، تنها 5 نوع محصول تولید می کرد برای دو نوع خودروی دیزلی و سه نوع خودروی بنزینی تولید می کرد. با واگذاری به بخش خصوصی در سال 1372، تحولات اساسی در محصولات این شرکت و دانش و تکنولوژی این شرکت آغاز شد.
ظرفیت این شرکت در سال 1373 حداکثر یک میلیون عدد پیستون بوده، در حالی که بعد از سرمایه‌گذاری و توسعه‌ای که بخش خصوصی از سال 72 شروع کرد، ما امروز تولید 5 محصول را به 74 محصول از انواع پیستون رسانده ایم.
به هر حال علی‌رغم آن فراز و نشیب‌هایی که در زمان انقلاب و قطع همکاری خارجی‌ها صورت گرفت، این شرکت به فعالیتش ادامه داد، ولی طی این سال‌ها تا سال 72 هیچگونه طرح و توسعه و یا سرمایه‌گذاری جدیدی در این شرکت صورت نگرفت. حجم سرمایه‌گذاری که امروزه در این شرکت توسط گروه عظام صورت گرفته، می‌توانم بگویم که در کشور بی‌نظیر است. یعنی ما امروز صاحب یک شرکت تماماً متکی به توانمندی‌های داخلی، چه به لحاظ تکنولوژی، چه به لحاظ تعمیرات و چه به لحاظ دانش فنی و توسعه محصول هستیم که تماما با دانش خود مجموعه که در شرکت نهادینه شده، تولید و توسعه را دنبال می کند.
تولید پیستون را از 800 هزار به بیش از 5 میلیون در سال رساندیم
شرکت پیستون ایران از یک میلیون عدد پیستونی که در سال 1372 برنامه تولیدش بود ولی محقق نشد و فکر می‌کنم 800 هزار تا محقق شده، امروز برای سال 1399 به صورت قطعی و اجرایی، برنامه تولید 6 میلیون عدد پیستون را دارد و این شش میلیون عدد قطعا ان‌شاءالله محقق می شود. چراکه زیرساخت‌های لازم چه به لحاظ برنامه‌ریزی تامین مواد و چه به لحاظ نیروی انسانی و زیرساخت‌های تولیدی در شرکت فراهم شده و ان‌شاءالله ما در سال 1399 رکورد شش میلیون عدد پیستون را محقق می کنیم.
قبل از سال 98 بیشترین رکوردی که در سال‌های گذشته شرکت پیستون ایران ثبت کرده، 4 میلیون عدد پیستون بوده. با وجود تمام تحریم‌ها و تمام فشارهایی که از جوانب مختلف، چه به لحاظ تغییرات نرخ ارز و چه به لحاظ مشکلاتی که برای بعضی از لوازم یدکی مواجه شدیم، ما در سال 98 بالاترین رکورد تاریخ این شرکت را داریم ثبت می‌کنیم و از مرز پنج میلیون عدد ان‌شاءالله عبور می کنیم و این افزایش تیراژ در سالی دارد اتفاق می‌افتد که انتظارها همه این بود که صنایع ما با مشکلاتی که دارند، با کاهش تولید و با تعدیل نیروی انسانی مواجه شوند، ولی خدا را شکر با همت مدیران ارشد مجموعه، صاحبان سهام و همینطور مدیران متخصص و فنی شرکت و پرسنل این شرکت، امروز علاوه بر این‌که دچار این بحران‌ها نشدیم، 5 میلیون عدد که در تاریخ این شرکت بی‌نظیر و بی‌سابقه است را رد می‌کنیم.
رکود 150هزار نفر قطعه‌ساز را بی‌کار کرد اما پیستون ایران جذب نیرو داشت
براساس گزارش هایی که خوانده ام، حداقل 150 هزار نفر در قطعه‌سازی تعدیل شدند، ولی من با افتخار به شما عرض می‌کنم که با حمایت های آقای عباس ایروانی ریس گروه قطعات خودرو عظام، شرکت پیستون ایران در سال گذشته نه‌تنها نیروی انسانی‌اش را حفظ کرد، بلکه ما 100 نفر نیروی جوان از شهر تبریز جذب کردیم و خوشبختانه این‌ها امروز با طیب خاطر در این شرکت مشغولند و کار می‌کنند.
پیستون ایران امروز مجموعا 650 نفر نیروی انسانی را به صورت مشغول به کار کرده است. ما یک طیف بسیار مناسبی از کارشناسان، مهندسین و مدیران خبره و باتجربه داریم 500 نفر اپراتور مستقیم داریم که در سه شیفت در حال تولید هستند.
پیستون ایران با فاصله ی بسیار زیاد در جایگاه اول تولید ایستاده
ما فاصله بسیار بسیار زیاد با شرکت‌های بعدی که در زمینه تولید پیستون فعالیت دارند، اول هستیم. نمی‌توانم بگویم نفر دوم با ما چقدر فاصله دارد. شرکت‌هایی که بعد از ما پیستون تولید می‌کنند، شاید حداکثر ظرفیت‌شان در سال به یک میلیون عدد هم نرسد. ما در واقع داریم راجع به 6 میلیون عدد پیستون در سال صحبت می‌کنیم، بنابراین در زمینه تولید تعدادی پیستون قطعا نفر اول هستیم؛ بلامنازع! به لحاظ قابلیت‌های مانورپذیری‌مان روی محصولات جدید هم می‌توانم با جرات بگویم ما اول هستیم. ما طیف وسیعی از پیستون‌ها را از پیستون موتورسیکلت تا پیستون سنگین‌ترین کامیون‌هایی که در کشور دارند حرکت می‌کنند را می توانیم تولید کنیم.
پیستون ایران امروز 74 نوع محصول تولید می‌کند که از این 74 نوع محصول اگر بخواهم اسم ببرم، هیچ خودروی سواری در کشور ما نیست که ما پیستونش را تولید نکنیم، یعنی از پراید، تیبا، انواع پیستون خودروهای 206 که می‌دانید دو تیپ است؛ 206 تیپ 2 و 206 تیپ 5 تولید می‌شود، پیستون موتور EF7 اولین بار در کشور توسط شرکت پیستون ایران توسعه شده که بسیار پیستون پیچیده‌ای است و روی آن کتینگ‌های خاصی صورت می‌گیرد که برای اولین بار توانمندی‌اش در شرکت پیستون ایران انجام شده، پیستون خودروی پژو 405 و پیستون پیکان و پیستون مزدا؛ مزدای سواری، مزدای نیسان، مزدای باری، پیستون خود خودروی نیسان و خود پیستون نیسان هم بنزینی است و هم دیزلی که پیستون دیزل خودش یک تکنولوژی بسیار بالایی دارد و به نوعی در دسته‌بندی‌ها جزو پیستون‌های دیزلی است.
در انواع سواری هیچ خودروی سواری وجود ندارد در ایران که ما پیستونش را الان تولید نکنیم. وقتی راجع به خودروهای دیزلی صحبت می‌کنیم، بسیاری از کشنده‌هایی که در کشور دارند تردد می‌کنند و کار حمل و نقل را برعهده دارند، در ایران تولید نشده‌اند، ولی پیستونش امروز وقتی رسیده به تعمیر و مکانیک باز می‌کند، قبلا این پیستون باید از خارج باز می‌شد و روی این موتور تعمیری نصب می‌شد، ولی امروز خوشبختانه ما انواع کامیون‌ها، انواع بنز؛ بنز 10 تن، ولو، FH12، FH13، انواع پیستون‌های این‌ها را ما به تنوع بسیار بالا؛ حداقل از این 74 نوع پیستونی که ما تولید می‌کنیم، دست‌کم 50 درصدش انواع پیستون کامیون‌ها و کشنده‌ها هستند. با توجه به وضعیتی که امروز در بحث واردات و نرخ ارز و تحریم داریم، واقعا اگر این توانمندی در شرکت پیستون ایران نبود، حتما امروز با یک بحران جدی در زمینه تامین پیستون خودروهایی که دارند در کشور تردد می‌کنند، روبرو بودیم.
بیش از 1500 میلیارد تومان ارزش سرمایه گذاری گروه عظام در پیستون ایران
امروز با جرات می‌توانم بگویم سرمایه‌گذاری‌هایی که توسط گروه عظام در شرکت در این سال‌ها انجام شده، بالای 1500 میلیارد تومان ارزش دارد. ماشین‌آلاتی امروز در شرکت پیستون ایران داریم که در کشور منحصربفردند. شما وقتی می‌خواهی یک ماشین منحصربفرد داشته باشی، باید چند تا ویژگی باشند که طرح خرید این ماشین و استفاده از این ماشین را توجیه کند. اولین و مهمترین، داشتن سرمایه برای توان تامین مالی برای خرید این ماشین است، چون معمولا ماشین‌های خاص به شدت گرانقیمت هستند. دومین ویژگی، توان بهره‌برداری و استفاده و به تولید رساندن این ماشین است که باید در این مجموعه باشد. و سومین مطلب، بحث مارکت یا بازار محصول این ماشین است. شما اگر این سه را نداشته باشید، داشتن یک چنین ماشینی هیچ خاصیتی برای شما نخواهد داشت، لذا پیستون ایران همه این مطالبی را که عرض کردم، جمیعا دارد.
صادرات پیستون های ایرانی به روسیه
از گذشته به صورت سنتی به بازارهای عراق، سوریه و افغانستان و اخیرا در کشور روسیه صادرات پیستون داشتیم. با این حال برای شرایط جدید خودمان را توسعه داده ایم، با تاکید آقای ایروانی یک تیم بسیار مجرب در این زمینه در گروه قطعات خودرو عظام شکل گرفته که ما یک مقدار دقیق‌تر و هدفمند در بازارهای صادراتی کار کنیم. با افتخار اعلام می کنم ما امروز از شرکت‌های خودروسازی روسیه، مشتری داریم و درحال طراحی و مهندسی سفارشات آن ها هستیم.
رقابت با شرکت های ترکیه
در منطقه تنها جایی که مدعی است، طبیعتا شرکت‌های ترکیه ای هستند. ترکیه سال‌های سال است ارتباط قطعه‌سازی‌اش با اروپا برقرار است و آن‌ها مشتریان ثابتی در اروپا دارند، تحریم هم نیستند و از دانش فنی آن‌ها به خوبی استفاده کردند.
با این وجود امروز ما جای بخش اعظمی از وارداتی که از ترکیه در زمینه پیستون صورت می‌گرفت، به‌خصوص در پیستون سنگین و دیزل گرفتیم و به تامین کننده مطمئن و با کیفیت برای مصرف کننده تبدیل شده ایم.
تولید گژن‌پین
گژن‌پین (Gudgeon pin) در واقع رابط شاتون و پیستون است و به ازای هر واحد پیستونی که ما تولید می‌کنیم، حتما باید یک واحد گژن‌پین هم داشته باشیم. لذا ما باید این سرمایه‌گذاری را می‌کردیم و به جرات می‌توانم بگویم خوشبختانه امروز ما منحصربفردترین ماشین تولید گژن‌پین را در خاورمیانه داریم که می‌تواند به تیراژ نیاز کل بازار کشور گژن‌پین تولید کند. علاوه بر نیاز خود محصولاتی که ما مجموعه می‌کنیم و به دست مشتری‌هایمان می‌رسانیم، بسیاری از شرکت‌های دیگری که در زمینه تولید پیستون فعالیت دارند، تامین گژن‌پینشان به‌عهده شرکت پیستون ایران است.
لذا سرمایه‌گذاری‌هایی که توسط گروه قطعات خودرو عظام در این شرکت شده، قطعا منحصربفرد است و قطعا از عهده کسی برنمی‌آید که یک چنین سرمایه‌گذاری‌ای در این مقیاس انجام دهد و مهم‌تر از همه این‌که این سرمایه‌گذاری به نتیجه برسد، به محصول برسد و بازار نیاز داخلی را بتواند ساپورت و تامین کند.
مهندسان ایرانی 3 خط تولید پیستون با ظرفیت بیش از 1 میلیون عدد را راه اندازی کردند
یک اتفاق مهمی که بعد از این سال‌های دانش و تجربه و شاید هم سعی و خطا در این صنعت اتفاق افتاده، این است که زمانی که کسی مثلا می‌خواهد یک قطعه را تولید کند، مثلا پیستون TU5 که روی خودروی 206 بسته می‌شود، می‌آیند نقشه و نمونه این پیستون را برمی‌دارند و می‌فرستند به یک شرکت خارجی که خط تولید این محصول را دارد تولید می‌کند و می‌گوید ما خط تولید این قطعه را می‌خواهیم و آن شرکت خارجی می‌آید یک خط طراحی می‌کند، فیکچرهایش را طراحی می‌کند، فرایند را طراحی می‌کند، برنامه PLC یا برنامه ماشین‌آلاتی که به صورت CNC هستند را می‌نویسد و پول این‌ها را می‌گیرد و همه این‌ها را هماهنگ می‌کند و تیم ما می‌روند مثلا یک ماه در کره، چین یا آلمان مستقر می‌شوند، آموزش می‌بینند در آن‌جا، بعد برمی‌گردند و می‌آیند داخل کشور و بعد مستشاران خارجی بلند می‌شوند و می‌آیند تا چند ماه با هزینه‌های بسیار بالا و این‌جا مستقر می‌شوند تا این تولید را در این‌جا برای ما به ثمر برسانند.
گروه عظام و شخص آقای عباس ایروانی در جلسات و بازدیدها همیشه به ما بر خودکفایی و استفاده از دانش مهندسان ایرانی تاکید داشتند و همواره علاوه برموضوعات مالی و سرمایه ای، از روند خودکفایی و داخلی سازی حمایت ویژه ای کرده اند. اتفاقی که امروز در شرکت تولیدی پیستون ایران افتاده این است که در زمینه‌های مختلف به قدری صاحب دانش، مهارت و تجربه هستیم که سه خط تولید کامل با ظرفیت 1 میلیون و 200 هزار عدد در کل و هر خط 400 هزار پیستون در سال را تماما با اتکا به دانش خودمان راه اندازی کردیم، یعنی از چینش ماشین‌آلات، انتخاب ماشین‌آلات، هماهنگی دستگاه ها و از ساختن فیکچرها، برنامه‌نویسی CNC، ساختن ابزارهای کنترلی بسیار دقیق و پیشرفته در حد دهم و صدم میکرون، تمام این کارها را با مهندسین خودمان انجام دادیم. حتی هیچ فردی خارج از نیروی انسانی شرکت، وارد نشده که در این زمینه بیاید برای ما خدماتی ارائه کند. هیچ فردی از خارج از کشور دعوت نکردیم که بیاید به ما خدمات راه‌اندازی خطوط تولید را بدهد.
امروز که رکورد 5 میلیون عدد پیستون را رد می‌کنیم، بخشی از آن برعهده این 3 خطی بوده که خودمان احداث کردیم و با افتخار اعلام می‌کنیم که این 3 تا خط کاملا عملیاتی و تولیدی الان زیر بار هستند و ان‌شاءالله در سال 99 هم بودجه شرکت بر مبنای ظرفیت این خطوط دیده شده است.
بعداز سال ها تحقیق، تولید پیستون دانش‌بینان شده است
ما سال‌های سال بر تقویت و تجهیز تیم مهندسی، بر تقویت و تجهیز تیم‌های R&D و بر نهادینه‌کردن دانش فنی در شرکت اقدام کرده ایم؛ این محصول امروز و دیروز نیست، باید سال‌های سال دانش فنی ثبت و ضبط شود، نهادینه شود و تبدیل شود به کار روزمره تیم مهندسی و تیم R&D که امروز بتوانند کار به این عظمت را بدون وابستگی به مهندسین خارجی به ثمر برسانند.
در حقیقت می‌توانیم بگوییم بخشی که امروز در شرکت ما توانایی این کار را دارد، بر دانش بنیان شده، یعنی ما یک فعالیت دانش‌بنیان انجام دادیم. این کار چیزی نیست که بگوییم بر اساس تصادف اتفاق افتاده باشد؛ امروز بر اساس تمام رویه‌های دقیق و مهندسی‌شده دانش‌بنیان پیستون ایران قادر است هر نوع پیستونی را تولید کند.
با افتخار اعلام می‌کنم که امروز پیستون‌هایی را تولید می‌کنیم که تا سال‌های سال حتی به فکر صاحبان و مشتریان این محصولات نمی‌رسید که می‌شود این را در داخل کشور تولید کرد و به صورت کاملا روتین برای این‌ها سفارش خرید خارجی قرار داده می‌شد و از خارج وارد می‌شد، امروز بحمدلله قادر هستیم هر نوع پیستونی را در این کشور که نیاز صنعت داخلی باشد، در هر صنعتی که باشد، تولید کنیم و کار را هم کردیم و نمونه‌هایش به مشتری‌هایمان تحویل داده شده است.
به جرات به شما می‌گویم پیستونی که شرکت پیستون ایران تولید می‌کند، کاملا قابلیت رقابت با محصولات ماهله و شرکت‌های معتبر دیگر را دارد.
وابستگی به خارج نداریم و از تولیدکنندگان حمایت کردیم
خوشبختانه یکی از نقاط اتکای پیستون و یکی از نقاط قوت شرکت تولیدی پیستون ایران این است که امروز هیچ وابستگی به واردات مواد اولیه از خارج از کشور نداریم. ما اگر وابستگی به مواد اولیه و به ارز داشتیم، امروز خیلی خیلی دچار مشکل می‌شدیم، ولی خدا را شکر در زمینه تامین مواد اصلی مورد نیاز شرکت که همان آلیاژهای آلومینیوم و آلیاژهای فولاد است، کاملا متکی به منابع داخلی هستیم.
در سال گذشته، همراه با سیاست های گروه عظام یک بسیج همگانی در شرکت راه انداختیم، هم از طریق تیم تامین، هم از طریق تیم مهندسی، کاری کردیم دست‌کم 10 قلم انواع مواد کمکی تولید که اقلام مهمی هم بودند را که از آلمان یا کره یا از چین وارد می‌کردیم، توانستیم با تولیدکنندگان داخلی تامین کنیم. با چرخه ی ایجاد شده به راحتی به آن فیدبک‌های کیفی و کمی می دهیم تا تولیدشان تقویت و حفظ شود.
ما حتی پنج، شش قلم از این 10 مورد را کمک کردیم که شرکت های دیگر تولید کنند، یعنی آمدیم نمونه دادیم، تکنیکال شیت و اطلاعات دادیم، بعد نمونه‌ای که تولید کردند، بردیم آزمایش کردیم، به آن‌ها فیدبک دادیم و همه این کارها منجر به این شد که توانستند با آن کیفیتی که مورد تایید استانداردها و موردنظر ما است، محصول تولید کنند و امروز ما از واردات این اقلام خودکفا شدیم.
واردکنندگان به کالای ایرانی گرایش پیدا کرده اند
در سال 98 می‌شود گفت رویکرد اکثر واردکننده‌ها به سمت تولید داخل تغییر کرده، شاید اگر تحریم‌ها اتفاق نمی‌افتاد و اگر مشکل ارزی نبود، شاید همچنان واردات ادامه پیدا می‌کرد، ولی امروز صرفه واردات برای واردکنندگان هم به نوعی از بین رفته و این مشتریان را تشویق کرده رویکردشان به سمت تولیدکننده‌های معتبر داخلی مثل شرکت تولیدی پیستون ایران باشد.